به گزارش خبرداغ به نقل از خبرآنلاین؛جواد مرشدی - به دنبال صدور قطعنامه‌ای علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی، ساعات اولیه روز جمعه ۲۳ خرداد نخست وزیر اسرائیل، با صدور بیانیه‌ای حمله‌اش را به ایران تحت عنوان «عملیات شیر بپاخاسته» آغاز کرد.
در جریان این تجاوز تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز، برخی اهداف نظامی و مراکز فرماندهی نظامی در کنار تعداد بسیار زیادی اهداف غیرنظامی مورد حمله قرار گرفتند و چندین فرمانده عالی‌رتبه سپاه پاسداران، از جمله سرداران شهید حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران، غلامعلی رشید، فرمانده قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا ،امیر علی حاجی زاده فرمانده هوا فضای سپاه و همچنین محمدمهدی طهرانچی و فریدون عباسی، از دانشمندان هسته‌ای به شهادت رسیدند.
ایران در واکنش به این تجاوز نظامی عملیات «وعده صادق ۳» را آغاز کرد و اهداف مهم نظامی اسرائیل را موشک باران کرد، آنچنانکه حملات موشکی و پهپادی گسترده حمهوری اسلامی به مرکز اسرائیل آسیب‌های گسترده‌ای به اهداف حساس این رژیم وارد کرد.
تصور عمومی بر این است که حمله اسرائیل به ایران با چراغ سبز آمریکا صورت گرفته ولی رئیس‌جمهور ایالات متحده می گوید کشورش هیچ نقشی در حمله به ایران نداشته است.
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نیز امروز گفت ظرف دو روز گذشته، از کانال‌های مختلف پیام آمریکا را دریافت کرده‌ایم که ادعا می‌کند دخالتی در این حمله نداشته و نخواهد داشت. ما این ادعای آمریکا را باور نمی‌کنیم، زیرا شواهد ما خلاف این را نشان می‌دهد.
وزیر خارجه با بیان اینکه اگر واقعاً چنین ادعایی دارند، خوب است که صراحتاً و علناً آن را اعلام کنند؛ پیام خصوصی کفایت نمی‌کند افزود: «لازم است دولت آمریکا موضع خود را دقیقاً اعلام کرده و حمله به تأسیسات هسته‌ای را صراحتاً محکوم کند.»
عراقچی این را هم گفت که قرار بود در دور ششم مذاکرات طرح خودمان را برای یک توافق احتمالی به طرف آمریکایی ارائه بدهیم.
خبرآنلاین در گفت‌وگو با داود آقایی، استاد حقوق بین الملل به تاثیر این حمله در روند مذاکرات و چرایی نقض قوانین بین المللی توسط اسرائیل پرداخته است.
*** رفتارهای اسرائیل طی سال‌های اخیر از جمله اقدام به ترور و در روزهای اخیر حمله به خاک ایران، از لحاظ حقوقی چه تعریف و وضعیتی دارد؟
اگر به ماهیت رژیم صهیونیستی نگاه کنیم، مشخص میشود که ذات و ساختار این رژیم بر پایه جنگ، خشونت و ترور بنا شده است. این ویژگی‌ها از آغاز شکل‌گیری آن، حتی پیش از سال ۱۹۴۸ که مقدمات تشکیل این رژیم فراهم شد، وجود داشت و پس از تأسیس نیز ادامه یافته‌است. از همان ابتدا، هدف رهبران و دست‌اندرکاران این رژیم، حذف دشمنان، رقبا و هر کسی بوده که در مسیر آن‌ها ایستاده‌باشد.
بعد از اشغال فلسطین، اسرائیل گروه‌های تروریستی متعددی را ایجاد کرد و از آن زمان تاکنون، این رویکرد را در سرزمین‌های اشغالی و حتی در کشورهای همسایه ادامه داده است. در مورد ایران نیز، طی سال‌های اخیر شاهد ترور دانشمندان هسته‌ای، تلاش برای ترور مقامات ارشد و حتی عملیات‌های نظامی مستقیم بوده‌ایم.
این اقدامات بخشی از سیاست کلی رژیم صهیونیستی است؛ سیاستی مبتنی بر حذف چهره‌های مؤثر و کسانی که می‌توانند تهدیدی برای موجودیت این رژیم باشند.
نکته مهم دیگر این است که اسرائیل در منطقه به عنوان یک عامل دست‌نشانده قدرت‌های غربی فعالیت می‌کند. ابتدا بریتانیا، سپس شوروی و اکنون ایالات متحده حامی اصلی این رژیم هستند. به همین دلیل، اسرائیل نگران محکومیت‌های بین‌المللی نیست؛ چرا که آمریکا و متحدانش همچون بریتانیا و فرانسه، هر قطعنامه‌ای را که به ضرر تل‌آویو باشد، وتو می‌کنند.
بنابراین، از یک‌سو ماهیت خشونت‌طلب رژیم صهیونیستی و از سوی دیگر حمایت بی‌قید و شرط غرب، فضای کاملاً بازی را برای اقدامات اسرائیل فراهم کرده است. امروز نیز شاهد هستیم که بسیاری از مقامات آمریکایی (چه در کنگره و چه خارج از آن) از اقدامات تجاوزکارانه و تروریستی اسرائیل، حتی در خاک ایران، حمایت می‌کنند. طبیعی است که در چنین شرایطی، این رژیم مسیر خود را با جسارت بیشتری ادامه می‌دهد و موانع را از پیش رو برمی‌دارد.
*** حمله اخیر اسرائیل به ایران و ترورهایی که پیش تر این رژیم در ایران انجام داده از منظر حقوق بین الملل چه تبعاتی برای اسرائیل خواهد داشت؟
حمله اخیر رژیم صهیونیستی به خاک ایران و ترورهایی که پیش‌تر توسط این رژیم در داخل ایران انجام شده‌اند، از منظر حقوق بین‌الملل تبعات مهمی را در پی دارد. ترور، صرف‌نظر از شکل و انگیزه آن، از منظر حقوق بین‌الملل به عنوان یک جرم بین‌المللی محکوم است. ترور یکی از جرایم کیفری بین‌المللی محسوب میشود و به دلیل آثار و تبعات خطرناک آن برای امنیت و صلح جهانی، از جمله جرایمی است که جامعه بین‌المللی به طور گسترده با آن مقابله می‌کند.
هر اقدام تروریستی که جان و مال انسان‌ها را در معرض خطر قرار دهد چه از سوی دولت‌ها و چه از سوی گروه‌ها یا افراد خصوصی فعلی غیرقانونی و محکوم است. در همین راستا، جامعه جهانی اصولی را به رسمیت شناخته است که به موجب آن، هر کشوری که به تروریست‌ها یا افرادی که در اقدامات تروریستی نقش داشته‌اند دسترسی پیدا کند، می‌تواند بدون در نظر گرفتن تابعیت مرتکب، محل وقوع جرم یا تاثیر آن بر دولت خود، آن فرد را بر اساس صلاحیت قضایی ملی‌اش محاکمه و مجازات کند.
این اصل به عنوان یک عامل بازدارنده جدی در برابر اقدامات تروریستی شناخته میشود و حاکی از آن است که ترور در هر شکل و در هر نقطه‌ای از جهان، تحت پیگرد و محکومیت قرار دارد.
رژیم صهیونیستی، نه برای نخستین‌بار، بلکه بارها اقدام به انجام عملیات تروریستی در داخل ایران کرده است؛ از جمله ترور دانشمندان هسته‌ای کشور در سال‌های گذشته. این اقدامات صرفاً محدود به ایران نیست، بلکه رژیم اسرائیل در غزه، سرزمین‌های اشغالی فلسطین، لبنان، سوریه و دیگر مناطق نیز به صورت مستمر دست به اقدامات تروریستی زده است. متأسفانه، این اقدامات برخاسته از ذات سلطه‌گر و خشونت‌طلب این رژیم است که برای حذف موانع و چهره‌های اثرگذار، از ابزارهای تروریستی بهره می‌برد.
بر این اساس، اسرائیل با ارتکاب این اقدامات، مرتکب جرم بین‌المللی شده و باید به عنوان یک دولت ناقض حقوق بین‌الملل مورد پیگرد قرار گیرد.
*** دولت ایران چگونه می تواند پیگیر این موضوع باشد؟
در مواجهه با چنین اقداماتی، نه تنها دولت ایران، بلکه کل جامعه بین‌المللی در صورت وجود اراده سیاسی می‌تواند موضوع را پیگیری کند. متأسفانه، ضعف اراده سیاسی در سطح جهانی باعث شده تا رژیم صهیونیستی با جسارت بیشتری به اقدامات غیرقانونی و تروریستی خود ادامه دهد.
بر اساس اصول حقوق بین‌الملل، ترور یک جرم بین‌المللی است و مرتکبان آن در هر نقطه‌ای از جهان می‌توانند تحت تعقیب قرار گیرند. این جرائم تحت صلاحیت جهانی (Universal Jurisdiction) قرار دارند، به این معنا که هر کشوری می‌تواند علیه مرتکبان چنین جرائمی اقدام حقوقی انجام دهد.
علاوه بر این، دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) نیز صلاحیت رسیدگی به جرائمی نظیر جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت، نسل‌کشی و اقدام علیه صلح را داراست. بنابراین، تداوم اقدامات جنایت‌کارانه رژیم صهیونیستی می‌تواند در چارچوب صلاحیت این دیوان قرار گیرد. شایان ذکر است که برخی مقامات ارشد اسرائیل، از جمله بنیامین نتانیاهو، پیش‌تر نیز از سوی نهادهای بین‌المللی به دلیل ارتکاب چنین جرائمی تحت تعقیب قرار گرفته‌اند.
*** با توجه به اشاره شما در مورد حمایت امریکا و غرب از اسرائیل، ایا تخطی این رژیم ازحقوق بین الملل مورد بررسی قرار خواهد گرفت؟
با توجه به حمایت گسترده‌ای که رژیم اسرائیل از سوی قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده آمریکا، انگلستان و فرانسه دریافت می‌کند، نمی‌توان انتظار داشت که این کشورها به صورت جدی رژیم صهیونیستی را به دلیل ارتکاب اقدامات تروریستی و نقض حقوق بین‌الملل تحت فشار قرار دهند. فضای موجود در نظام بین‌الملل، که متأثر از منافع سیاسی و اقتصادی است، موجب شده که برخورد با جنایات اسرائیل با استانداردهای دوگانه همراه باشد.
بنابراین، هرچند که پیگیری این اقدامات از منظر حقوقی امکان‌پذیر است، اما واقع‌بینی اقتضا می‌کند که در ارزیابی امکان تحقق آن، موانع سیاسی موجود در سطح بین‌المللی نیز در نظر گرفته شود.
*** این عملیات در آستانه دور ششم مذاکرات ایران و آمریکا انجام شد. به نظر شما این حمله چه تأثیری بر روند مذاکرات خواهد داشت؟
در حال حاضر، اصلاً مشخص نیست که دور ششم مذاکرات برگزار خواهد شد یا نه. حتی برخی بر این باورند که فلسفه وجودی مذاکرات زیر سؤال رفته است. هدف اصلی از این مذاکرات، رسیدن به یک توافق صلح‌آمیز درباره برنامه هسته‌ای ایران، رفع تحریم‌ها و کاهش فشارهای بین‌المللی بود. اما اکنون، با آغاز جنگ به بهانه برنامه هسته‌ای و صدور قطعنامه علیه ایران، به نظر می‌رسد که اصل مذاکرات دچار خدشه جدی شده است؛ مگر اینکه آمریکا به طور جدی و عملی، اسرائیل را تحت فشار قرار دهد.
البته باید توجه داشت که شاید میان آمریکا و اسرائیل نوعی تقسیم کار صورت گرفته باشد. بعید است که اسرائیل بدون هماهنگی و چراغ سبز آمریکا چنین اقدامی انجام داده باشد. اینکه این حمله چه تأثیری بر مذاکرات دارد، بستگی به رویکرد جمهوری اسلامی ایران دارد؛ آیا همچنان قصد دارد از طریق مسیر دیپلماتیک به دنبال حل اختلافات باشد یا خیر؟ قطعاً اگر مذاکرات برگزار شود، این حمله بر روند آن سایه خواهد انداخت.
*** با توجه به اینکه برخی معتقد بودند اسرائیل حمله نظامی خود را پس از دور ششم مذاکرات انجام خواهد داد، این حمله پیش از موعد چه مفهومی دارد؟
بله، برخی تحلیلگران معتقد بودند اسرائیل منتظر خواهد ماند تا مذاکرات به سرانجامی برسد و سپس در صورت ناکامی، حمله نظامی را آغاز کند. اما قطعنامه اخیر شورای حکام که ۱۹ کشور به آن رأی مثبت دادند، به آن جسارت داد.
از سوی دیگر، اطلاعاتی که وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی به‌دست آورده بود، می‌توانست پرده از بسیاری از ارتباطات محرمانه اسرائیل با سایر کشورها و سایت‌های هسته‌ای آن بردارد. بنابراین، به نظر می‌رسد اسرائیل برای جلوگیری از افشای این اطلاعات، تصمیم به پیش‌دستی گرفت و زودتر از موعد حمله کرد. حمله اسرائیل هم بدون تبعات نخواهد ماند و قطعاً ایران پاسخ خواهد داد. اکنون که اسرائیل آغازگر حمله بوده است، جامعه جهانی نیز نسبت به این موضوع آگاه است. این مسئله می‌تواند فرصت مناسبی برای پاسخ حساب‌شده و عاقلانه ایران فراهم کند.
