به گزارش خبرداغ به نقل از نبض بازار ، ایران با برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز، هنوز نتوانسته امنیت انرژی پایدار ایجاد کند. کارشناسان معتقدند دلیل اصلی این وضعیت، تمرکز بر پرداخت یارانه‌های ناکارآمد و افزایش هزینه‌های جاری به جای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و تولید داخلی است. وضعیت کنونی، علاوه بر تهدید صنایع داخلی، پیامد‌های اقتصادی و سیاسی گسترده‌ای دارد و کشور را در برابر تحریم‌ها و وابستگی به واردات آسیب‌پذیر کرده است.
جواد امام کارشناس انرژی در گفت‌وگو با «نبض بازار» به بررسی چالش‌های ناترازی انرژی در ایران و حرکت کشور به سمت وابستگی به واردات انرژی پرداخت. وی با انتقاد از سیاست‌های نادرست گذشته، سوءمدیریت منابع، و تأثیر تحریم‌ها، نسبت به آینده نگران‌کننده انرژی کشور هشدار داد.
چرا ایران به سمت واردات انرژی می‌رود؟
امام با اشاره به ظرفیت‌های عظیم نفت و گاز ایران، اظهار داشت: «با وجود منابع غنی انرژی، به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، کشور به سمت وابستگی به واردات بنزین، برق و حتی گاز در آینده حرکت می‌کند.» وی افزود: «ما باید منابع خام را به فرآورده تبدیل می‌کردیم، نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌های جدید می‌ساختیم و خطوط انتقال را توسعه می‌دادیم. اما متأسفانه، منابع کشور صرف هزینه‌های جاری و یارانه‌هایی شده که دیگر با سبد هزینه خانوار‌ها همخوانی ندارد.»
او به تورم نیروی انسانی در دولت اشاره کرد و گفت: «دولت در ادوار مختلف به جای تمرکز بر پروژه‌های عمرانی و زیرساختی، با افزایش نیروی انسانی متورم شده و هزینه‌های جاری سرسام‌آوری را متحمل شده است. این امر باعث تعطیلی طرح‌های زیرساختی شده و ما را به واردکننده صرف تبدیل کرده است.»
ریشه‌های ناترازی انرژی
امام ریشه مشکلات کنونی را به سیاست‌های دولت نهم و دهم نسبت داد: «از سال ۱۳۸۳ و با روی کار آمدن مجلس هفتم، برنامه هدفمندی یارانه‌ها که برای واقعی‌سازی قیمت انرژی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها طراحی شده بود، متوقف شد. تثبیت قیمت‌ها و سیاست‌های پوپولیستی دولت احمدی‌نژاد به زیرساخت‌های انرژی آسیب زد.»
وی افزود: «خصوصی‌سازی غیراصولی نیز وضعیت را بدتر کرد. برای مثال، ۴۴ نیروگاه به نهاد‌های خصولتی مانند بنیاد شهید با یک‌سوم قیمت واقعی واگذار شد، اما منابع حاصل از آن به وزارت نیرو بازنگشت و صرف پرداخت بدهی‌های دولت شد. این سیاست‌ها باعث کاهش سرمایه‌گذاری در تولید و نوسازی شبکه برق شد.»
امام همچنین به تخلیه غیراصولی آب سد‌ها در تابستان گذشته اشاره کرد: «برای جبران کمبود برق، آب سد‌ها به‌صورت غیراصولی رهاسازی شد تا نیروگاه‌های برق‌آبی فعال بمانند. این اقدام تراز سد‌ها را به شدت کاهش داد. علاوه بر این، مخازن سوخت نیروگاهی صادر شده و حالا در فصل سرد با کمبود سوخت مواجه هستیم. نتیجه این سیاست‌ها، خاموشی‌های خانگی و خسارات چند هزار میلیاردی به صنایع بود.»
تبعات اقتصادی و سیاسی وابستگی به واردات
امام درباره پیامد‌های وابستگی به واردات انرژی هشدار داد: «تحریم‌ها و سیاست‌های تنش‌زا باعث شده‌اند که نتوانیم از ظرفیت‌های خود در حوزه نفت، گاز و برق بهره‌برداری کنیم. اگر خطوط انتقال و زیرساخت‌ها را توسعه می‌دادیم، می‌توانستیم امنیت انرژی خود را تضمین کنیم و حتی کشور‌های دیگر را به خود وابسته کنیم. اما اکنون، کشوری که دومین ذخایر گاز جهان را دارد، در مسیر تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان گاز است.»
وی افزود: «این وابستگی، استقلال اقتصادی و امنیت انرژی کشور را تهدید می‌کند. ما که می‌توانستیم کشور‌های دیگر را در حوزه انرژی وامدار خود کنیم، حالا خودمان به آنها وابسته شده‌ایم. این وضعیت ما را به کشوری ضعیف و وابسته تبدیل کرده است.»
تأثیر بر صنایع داخلی
امام درباره تأثیر این وضعیت بر صنایع داخلی مانند فولاد، سیمان و پتروشیمی اظهار داشت: «ناتوانی در تأمین سوخت برای این صنایع و افزایش قیمت تمام‌شده محصولات، تولید را غیراقتصادی کرده است. بدون تضمین امنیت تولید و کاهش هزینه‌ها، این صنایع در معرض تعطیلی قرار دارند.»
وی افزود: «تحریم‌ها، مشکلات جابجایی پول، و نبود امنیت برای تولیدکنندگان، فرصت‌های اشتغال و درآمدزایی را از بین برده است. تولید با هزینه‌های بالا و عدم دسترسی به منابع اولیه، دیگر توجیه اقتصادی ندارد و روزبه‌روز بر مشکلات صنایع افزوده میشود.»
چشم‌انداز انرژی ایران
امام چشم‌انداز انرژی کشور را نگران‌کننده توصیف کرد: «در حوزه مصرف، به دلیل استفاده از لوازم غیراستاندارد و پرمصرف، مانند خودرو‌ها و تجهیزات برقی داخلی، الگوی مصرف بهینه‌ای نداریم. تحریم‌ها مانع دسترسی به تکنولوژی روز و بهینه‌سازی مصرف شده‌اند.»
وی ادامه داد: «بدون رفع تحریم‌ها، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، و اصلاح سیاست‌های داخلی، نمی‌توانیم زیرساخت‌ها را تقویت کنیم. دولت به تنهایی قادر به تأمین منابع لازم نیست و تا زمانی که این موانع برطرف نشود، وضعیت انرژی کشور روزبه‌روز بدتر خواهد شد.»
لزوم بازنگری در سیاست‌ها
امام در پایان تأکید کرد: «ادامه سیاست‌های عوام‌فریبانه و تحمیل بار‌های غیرضروری به دولت، خسارات جبران‌ناپذیری به کشور وارد کرده است. برای مثال، مقایسه شهرداری تهران با شهر‌هایی مانند لندن نشان می‌دهد که ما با نیروی انسانی ۱۰ برابری، هزینه‌های گزافی را متحمل می‌شویم. این وضعیت در کنار تحریم‌ها و نبود تکنولوژی روز، استخراج از ذخایر زیرزمینی را نیز دشوار کرده است.»
وی خواستار بازنگری اساسی در سیاست‌گذاری‌ها شد و هشدار داد: «اگر راهکار‌های مؤثری برای خروج از این بحران اتخاذ نشود، آینده انرژی ایران به شدت اسف‌بار خواهد بود. نیاز به دولتی چابک، سرمایه‌گذاری خارجی، و اصلاح الگوی مصرف داریم تا از این تنگنا‌ها رهایی یابیم.»
