| |
جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۱
بروزرسانی ۱ روز پیش
به گزارش خبرداغ به نقل از رکنا: تصور کنید بعد از یک روز کاری طولانی یا حتی در عصر یک روز تعطیل که برای استراحت به رختخواب می‌روید؛ مجبور باشید هرچند دقیقه یک‌بار پایتان را تکان بدهید، بخارانید، به کناره تخت یا زمین بکوبید و هر راهکار دیگری که شاید بتوانید از درد رهایی پیدا کنید و بخوابید
تصورش هم دردناک و کلافه‌کننده است چه برسد به درک و تحمل این بی‌قراری که قرار و آرام شما را برده باشد. پای بی‌قرار یک توصیف دردناک از بی‌خوابی شبانه نیست بلکه نام یک بیماری شایع و کمتر شناخته‌شده‌ای است که شاید بتوان گفت با تشخیص صحیح و به شیوه‌های دارویی و غیردارویی درمان شده و قرار را به شما برمی‌گرداند.
سندرم پای بی‌قرار یا آر ال‌اس (Restless Leg Syndrom ) نوعی اختلال خواب است که در آن، فرد مبتلا دچار احساس ناخوشایند در پاها میشود و آن را به صورت احساس گزگز، مورمور، سوزش، درد، کشش یا حرکت حشره‌ها روی پوست توصیف می‌کند. در این حالت است که بیمار برای کاهش حس ناچار است پای خود را تکان دهد یا بکشد. این احساس ناخوشایند معمولا در نرمه ساق پا اتفاق می‌افتد ولی می‌تواند در هر جای اندام تحتانی از مچ پا گرفته تا ران و حتی به‌ندرت در دست‌ها و شکم هم احساس شود.
این احساس معمولا وقتی رخ می‌دهد که بیمار دراز می‌کشد، یا برای مدت‌طولانی می‌نشیند. فردی که دچار این حالت میشود به ناچار پای خود را حرکت می‌دهد و همین تکان‌ها و ضربه‌های دائمی پا در بیداری و خواب است که آن را به عنوان بی‌قراری می‌شناسند.
حرکت دادن پاها، راه رفتن، مالش یا ماساژ دادن بخش‌های مختلف پا، یا خم کردن زانوها به‌طور موقت تا حدی علایم را کاهش می‌دهد و عدم تحرک و استراحت، سبب تشدید علایم بیماری میشود. این بیماران معمولا در به خواب رفتن دچار مشکل هستند و معمولا بهترین خواب را در انتهای شب و ساعات صبح تجربه می‌کنند. چون این افراد خواب کافی را تجربه نکرده‌اند، ممکن است در طول روز خواب آلود باشند.
گاهی بیماری پای بی‌قرار به همراه حرکات متناوب اندام ها هنگام خواب Periodic Limp Movements in sleep دیده میشود. این بیماران به صورت بی‌اختیار حرکات دوره‌ای پا هنگام خواب دارند. این حرکات به طور معمول هر ۱۰ تا ۶۰ ثانیه رخ می‌دهد. بعضی افراد صدها بار در طی شب اندام‌های خود را حرکت می‌دهند. این حرکات نه‌تنها باعث اختلال خواب این افراد بلکه سبب اختلال خواب اطرافیان آن‌ها هم میشود.
این بیماری در همه ساعات روز همراه شماست ولی درمواقعی که در حال استراحت هستید به صورت ویژه‌ای نمود پیدا می‌کند. برای تشخیص علل درد پا هنگام خواب یا استراحت به این علایم توجه کنید.
ناراحتی بعد از خوابیدن یا نشستن
این نشانه درست زمانی که به تختخواب می‌روید یا دقایقی در حال استراحت هستید به سراغ شما می‌آید. گزگز و احساس حرکت حشره روی پا از احساسات ناخوشایندی است که نشانه این بیماری است.
احساس ناراحتی با تکان دادن پاها
یکی از نشانه‌های تشخیص کلینیکی این بیماری همین است که فرد با تکان دادن پا احساس درد کمتری داشته به همین دلیل در تمام ساعت‌های بیداری و خواب مجبور به حرکت دادن پا میشود.
تشدید علایم هنگام عصر و شب
هنوز علت مشخصی برای این اتفاق شناسایی نشده است ولی همه بیماران از افزایش درد در زمان شب گزارش می‌دهند.
نشانه دردناک و البته خطرناکی که ممکن است عواقب بدی به همراه داشته باشد. این اتفاق درمورد رانندگان تاکسی و افرادی که باید کنترل بیشتری بر حرکت‌های پا داشته باشند، با خطرات جانی و مالی همراه خواهد بود.
ممکن است مصرف مکمل‌های آهن، به تسکین یا بهبود علایم کمک کند. داروهایی که میزان ترشح دوپامین را در مغز افزایش می دهند، داروهای شل‌کننده عضلات یا داروهای خواب‌آور، از دیگر اقدام‌های درمانی این سندرم هستند. ورزش، دوش آب‌گرم و ماساژ و دوری از مصرف کافئین به تسکین علایم سندرم پای بی‌قرارکمک می‌کند.
این سندرم سراغ کدام‌یک از اعضای بدن می رود؟
تحقیق‌ها نشان داده است که این بیماری فقط در پاها دیده نمی‌شود و علایم می‌تواند در هر دو سمت بدن یا هردو پا دیده شود و در صورت بی‌توجهی به درمان و کنترل‌نشدن عوامل بیماری‌زا حتی ممکن است بازوها را هم درگیر کند. در موارد متعددی دیده شده است که مبتلایان به این بیماری، فقط از کشیدگی یا بی‌حسی و درد عضلات هنگام خواب شکایت نمی‌کنند، بلکه تمایل به تکان دادن پا در همه حالت‌های فعالیت روزانه مانند زمان مطالعه، هنگام غذا خوردن، رانندگی و ... بیمار را دچار مشکلات متعددی می‌کند. شدت علایم در افراد مختلف متفاوت و ممکن است گاهی هیچ‌گونه علامتی از این سندرم دیده نشود.
سراغ چه کسانی می‌رود؟
رانندگان
دلیل شیوع این بیماری در میان رانندگان تاکسی این است که این قشر از افراد به دلیل تمرکز در یک حالت نشسته به مدت طولانی، این درد و بی‌قراری نمود و شهود بیشتری دارد. این بیماری ممکن است بخش زیادی از افراد در مشاغل مختلف را درگیر کند ولی چون ایستاده هستند یا حرکت می‌کنند کمتر دچار دردهای ناشی از آن می‌شوند.
کودکان
این بیماری بین کودکان هم دیده میشود و از آن‌جا که توان توضیح دردهای عضلانی‌شان را ندارند، آن را با تحرک زیاد در خواب، چرخش‌های دایم در تخت و تلاش برای نخوابیدن نشان می‌دهند. کودکانی که در خواب جابه‌جایی زیادی دارند، در تخت سروته می‌شوند، پتوی‌شان در یک گوشه تخت لوله میشود، بد خواب، کم‌خواب یا خواب‌های تکه‌تکه دارند، ممکن است دچار سندرم پای بی قرار باشند.
مبتلایان کم‌خونی
یکی از فاکتورهای مهمی که در بروز این بیماری نقش دارد، کمبود یا فقدان دوپامین در مغز است. این فاکتور مهم با کم‌خونی ارتباط مستقیم داشته و در اولین قدم در بررسی های بالینی به این مورد توجه ویژه‌ای میشود. بهتر است افراد با یک بررسی سالانه از متعادل بودن حجم خون و فاکتورهای آن مطمئن باشند.
علل بروز این بیماری
یکی از دلایل این بیماری، نبود خون‌رسانی کافی به عصب است و در مواقع ثابت بودن اندام یا قرارگیری در وضعیت نامناسب هم ایجاد میشود. برهم خوردن تعادل مواد شیمیایی در مغز (دوپامین) که مسئول ارسال پیام‌هایی با هدف کنترل حرکات عضلات و ماهیچه‌ها هستند هم می‌تواند یکی از علل بروز این سندرم باشد.
این اختلال می‌تواند زمینه ژنتیکی و وراثتی داشته باشد به‌خصوص اگر این عارضه قبل از چهل‌سالگی اتفاق بیفتد.
بارداری یا تغییرات هورمونی، می‌تواند باعث تشدید علایم این سندرم شود، بسیاری از خانم‌ها در ماه‌های اول بارداری علایم این سندرم را تجربه می‌کنند اما علایم بعد از به دنیا آمدن کودک، برطرف خواهد شد.
عواملی مانند کمبود آهن، مشکلات کلیوی یا برخی آسیب‌های نخاعی.
کم‌خونی و پایین بودن سطح آهن خون.
بیماری‌های مزمن مثل نارسایی کلیوی، دیابت، آرتریت روماتویید (التهاب مفاصل) و نوروپاتی‌های محیطی (بیماری‌های مربوط به سیستم عصبی).
مصرف قهوه و ترکیبات حاوی کافئین.
افزایش سن
قطع مصرف اپیوییدها (درصورت وجود وابستگی) باعث بروز نمونه حاد این بیماری میشود
