| |
پنجشنبه ۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۴ - ۱۴:۳۴
بروزرسانی ۳۴ دقیقه پیش
به گزارش خبرداغ ؛بزرگ‌ترین چالش روز صنعت پتروشیمی به‌طور کلی، گذار به سمت توسعه پایدار و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. اما این چالش زیرشاخه‌های متعددی دارد که بسته به منطقه، شرکت، یا سیاست‌های جهانی متفاوت هستند. برخی از چالش‌های اصلی ایران عبارت‌اند از:
1. دسترسی به فناوری و سرمایه‌گذاری خارجی
• چالش: به دلیل تحریم‌ها، ایران به سختی می‌تونه به فناوری‌های نوین پتروشیمی، کاتالیست‌های پیشرفته یا تجهیزات به‌روز دسترسی پیدا کنه.
• اثر: کارایی پایین‌تر، مصرف انرژی بیشتر، و دشواری در تولید محصولات باکیفیت صادراتی.
2. نوسان شدید خوراک و یارانه‌ای بودن آن
• ایران با وجود داشتن منابع عظیم گاز، به دلیل سیاست‌های ناپایدار در قیمت‌گذاری خوراک و نبود شفافیت، شرکت‌ها را با عدم قطعیت مواجه کرده.
• بسیاری از پروژه‌های جدید پتروشیمی معطل تعیین قیمت خوراک گاز یا اتان مانده‌اند.
3. مشکلات زیست‌محیطی و ضعف در بازیافت
• برخلاف روند جهانی، در ایران بازیافت شیمیایی و اقتصاد چرخشی بسیار عقب است.
• قوانین زیست‌محیطی هم یا اجرا نمی‌شوند یا ناکافی‌اند؛ در نتیجه تصویر جهانی صنعت ایران در این حوزه ضعیف است.
4. صادرات محدود و بازارهای هدف محدودتر
• به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های بانکی، صادرات محصولات پتروشیمی به اروپا یا آمریکای شمالی عملاً ممکن نیست.
• صادرات بیشتر به کشورهای همسایه، چین و هند محدود شده که گاهی با تخفیف‌های اجباری همراه است.
5. عدم تکمیل زنجیره ارزش
• بسیاری از مجتمع‌ها تنها محصولات پایه (مثل متانول، اوره، اتیلن) تولید می‌کنند، در حالی‌که سود اصلی در محصولات نهایی و صنایع پایین‌دستی است.
• نبود استراتژی منسجم باعث خام‌فروشی در پتروشیمی هم شده.
نقشه راه پیشنهادی برای بهبود صنعت پتروشیمی ایران را بر اساس تجربیات موفق جهانی:
۱. بومی‌سازی فناوری و توسعه دانش فنی داخلی
• اقدامات کلیدی:
• تقویت همکاری دانشگاه و صنعت
• حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه کاتالیست، تجهیزات خاص و نرم‌افزارهای صنعتی
• توسعه مراکز R&D منطقه‌ای در هاب‌های پتروشیمی مانند عسلویه یا ماهشهر
۲. اصلاح نظام قیمت‌گذاری خوراک
• اقدامات کلیدی:
• تدوین مدل شفاف، پایدار و رقابتی برای قیمت‌گذاری خوراک
• ارائه مشوق برای سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی (مثل تخفیف پلکانی بر اساس عمق زنجیره)
• حذف تدریجی یارانه پنهان همراه با حمایت هدفمند از واحدهای نوپا
۳. توسعه زنجیره ارزش و جلوگیری از خام‌فروشی
• اقدامات کلیدی:
• تدوین طرح جامع توسعه صنایع پایین‌دستی (مثل محصولات نهایی پلیمری، مواد افزودنی، رنگ و رزین)
• تأمین مالی پروژه‌های تکمیلی از صندوق توسعه ملی یا مشارکت عمومی-خصوصی
• اتصال مناطق آزاد صنعتی به بازارهای صادراتی و داخلی
۴. دیجیتال‌سازی و بهره‌وری انرژی
• اقدامات کلیدی:
• پیاده‌سازی سیستم‌های مانیتورینگ هوشمند، predictive maintenance و اتوماسیون
• آموزش نیروی انسانی در حوزه Industry 4.0
• ارتقای بهره‌وری انرژی از طریق retrofit تجهیزات فرسوده
۵. توسعه بازارهای صادراتی و دیپلماسی اقتصادی
• اقدامات کلیدی:
• هدف‌گیری بازارهای نوظهور در آفریقا، آسیای میانه و آمریکای لاتین
• راه‌اندازی دفاتر تجاری در کشورهای هدف
• تسهیل مبادلات مالی از طریق تهاتر یا ارزهای محلی
۶. حرکت به‌سمت تولید سبز و بازیافت
• اقدامات کلیدی:
• ایجاد واحدهای بازیافت شیمیایی و مکانیکی با حمایت دولتی
• الزامی‌کردن استانداردهای زیست‌محیطی برای مجتمع‌های قدیمی
• ارائه گواهی‌های کربن و مشوق‌های مالی برای کاهش آلایندگی
علی احمدی
کارشناس صنعت و عضو هیئت مدیره هلدینگ صباانرژی
