به گزارش
خبرداغ ،سید صاحب صادقی در روزنامه ایران نوشت: صدور مجوز فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس از سوی دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری امریکا در روزهای اخیر به صورت گسترده‌ای در محافل بین‌المللی بازتاب یافته است. بسیاری از صاحب‌نظران و فعالان اقتصادی و سیاسی، صدور این مجوزها را که تحت فشار جامعه جهانی و براساس دیپلماسی فعال اقتصادی و سیاسی دولت صورت گرفته است، گام مهمی در روند اجرای برجام دانسته‌اند.
از این منظر کارشناسان معتقدند که در ادامه نیز دولت ایالات متحده باید در زمینه رفع موانع بانکی و اقتصادی دیگر که فراروی اجرای کامل برجام است، اقدامات لازم را اتخاذ کند.
اطمینان‌دهی به بنگاه‌های مالی
از منظر کارشناسان موضوع صدور مجوزهای فروش هواپیما به نوعی اطمینان دهی به بنگاه‌های مالی بزرگ دنیا برای آغاز تعاملات و معاملات با ایران محسوب میشود و می‌توان امیدوار بود که از این پس بانک‌های بزرگ دنیا نیز مراودات خود را با ایران آغاز کنند. مراوداتی که تحت تأثیر اجرا نشدن کامل تعهدات امریکا تاکنون شکل نگرفته است. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک و در شورای روابط خارجی امریکا به کارشکنی‌هایی که توسط ایالات متحده در مسیر اجرای برجام انجام میشود اشاره کرده و می‌گوید: «اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری امریکا) به بانک‌های بزرگ می‌گوید اشکالی ندارد با ایران معامله داشته باشید ولی و این ولی که آنها می‌گویند به قدری طولانی است که... البته یک جمله می‌گوید اشکالی ندارد با ایران معامله داشته باشید و در عوض در پنج صفحه اما و اگرهایی ذکر شده است و در نهایت این بانک‌ها می‌گویند ما مسیر امن‌تر را در پیش می‌گیریم و اصلاً ایران را فراموش می‌کنیم و نتیجه همیشه همین بوده است.
هیچ‌یک از بانک‌های اصلی اروپایی پس از گذشت هشت ماه از توافق هنوز هم نمی‌خواهند معامله‌ای با ایران داشته باشند، ما بر این باوریم که این یک کاستی است. البته از طرف امریکا هم این امر یک کاستی است. ولی این‌ها شرکت‌های خصوصی هستند که تصمیمات خصوصی می‌گیرند ولی حتی دولت امریکا هم شش یا هفت ماه طول کشید که به ایرباس مجوز فروش 117هواپیمای درخواست شده را بدهد ولی خوشبختانه به بوئینگ مجوز فروش 80 هواپیما داده شد.»
کارشناسان می‌گویند مجوز فروش هواپیما به دو بنگاه بزرگ مالی دنیا که بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ و کوچک با آنها همکاری دارند، نشانه مثبتی برای ادامه راه برجام است. این مجوزها اگر چه از نظر ایران قانع‌کننده نیست اما شروع خوبی محسوب میشود. دیپلماسی اقتصادی و سیاسی دولت که در سفر اخیر رئیس جمهوری به نیویورک نمود ویژه‌ای یافت، حتی موجب شد که هم در جریان دیدار‌های حسن روحانی و هم در جریان نشست وزیران خارجه 1+5 سران و وزیران اروپایی به همراهی نکردن وزارت خزانه‌داری و دولت ایالات متحده در رفع موانع اقتصادی برجام اعتراض کنند.
ایران به دنبال جذب سرمایه‌گذاری اقتصادی است و طبق اعلام مقامات دولتی هم برای جبران عقب ماندگی‌های اقتصادی و هم برای دستیابی به رشد اقتصادی 5 و 6 درصدی در سال‌جاری و سالیان آتی باید سالانه میلیارد‌ها دلار سرمایه گذاری خارجی جذب شود. بررسی آمارهای آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل) که یکی از ارکان مهم اقتصادی سازمان ملل محسوب میشود نشان می دهد که میزان سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در ایران طی 20 سال گذشته با افت و خیزهای فراوانی روبه‌رو بوده است.
مطابق آمارهای فایننشال تایمز پس از حصول برجام و لغو تحریم‌های شدید بین‌المللی، تنها در سه ماهه 2016 با یک شیب صعودی قابل توجه و بی‌سابقه، میزان سرمایه‌گذاری خارجی به 4.5 میلیارد دلار رسید. با اینکه این آمار تنها در سه ماهه اول 2016 رقم خورده است، در 20 سال اخیر سابقه نداشته است. با این حال این برای اقتصاد ایران رقم بزرگی محسوب نمی‌شود و جذب مبالغ پیش‌بینی شده نیازمند ورود گسترده‌تر سرمایه‌گذاری خارجی است. اجرای مناسب برجام که با صدور مجوز خزانه‌داری امریکا از سوی کارشناسان نشانه مثبتی تلقی شده و وارد فاز جدیدی شده است، به تحقق این هدف کمک می‌کند.
شکاف تحریم‌های پیچیده
در این خصوص سعید لیلاز اقتصاددان می‌گوید: صدور مجوز فروش هواپیماهای ایرباس و بوئینگ قطعاً تأثیر روانی زیادی برای ورود سرمایه گذاران و بنگاه‌های بزرگ مالی خواهد داشت. این مسأله بویژه از آن جهت مهم است که امریکا تحت فشار ایران و شرکای اروپایی‌اش مجبور شده است به اجرای برجام تحرک ببخشد.
وی جنبه دیگر این مسأله را به شکاف عظیم در تحریم‌های اعمالی مرتبط می‌داند و می‌گوید: در پیچیده‌ترین و قدیمی‌ترین تحریم‌های اعمال شده علیه ایران شکاف‌های جدی حاصل شده است و این حتی در مورد تحریم‌های غیر هسته‌ای نیز تأثیرات خود را بر جای می‌گذارد چون بوئینگ یکی از بنگاه‌های مالی بزرگ دنیا و امریکاست که تعاملات مالی آن با بخش‌های مختلف اقتصاد امریکا موجب میشود که سایر بخش‌ها نیز درگیر این مسأله شوند.
لیلاز در بیان علت حصول چنین نتیجه‌ای می‌گوید: دیپلماسی فعال ایران موجب شده است که بار دیگر در صف بندی‌های اروپا و امریکا شکاف جدی ایجاد شود. ایالات متحده و اروپایی که طی سالیان پیش و در نتیجه نبود مدیریت مناسب دیپلماسی ما به همگرایی زیادی در برخورد با ایران رسیده بودند، اکنون با اشتیاق کشورهای اروپایی برای برقراری ارتباطات تجاری با ایران و تحت تأثیر فشارهای دیپلماسی ایران، وحدت نظر و رویه خود را از دست داده‌اند. لیلاز اضافه می‌کند: به دورانی وارد شده‌ایم که دیگر فضای سنگین جامعه جهانی علیه ایران وجود ندارد. همگرایی دنیا برای مقابله با آنچه به دروغ خطر ایران می‌دانستند، از بین رفته است و این از تأثیرات مستقیم دیپلماسی فعال و عقلانی ایران است. مدیریت بحران هسته‌ای به نحو خوبی هم موجب عاید شدن منافع اقتصادی و تجاری و رفع تحریم‌ها برای ایران شد و هم زمینه را برای شکاف جدی در غرب بر سر ایران فراهم ساخت.
وی به اجلاس اخیر نیویورک هم اشاره می‌کند و با توجه به نفوذ سیاسی ایران می‌گوید: در اجلاس نیویورک شاهد بودیم که صف‌بندی اروپا و امریکا در خصوص ایران یک شکاف بی‌سابقه را تجربه کرد. سران کشورهای اروپایی به همراه مقامات عالی رتبه این کشورها همگی از ایالات متحده به دلیل اهمال در اجرای برجام گلایه و شکایت داشتند و حتی در جریان نشست کشورهای عضو 1+5 نیز این موضوع به صراحت توسط ایران و اروپا به طرف امریکایی منتقل شد. این نتیجه دیپلماسی فعال و عقلانی ایران است.
نشانه خوب برای اجرای برجام
طهماسب مظاهری کارشناس مسائل اقتصادی هم در گفت‌و‌گو با «ایران»، صدور مجوز فروش هواپیماهای ایرباس و بوئینگ را نشانه خوبی برای اجرای کامل برجام می‌داند و اینکه ایالات متحده تحت فشارها مجبور شده است وارد فرآیند اجرایی شده و این مسیر را تسهیل کند، برای اجرای صحیح برجام مطلوبیت دارد.
مظاهری البته به وجه دیگر موضوع که همان بدعهدی امریکایی‌ها و بی‌اعتمادی ما به نیت‌های آنان است اشاره می‌کند و می‌گوید: با وجود این نشانه خوب نمی‌توان از روند اجرای تعهدات امریکا و قول و قرارهایی که این کشور می‌دهد، اطمینان حاصل کرد چون لازمه اطمینان حاصل کردن از این قول‌ها، اعتبار این تضمین هاست که امریکا واجد آن نیست. ایالات متحده در جریان اجرای برجام نشان داده است که تمایلی به اجرای صحیح و کامل آن ندارد و همان چیزهایی که طبق برجام قرار بود در خصوص آنها گشایش حاصل شود، نیز با اعمال شرط و شروط فراوان پذیرفته‌اند.
وی این مسأله را یک تجربه تاریخی برای ایران می‌داند و می‌گوید: به دلیل سیاست‌های اتخاذ شده توسط این کشور در ادوار پیشین، امریکا قابل اعتماد نیست.
البته وی صدور مجوزهای فروش ایرباس و بوئینگ را نشانه خوبی تلقی کرده و می‌گوید: امیدواری‌ها بسیار بیشتر از قبل شده است. می‌توان این امید را داشت که برجام در ادامه راه گام به گام به سمت اجرای کامل و بخصوص عاید شدن منافع اقتصادی برای ایران جلو برود.
