کبد چرب بیماری شایعی است که این روزها خیلی از آن رنج می برند که متاسفانه عامل اصلی این نوع بیماری، عدم رعایت تغذیه سالم و افراط در مصرف غذاهای چرب و مضر است که اگر به موقع کنترل و مداوا نشود مشکلات بسیاری را به همراه خواهد داشت.
افراط در خوردن عرقیجات سرد عامل تشدید کبد چرب است. طبع کبد گرم و تر است و وقتی افراد به صورت افراطی عرقیجات با مزاج سرد می خورند طبع کبد تغییر پیدا می کند و به صورت کبد تنبل و چرب در می آید. متاسفانه برخی ها به مردم که مشکل کبد دارند عرق شاه تره یا کاسنی می دهند و این باعث تشدید کبد چرب می شود، در حالی که زمانی بهتر است کاسنی یا شاه تره مصرف شود که کبد بیش از اندازه داغ شده باشد که با مشورت پزشک مجاز به مصرف آن هستند.
چربی زیاد و خوردن آب یخ در وسط غذا یکی از عوامل به وجود آمدن کبد چرب است که متاسفانه خیلی از افراد این دو مورد را رعایت نمی کنند. گیاه خار مریم به دلیل طبع گرم، بهترین گیاه برای درمان کبد چرب است. همچنین عرق نسترن و عناب و سیاهدانه برای کبد چرب مفید هستند.
ریسک کبد چرب در افرادی که اضافه وزن دارند بیشتر از افراد لاغر است. بنابراین کسانی که بیماری چاقی و اضافه وزن دارند باید خیلی مواظب باشند که با تغذیه سالم و ورزش از این بیماری پیشگیری کرده یا آن را کنترل کنند. متاسفانه کودکان و جوانان این روزها به سمت غذاهای فست فودی و آماده روی آورده اند که از دیدگاه طب سنتی رد شده است و همین عامل اصلی ایجاد کبد چرب است. در حالی که مصرف سبزیجات، خام خوری و پرهیز از مصرف غذاهای آماده و چرب در پیشگیری از این بیماری موثر است.
کبد از اعضای رییسه بدن است و نقش اساسی در بدن ایفا می کند. یکی از عوامل دیگر در آسیب رساندن به کبد، استرس و اضطراب است که امروزه متاسفانه خیلی ها دچار آن هستند. بسیاری از افراد تا زمانی که بیماری سراغ شان نیامده، مراقب وضعیت بدن و سلامت خود نیستند. شاید مصرف بی رویه انواع و اقسام فست فودها، استعمال دخانیات و عدم تحرک نمونه بسیار خوبی از همین بی توجهی افراد نسبت به بدن است، با این وجود می توان با انجام مجموعه ای از کارها جلوی ابتلا به خیلی از بیماری ها را گرفت.
برای مثال کبد چرب یکی از بیماری هایی است که می توان تا حد زیادی از آن پیشگیری کرد. کبد چرب بیماری شایعی است و با شهرنشینی و زندگی ماشینی روز به روز هم بر تعداد مبتلایان اضافه می شود. دکتر فاطمه نجات بخش، متخصص طب سنتی ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران این بیماری را از نگاه طب سنتی بررسی می کند.
نگاه طب کلاسیک به کبد چرب با نگاه طب سنتی به این بیماری متفاوت است. کبد چرب از نظر طب کلاسیک زمانی اتفاق می افتد که افزایش و تجمع چربی در بافت کبد وجود داشته باشد و گاهی همین مسئله می تواند باعث به وجود آمدن بدخیمی در کبد (سرطان) یا سیروز کبدی شود اما از نظر طب سنتی هر عاملی که باعث ایجاد سوءهضم شود، کبد چرب ایجاد می کند.
معده هضم غذا را برعهده دارد و مواد غذایی از معده به کبد می روند، در نتیجه هر عاملی که در معده ایجاد سوء هضم کند می تواند در کبد انسدادهای ریز ایجاد کند و در نهایت این انسدادهای ریز، کبد چرب را به وجود می آورند. بنابراین محصول هضم معده که وارد کبد می شود باید از کیفیت مناسب برخوردار باشد.
کبد چرب چه علائمی دارد؟
افراد در هر سنی می توانند به کبد چرب مبتلا شوند؛ حتی کودکانی که تحرک ندارند و پرخوری می کنند نیز به کبد چرب مبتلا می شوند. کبد چرب در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر دیده می شود. مبتلایان به کبد چرب، بدن سست و لختی دارند و معمولا پوست شان سفید است. این گروه بعد از خوردن غذای چرب و سنگین احساس درد و سنگینی در قسمت راست و بالای شکم می کنند، ضمن اینکه حس کرختی و سنگینی در کل بدن هم احساس می شود.
پوست مبتلایان به کبد چرب شادابی و طراوت ندارد و معمولا نوعی بدرنگی در پوست ایجاد می شود. سرد بودن بدن یکی دیگر از علائم ابتلا به کبد چرب است، طوری که این افراد از گرمایی بودن شکایت دارند ولی در واقع با لمس بدن، سردی بدن کاملا احساس می شود.
هرگز ناشتا، آب سرد ننوشید
اگرچه نوشیدن آب برای بدن ضروری است ولی نوشیدن آب هم مثل غذا خوردن، اصول خاص خودش را دارد. نوشیدن آب و مایعات نباید قبل از غذا یا در بین آن باشد. نوشیدن آب و مایعات را باید به یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا موکول کرد.
مایعات به ویژه آب هر چه سردتر باشند، آسیب بیشتری برای بدن به همره دارند. در نتیجه دمای مایعات باید متعادل باشد. نوشیدن آب صبح ها به صورت ناشتا، اواسط خواب و پس از بیداری ناگهانی، بعد از استحمام، بعد از رابطه جنسی و بعد از ورزش مضر است. نوشیدن آب باید به اندازه نیاز و در حد رفع تشنگی باشد. خود تشنگی می تواند به بدن آسیب وارد کند؛ بنابراین توصیه می شود افراد از نوشیدن بیش از اندازه آب یا تشنه ماندن خودداری کنند.
اگر غذا را نجوید ضرر می کنید
عوامل زیادی در سوء هضم نقش دارند و مهم ترین آنها خوب نجویدن یا سریع خوردن غذا است. افرادی که عادت دارند انواع و اقسام غذا را با هم بخورند یا غذاهای دیرهضم و زود هضم را با هم مصرف می کنند، بیش از دیگر افراد به مشکلات سوءهضم و کبد چرب دچار می شوند. قبل از اینکه معده از غذای قبلی کاملا تخلیه نشده باشد، نباید بلافاصله غذای دیگری خورد. یکی دیگر از عواملی که می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود، عدم رعایت اعتدال در غذا خوردن است، کم خوری یا پرخوری، به ویژه پرخوری می تواند با مشکل سوء هضم همراه باشد.
کمتر غذاهای سرد و غلیظ و لزج بخورید
انتخاب نوع غذا در پیشگیری از ابتلا به کبد چرب مهم است. استفاده بیش از اندازه از غذاهایی که طبع سرد، به ویژه طبع سرد و تر دارند در تمامی افراد، به خصوص افراد سرد مزاج مشکلات گوارشی به همره دارد و می تواند باعث ابتلا به چربی کبد شود.
انواع ترشی، لبنیات به ویژه ماست و دوغ، آلو، هلو، مرکبات، گیلاس، آلبالو، خیار، گوجه و ... همگی باید در حد اعتدال مصرف شوند چون استفاده بیش از اندازه آنها مشکل ساز است. استفاده بیش از اندازه از غذاهای غلیظ و لزج مانند کله پاچه، حلیم، آش رشته، ماکارونی، لازانیا، پاستا، بامیه، فست فودها، برنج و ماهی (سرد و تر و لزج) و ... در ایجاد اختلال سوء هضم و ابتلا به کبد چرب نقش دارند. همچنین استفاده زیاد و مکرر از شیرینی های چرب و غلیظ مانند انواع شیرینی های قنادی می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود.
نگذارید بدن تان سرد شود
هر عاملی که موجب سرد شدن بدن، به ویژه سرد شدن دستگاه گوارش و کبد شود، می تواند باعث ابتلا به کبد چرب شود. یکی از این عوامل، بی حرکتی و سکون است؛ البته فعالیت بیش از حد و سنگین بدنی هم می تواند در ابتلا به کبد چرب نقش داشته باشد. خواب، بین شش تا هشت ساعت برای افراد کافی است ولی خواب بیش از اندازه مشکل ساز می شود. استرس یکی دیگر از عواملی است که مشکلات گوارشی، به ویژه کبد چرب را به همراه دارد. در نتیجه باید این عوامل در زندگی به حداقل برسند.
خوراکی ها را با مصلح شان بخورید
افرادی که به بیماری کبد چرب مبتلا هستند، باید حجم غذای خود را کاهش دهند و از پرخوری بپرهیزند. روزه داری در بهبود وضعیت این افراد تاثیر زیادی دارد. غذای شب باید سبک و با حجم کم باشد، همچنین بین صرف وعده شام تا خواب حداقل دو ساعت فاصله ایجاد شود. این دسته از افراد باید از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنند و در صورت مصرف، آنها را با مصلح غذاها استفاده کنند.
استفاده از ادویه هایی مثل زیره، زنجبیل، سیاهدانه، آویشن، نعنا، فلفل، دارچین، میخک و هل در غذاها به دلیل خاصیت گرمی می تواند مفید واقع شود. این ادویه ها در تقویت کبد هم نقش دارند. افرادی که تمایل به مصرف ماست و دوغ دارند باید ماست را به صورت چکیده و در حجم کم مصرف کنند و دوغ را با استفاده از ماست چکیده درست کنند.
مصرف سبزیجات و زیتون همراه با غذا ایرادی ندارد ولی ماست نباید همره با غذا استفاده شود. استفاده از نبات و عسل هم در برطرف کردن سردی می تواند مفید باشد. به طور کلی استفاده از غذاهای گرم توصیه می شود ولی نباید در استفاده از غذاهای گرم هم افراط شود.
افراد مبتلا به کبد چرب باید از خوردن غذاهای پر رطوبت مثل شیر، میوه های آبدار و لبنیات پرهیز کنند یا آنها را با مصلح استفاده کنند. برای مثال مصلح ماهی، ادویه هایی مثل زعفران، فلفل و دارچین است. کباب کردن ماهی و استفاده از ماهی جنوب هم می تواند در کاهش سردی و رطوبت موثر باشد.
گوشت غلیظ نخورید
افرادی که به کبد چرب مبتلا هستند نباید از گوشت های غلیظ استفاده کنند. گوشت گاو، گوساله و شتر در گروه گوشت های غلیظ قرار می گیرند و نباید مصرف شوند. گوشت گوسفند، مرغ محلی و بلدرچین گزینه های خوبی هستند. خوردن نخود آب که به همراه ادویه جات گرم مثل دارچین و زعفران درست شود و در آن شوید وجود داشته باشد، می تواند غلظت مواد داخل کبد را کم کند. برای درست کردن نخود آب می توان از آب گوشت، نخود، برنج و گوشت استفاده کرد. یکی دیگر از سبزی هایی که باعث تقویت کبد می شود شنبلیله است که استفاده از آن در غذاها به بیماران مبتلا به کبد چرب توصیه می شود.
خوراکی های دوست کبد
مبتلایان به کبد چرب می توانند برای تقویت کبد از پسته، بادام و فندق استفاده کنند. این افراد باید روزانه پنج عدد فندق، پنج عدد بادام و سه عدد پسته بخورند. مواد غذایی دیگر وجود دارند که برای کبد مفیدند. برای مثال انجیر و مویز. همچنین ترب نیز به باز شدن انسداد کبد کمک می کند.
مبتلایان به کبد چرب به جای استفاده از آب بهتر است ماءالعسل (ترکیب آب و عسل) بنوشند. این افراد می توانند گاهی اوقات به جای آب، عرق کاسنی و شاتره (به نسبت مساوی عرق کاسنی و شاتره) بنوشند. البته استفاده از رازیانه تنها به خانم ها توصیه می شود و آقایان نباید از آن استفاده کنند. اگرچه میوه های شیرین مثل توت و مویز برای کبد مفیدند ولی نباید در مصرف آنها افراط کرد.
نسخه
اگر آزمایش های شما نشان از چربی کبدتان دارد:
1. دو قاشق غذاخوری خاکشیر را در یک و نیم لیوان آب بجوشانید، یک لیوان باقی بماند. هر روز صبح ناشتا میل کنید و تا نیم ساعت چیزی نخورید.
2. هر روز یک استکان عرق کاسنی میل کنید .
3. هر روز یک استکان عرق شاتره میل کنید.
4. در برخی موارد که تشخیص آن با طبیب حاذق است، حجامت کبدی هم توصیه می شود.
نگران نباشید!
اگر شما مبتلا به کبد چرب هستید و این مطلب را تا به اینجا مطالعه کرده اید، برای تان مژده ای داریم و آن این است: «در صورت رعایت رژیم غذایی توصیه شده، انجام ورزش و تحرک بدنی مناسب و استفاده از روش های درمانی گیاهی موثر، این بیماری به صورت کامل و بدون بر جای گذاشتن هیچ نوع عارضه ای بهبود می یابد.»
پس: تا فرصت باقیست شروع کنید! تندرستی ارزشمندترین هدیه خداوند به انسان است، برای یک شروع خوب، هنوز فرصت باقی است.
