این دو ماه حساس تا گزارش آژانس هسته ای چگونه خواهد گذشت؟

می‌دانیم که اسرائیل و نتانیاهو مخالف اصلی بندهای غروب برجام هستند. نکته مهم این است که در این شرایط ما به زمانی نزدیک می‌شویم که مدیر کل آژانس باید گزارش مخصوص خود را در زمینه برجام ارائه کند. براساس متن برجام و قطع‌نامه 2231 مدیر کل آژانس علاوه بر اینکه باید گزارش‌هایی روتین از ارزیابی برنامه هسته‌‎ای ایران و راستی‌آزمایی تعهدات هسته‌ای ایران ارائه کند، موظف است دو گزارش خاص تحت عنوان «گزارش نتیجه‌گیری گسترده» یا broader conclusion ارائه کند. توافق هسته‌‎ای برجام در تیرماه 94 امضا شد و روز اجرا دی‌ماه 94 یا ژانویه 2016 تعیین شده بود. اولین «گزارش نتیجه‌گیری گسترده» در 16 ژانویه 2016 منتشر شد که بر پایه آن تحریم‌های هسته‌‎ای لغو یا تعلیق شد.

این گزارش که به اختصار BC هم خوانده می‌شود، اسنادی را ارائه می‌کند مبنی بر اینکه آژانس به «نتیجه‌گیری‌ گسترده‌تر» خود مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح‌آمیز قرار دارد، رسیده است.

حالا گزارش مهم دوم باید تا قبل از تاریخ 18 اکتبر 2023 منتشر شود. چراکه در این تاریخ بند مربوط به محدودیت‌های موشکی ایران قرار است بر پایه قطع‌نامه 2231 سازمان ملل برداشته شود. البته دو طرف (ایران و آمریکا) تعهد دارند اقداماتی براساس این قطع‌نامه و همچنین متن برجام صورت دهند. از جمله اینکه ایران پروتکل الحاقی را که تاکنون به صورت داوطلبانه و موقت اجرا می‌کند، در مجلس تصویب کند و در طرف دیگر کنگره آمریکا بخشی از تحریم‌هایی را که در این کنگره تصویب شده و تاکنون «تعلیق» شده بود، «لغو» کند.

بنابراین فرصت دو ماهه آینده و همکاری ایران با آژانس از این جهت بسیار حائز اهمیت‌تر خواهد بود. برای آمریکا و اروپا هنوز یک کارت بازی باقی مانده که نام آن «اسنپ‌بک» است. آنها تاکنون نتوانسته‌اند از این کارت در تقابل با ایران استفاده کنند. سؤال این است که آیا آمریکا قبل از انتشار گزارش آژانس وارد فرایند اسنپ‌بک می‌شود؟ یا آنکه ایران می‌تواند همچنان که ظریف به‌تازگی در کلاب‌هاوس گفته: «بدون نقض برجام توانایی هسته‌‎ای خود را در همین سطح حفظ کند؟»