| |
پنجشنبه ۰۱ آذر ۱۴۰۳ - ۱۰:۱۸
بروزرسانی ۱۲ ساعت پیش
نظر به تقدیم لایحه بودجه 1400 از سوی دولت سیزدهم به مجلس شورای اسلامی و مراتب پیرامونی این لایحه پایگاه خبری تحلیلی خبرداغ بر آن شد تا کم و کیف لایحه را از آیت الله غلامرضا مصباحی مقدم جویا شود. دلیل انتخاب آیت الله مصباحی مقدم بعنوان فرد اصلح اظهار نظر در خصوص لایحه، سالها سیاست گذاری، نظارت و اجرای لوایح و قوانین بودجه در کسوت نماینده مجلس، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و.... می باشد. ضمن تشکر از همراهی و پاسخگویی دکتر مصباحی مقدم با آقای مرتضی رنجبر جمال آبادی دبیر سرویس اقتصادی خبرداغ، متن کامل نظرات ایشان در خصوص لایحه بودجه تقدیمی دولت سیزدهم در ادامه می آید.
با عنایت به تقدیم لایحه بودجه 1401 توسط دولت محترم به مجلس شورای اسلامی، نظر حضرتعالی در خصوص بودجه1401 چیست؟ و تفاوت آن با بودجه دولت قبل و اینکه آیا این بودجه می‌تواند مشکلات کشور را حل کند؟
بنده همواره منتقد برنامه اقتصادی دولت ها بوده‌ام، در دولت قبل هم، خصوصاً بودجه سال ۱۴۰۰ را بودجه بسیار نامناسب و هجوی می‌دانم، اشکالاتی که ما به بودجه سال 1400 داشتیم یکی این بود که دولت بودجه‌ای را ارائه کرد که انبساطی است، در حالی که ما در شرایط رکود به سر می‌بریم
اشکال دیگر این بود که هزینه‌ها و درآمدها با هم تراز نیستند و معنای آن این است که یک کسر بودجه بزرگ در آن وجود دارد.
اشکال دیگر اتکا به نفت در بودجه سال 1400 بسیار زیاد و غیر‌واقعی است که این درآمد نفت محقق نخواهد شد و البته حکایت از نوعی خوش خیالی در مورد با مذاکرات می‌کرد.
یک اشکال دیگه این بود سهم بودجه جاری افزایش و سهم بودجه عمرانی کاهش پیدا کرده است که این روند طی دهه گذشته یک روند بدی بوده است چون هرچه بودجه عمرانی افزایش پیدا کند کسب و کار را در جامعه افزایش و رونق می‌دهد، دولت پیمانکاران را تامین مالی می‌کند و مجموعه قابل توجهی از پیمانکاران منتظر تامین مالی‌های بودجه عمرانی هستند.
عدم شفافیت‌ها در بودجه در سال 1400 بالا است علاوه بر این که هزینه‌های جاری، هزینه هایی است که بسیاری از آن قابل اجتناب است و نوع تامین مالی بودجه هم به جای اینکه به سمت افزایش درآمدهای مالیاتی حرکت کند به سمت افزایش استخراج از بانک مرکزی می‌رود.
در خصوص بودجه پیشنهادی دولت بودجه از نظر ساختار یک بودجه متوازن می‌باشد یعنی درآمدها و هزینه‌ها با هم متناسب باشد و درآمدها درآمدهای واقعی باشد، با توجه به اینکه رئیس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده بودجه سال آینده فاقد تأمین مالی تورمی است و اگر به این نکته پایبندی نشان بدهند باید این بودجه را بسیار متفاوت تر از بودجه سال گذشته دانست.
در طی سه چهار ماه گذشته دولت برای تامین حقوقها از بانک مرکزی استقراض نکرده است و این خیلی مهم است و حال آن که چهار-پنج ماه اول سال جاری که دولت قبلی بود ۵۵ هزار میلیارد تومان استقراض از بانک مرکزی صورت گرفت و حدود 1000 هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید را پمپاژ کرد که تورم نزدیک به ۶۰ درصد ناشی از یک چنین خطایی می‌باشد.
این دولت طی ماه‌های گذشته تاکنون استقراضی از بانک مرکزی نکرده است و از این جهت باید گفت، دست مریزاد و چیزی نزدیک به معجزه اتفاق افتاده است در شرایطی که دولت بدهی‌ای به نقلی ۹۵۰ هزار میلیارد تومان و به نقلی دیگر 1500 هزار میلیارد تومان به ارث برده است و ماهانه ۱۰ هزار میلیارد تومان فقط تسویه اوراق بدهی است که سررسید آن فرا رسیده است، خیلی هزینه به دوش دولت آمده است.
اینکه این دولت دارد هم بدهی را می‌دهد و هم حقوقها را می‌پردازد بدون اینکه به بانک مرکزی مراجعه بکند باید بگوییم کاری کرده است کارستان و دست مریزاد دارد. بودجه سال 1401 از لحاظ اینکه توازن دارد و کسری بودجه ندارد، این بودجه از این جهت، بودجه بسیار خوبی است.
نکته که در برخی از مطبوعات صاحبان قلم‌ها می‌آورند، می‌گویند این بودجه انقباضی است، بله نسبت به هزینه‌کرد دولت قبل این بودجه انقباضی است ولی هرگز انقباضی نیست، ریاضتی نیست. بودجه انقباضی است یعنی آن انبساطی که بودجه‌های قبلی داشت را ندارد، البته در شرایط رکود نباید بودجه انبساطی باشد؛ انقباضی هم به آن معنا نیست که شرایط را برای فضای عمومی اقتصاد جامعه تنگ کند.
نکته دیگر این است که درآمد نفت در بودجه 1401 به جای دو میلیون و سیصد هزار بشکه به یک میلیون و دویست هزار بشکه اتکا شده است و این مقدار از صادرات چیزی است که الان دارد اتفاق می‌افتد یعنی از جهت تامین مالی درآمد ناشی از درآمد نفت این بودجه کاملا واقع‌بینانه است.
نکته دیگر که در این بودجه مورد توجه قرار گرفته است در بخش عمرانی به مشارکت دولت و بخش خصوصی در پیشبرد پروژه‌ها اتکا کرده است، بدین معنا که دارد اقتصاد را مردمی می‌کند و سرمایه‌های مردم را برای پروژه های عمرانی جذب می‌کند که اگر موفق شود این کار را انجام دهد سهم بودجه عمرانی نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش هم یافته است. در بودجه پیشنهادی این عدد نسبتاً کم است که البته در سال اول نمی‌توان انتظار داشت که خیلی سهم عمرانی افزایش پیدا کند لیکن روندی که دولت قبل در کاهش بودجه عمرانی طی کرده بود، این روند متوقف شده است.
نکته دیگر کاهش هزینه‌های جاری است، دولت هزینه های جاری را در برخی از ردیف هایی که ذکر می‌کند و نشان می‌دهد، کاهش داده است یعنی هزینه های قابل اجتناب را حذف کرده است و این کار مثبتی است.
نکته مثبت دیگر که در این بودجه تحقق پیدا می‌کند این است که اتکاء به درآمد مالیاتی در این بودجه افزایش پیدا کرده است. شصت و دو هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است که این می‌تواند ناشی از دو چیز باشند، وصل کردن سامانه‌های دستگاههای اداری به یکدیگر و امکان دستیابی به مجموعه تجارت، داد و ستد، مبادلات، تولید و تشخیص مالیات به صورت دقیق‌تر و دست یافتن به مالیات‌های که قبلا از پرداخت آن خودداری می‌شده است و عامل دیگر که البته برای عامل دوم هنوز نشانه‌ای مشاهده نمی‌شود این است که پایه‌های مالیاتی جدیدی وضع شود، اجرایی و عملیاتی شود مانند مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد، که این پایه‌های جدید مالیاتی بتواند این انتظار را براورده کند و بخشی از افزایش درآمد مالیاتی را تامین کند.
همین جا لازم می‌دانم بگویم یه مقدار از این جهت گلایه دارم، که از آغاز به کار این دولت سخن از مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع درآمد گفته شده ولی تاکنون لایحه‌اش به مجلس داده نشده است، آقای خاندوزی که خود نماینده مجلس بوده است و در کمیسیون اقتصادی خیلی شعار وضع مالیات بر عایدی سرمایه را می‌داده است، اخیرا هم در یک جلسه ای اشاره کردم که مالیات بر عایدی سرمایه ابتدا باید تبدیل به قانون شود و بعد قابلیت اجرا پیدا می‌کند.
اجمالا این بودجه خیلی بهتر از بودجه سال قبل است و ولی این طور نیست که بگوییم کم و کسر و نقصانی ندارد و من معتقدم هنوز بهتر از این می‌تواند باشد.
نکته آخر این که امیدوارم مجلس بر هزینه های این بودجه اضافه نکند، بر درآمدها اضافه کند اشکالی ندارد لیکن بر هزینه هایش اضافه نکند.
خداییش تو ار چی سر در میاری 
