مردم و حاکمیت، حقوق و تکالیف متقابلی نسبت به هم دارند که اگر این حقوق و تکالیف را ادا کنند، ثمرات بی‌نظیری دارد که در کلام مولای متقیان علی علیه‌السلام آمده است: «هرگاه مردم حق حاکم و کارگزار را ادا كنند و حاکم و کارگزار نیز حق مردم را بپردازد، حق در ميان آن‌ها قوى و نيرومند خواهد شد؛ مسيرهاى دين، خالى از انحراف مى‌گردد، نشانه‌هاى عدالت، استوار مى‌شود و سنّت‌ها در مجراى صحيح خويش به كار مى‌افتد و به‌این‌ترتیب روزگار بر وفق مراد می‌گردد و مردم به بقاى دولت اميدوار و دشمنان مأيوس خواهند شد.»
هفت اثر شگرف برای رعایت حقوق متقابل مردم و حاکمان ذکرشده است که برای دین و دنیای ملک و ملت، کافی است.
اولین اثر، استحکام، استقرار و عزت حق است. اگر ما در حقیقت امر، به دنبال حق‌طلبی و برافراشتن پرچم حق هستیم، راهش ادای حقوق است.
دومین اثر، برپایی راه و روش دین و دین‌داری در جامعه است. اگر در این جنگ عقیدتی و ایدئولوژیک، نگران حفظ و تقویت دین‌داری مردم هستیم، بهترین راهش به تعبیر روایت این است که: «کونوا دعاة الناس بغیر السنتکم» این دعوت با چیزی به غیر زبان، همان دعوت عملی در مرتبه اول با اصلاح خود کارگزاران و در گام بعدی به‌عبارتی همین انجام تکالیف و ادای حقوق است.بیشتر بخوانید:
سومین اثر، اهتزاز پرچم عدالت است. در این‌صورت این کشور و ایدئولوژی پشت آن، سرافراز و الگو میشود.
چهارمین اثر، جاری شدن آداب دینی و سنت‌ها در مجرای حقیقی خود در بستر جامعه است.
پنجمین اثر، سامان‌یافتن محیط جامعه است به‌نحوی‌که می‌توان گفت روزگار بر وفق مراد شده است.
ششمین اثر، امیدواری به دوام و بقای حکومت است و هفتمین اثر نیز آن است که دشمن از براندازی و مقابله علنی مأیوس میشود.
ولی اگر هر یک از حاکم یا مردم نسبت به ادای حقوق دیگری کاهلی کنند، وحدت کلمه که رمز پیروزی است به اختلاف کلمه مبدل میشود و نشانه‌های ظلم آشکار می‌گردد.
افساد در دین، زیاد میشود. ناگزیر احکام الهی به‌ورطه تعطیلی کشیده میشود و هوای نفس، غلبه پیدا می‌کند. آن‌زمان دیگر باید منتظر تعطیلی حق و برپایی باطل باشیم. افراد درستکار، خوار و ذلیل و افراد بدکار، عزیز قلمداد می‌شوند. البته در این زمان هم اجازه ناامیدی و عزلت‌گزینی وجود ندارد. باید به‌قدر وسع، خیرخواهی نمود و دستگیری کرد. اما این حقوق متقابل چیست؟
حقوق کارگزاران در بیان امیرالمؤمنین علیه‌السلام این‌هاست:
وفاداری به عهد و پیمان
خیرخواهی و نصیحت
همکاری و اجابت دعوت
اطاعت از امر حاکم
الحق و الانصاف، مردم ایران اسلامی در این چهار مورد سنگ تمام گذاشتند و به‌تعبیر مقام معظم رهبری حجت را تمام کرده‌اند.
اما حقوق مردم چیست؟
خیرخواهی حقیقی حاکم نسبت به مردم
برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی
آموزش و پرورش و جهل‌زدایی.
وقتی حقوق و تکالیف طرفین را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم کفه ادای حقوق مردم نسبت به کارگزاران سنگین‌تر است. نتیجه چیست؟ اولا کارگزاران حکومت باید عقب‌ماندگی موجود را جبران کنند و ثانیا تا زمانی‌که این ناترازی برقرار است نسبت به خرده‌اشتباهات یا اختلافاتی که با بخشی از مردم دارند با مسامحه و رواداری تعامل کنند.
تعامل حاکمانِ امروز با مردم باید به‌مثابه یک بدهکار در قبال طلبکار باشد نه برعکس.
نویسنده: مسعود پیرهادی
