چرا سکه و اسکناس دلار گران شدند؟

افزایش سکه و دلار در شرایطی رخ داد که نیویورک‌تایمز گزارش داده بود که «ایران و آمریکا بر سر مسیر بازگشت به توافق هسته‌ای توافق کرده‌اند.» برخی از مقامات رسمی نیز از تجدید حیات برجام سخن گفتند. 

دسته‌ای از معامله‌گران انتظار داشتند که اسکناس آمریکایی در واکنش به چنین اخباری، سیر نزولی بگیرد ولی چنین اتفاقی رخ نداد. زاویه دید این گروه از معامله‌گران آن بود که عوامل روانی در رشد قیمت دلار نقش اساسی داشته‌اند و در صورتی‌که اخبار مثبت به بازار برسد،‌ جهت قیمت‌ها تغییر خواهد کرد.  در مقابل این زاویه دید،‌ کسانی قرار دارند که معتقدند، بازار ارز با مشکلات بنیادی‌تری روبه‌رو است و تا زمانی‌که گشایش واقعی اقتصادی رخ ندهد، دشوار است که سمت‌وسوی قیمت را به صورت معنادار در جهت کاهشی تصور کرد. در روز پنجم هفته، بازار بیشتر به دیدگاه دسته دوم توجه نشان داد و به اخبار مثبت توجه زیادی نکرد. با این حال، در صورتی‌که بخشی از منابع بلوکه‌شده ایران آزاد شود، به احتمال زیاد به سرعت جهت قیمت کاهشی خواهد شد.

معامله‌گران هیجانی بازار ارز

دسته‌ای از معامله‌گران در بازار ارز بیشتر بر مبنای اخبار موقعیت خرید و فروش خود را تعیین می‌کنند. این گروه اعتقاد دارند که قیمت دلار عمدتا تحت‌تاثیر جوهای هیجانی قرار دارد و معامله‌گر باید همسو با جهت اخبار حرکت کند. برخی از افراد این گروه عنوان می‌کنند که از لحاظ بنیادی دلیلی نداشت که دلار در ۶ ماه ابتدایی سال ۹۷ بیش از ۴ برابر شود، ولی این اتفاق به دلیل واکنش هیجانی بازار به تحریم‌های آمریکا رخ داد. در شرایط کنونی نیز این گروه باور دارند در صورتی‌که اخبار مثبتی از مذاکرات هسته‌ای منتشر شود، قیمت دلار در جهت کاهشی قرار خواهد گرفت. این کاهش از نگاه آنها حتی در شرایطی صورت خواهد گرفت که عوامل بنیادی از افت معنادار قیمت حمایت نکنند.

اشاره دیگر این دسته از معامله‌گران به روند بازار ارز بین سال‌های ۹۳ تا ۹۶ است. به گفته این گروه در آن مقطع زمانی شاید ارزش دلار بیشتر از ۳ یا ۴ هزار تومان بود، ولی از آنجا که اخبار منفی زیادی وجود نداشت، انتظارات به گونه‌ای تغییر نمی‌کرد که افراد در موقعیت خرید دلار قرار بگیرند. به باور آنها، هرقدر خبرها از مذاکرات هسته‌ای مثبت‌تر شود،‌ قیمت دلار در مرحله اول کاهش و سپس در بازه محدودی نوسان خواهد کرد. در واقع، دسته اول اعتقاد دارند که در گذشته با ایجاد برجام، نوسانات دلار پایان گرفت و افزایش صادرات نفت، ضعف‌های ساختاری اقتصاد ایران را پوشش داد. در شرایط کنونی نیز باور دارند با برداشته شدن تحریم‌ها، درآمدهای ارزی بیشتر خواهند شد و دولت با عرضه بیشتر ارز در بازار زمینه‌ساز افت قیمت‌ها خواهد شد. این افت قیمت شاید از سوی عوامل بنیادی در نگاه اول حمایت نشود، ‌ولی به بازار از نگاه آنها تحمیل خواهد شد. به باور این گروه سمت‌وسوی انتظارات روانی بازار نقش تعیین‌کننده‌ای در نوسانات بازار دارد.

معامله‌گران بنیادی در بازار ارز

در مقابل معامله‌گرانی که به عوامل روانی دقت دارند، شماری از معامله‌گران بیشتر بر اساس عوامل بنیادی اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند. این گروه در سال ۹۵ و ۹۶ نتوانستند سود مناسبی را کسب کنند، ولی سال ۹۷ و ۹۹ برای آنها سود خوبی به‌همراه داشت. این دسته از معامله‌گران به کسری‌بودجه دولت بسیار دقت دارند و در کنار آن رشد نقدینگی، تولید ناخالص ملی، نرخ تورم و وضعیت تراز تجاری را برای موقعیت خرید و فروش دلار خود به دقت در نظر می‌گیرند. از نظر آنها وضعیت کسری‌بودجه کشور در سال‌۱۴۰۰ نگران‌کننده است و به همین دلیل ترجیح می‌دهند حداقل با احتیاط در موقعیت خرید قرار بگیرند. از نگاه آنها در مذاکرات وین اتفاق خاصی رخ نداد که بخواهند در موقعیت فروش قرار بگیرند. استراتژی این گروه این است که مذاکرات هسته‌ای را به‌دقت دنبال کنند ولی تا زمانی‌که گشایش اقتصادی خاصی رخ ندهد، با احتیاط خریدار دلار باشند. این گروه اعتقاد دارند که از لحاظ تجاری نیز آخرین آمارها از رشد قیمت دلار حمایت کرده‌اند. به گزارش «ایسنا» طبق اعلام مسوولان گمرک ایران کارنامه تجارت خارجی کشورمان در اسفند ماه، هفت میلیارد و ۴۵۸ میلیون دلار بود که سهم صادرات، سه میلیارد و ۳۲۸ میلیون دلار و سهم واردات چهار میلیارد و ۱۳۰میلیون دلار بوده است.

پیشی‌گرفتن واردات از صادرات نشان می‌دهد که میزان تقاضا برای ارز در آخرین ماه سال بیشتر بوده است. با این حال برخی فعالان عنوان می‌کنند که در شرایط کنونی تقاضای تجاری کاهش پیدا کرده است. از نگاه آنها گروهی از تجار تصور می‌کنند ممکن است آمریکا به برجام بازگردد و به همین دلیل ترجیح می‌دهند واردات خود را موقتا به تاخیر بیندازند.

در روزهای آتی برتری هر کدام از دو گروه معامله‌گران هیجانی یا بنیادی، روند دلار را مشخص خواهد کرد.