| |
جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳ - ۰۱:۱۹
بروزرسانی ۱ روز پیش
به گزارش خبرداغ به نقل از روزنامه هم‌میهن: تعدادشان نامعلوم است. هیچ‌یک از مقامات‌دولتی درباره تعداد، نحوه دستگیری یا موارد تشکیل پرونده برای کودکان‌ونوجوانانی که طی اتفاقات اخیر بازداشت شده‌اند اظهارنظری نکرده است
اخبار فقط مربوط به دستگیرشدگان است، بدون تفکیک سنی. از آموزش‌وپرورش خبری منتشر نشده، مسئول مربوطه هم پاسخگو نیست و تنها اخباری که به‌دست رسیده، گزارش‌های‌مردمی از دستگیری فرزندان‌شان است که اغلب دانش‌آموزند یا در انتظار کنکور.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، بازداشتی‌های زیر 18سال به کانون‌های اصلاح و تربیت استان‌ها منتقل شده‌اند و پرونده تعدادی از آنها در دادسرای اطفال در حال بررسی است. گروهی می‌گویند همان شب‌اول دستگیری، تعدادی از آنها رها شده‌اند و از سرنوشت عده‌ای دیگر، خبری در دست نیست.
جامعه‌شناسان و وکلا هم این روزها بیکار ننشسته‌اند و از حضور پررنگ دهه هشتادی‌ها در اعتراضات صحبت می‌کنند. تعدادی از آنها می‌گویند، نباید از کنار این حضور به‌سادگی گذشت و روزهای زیادی را باید به تحلیل این موضوع گذراند.
تعدادی از وکلا هم این روزها پیگیر پرونده‌های وکلای زیر 18سال‌شان هستند. مریم کیان‌ارثی، یکی از وکلایی بود که هفته گذشته برای وکالت رایگان کسانی که در اعتراضات اخیر، به هر نحوی درگیر شده‌اند، اعلام آمادگی کرد.
او می‌گوید در پنج روز اخیر شش نفر از افرادی که پرونده‌هایشان به او ارجاع شده، مربوط به افراد زیر 18 سال است؛ پنج نفر مربوط به شهرهایی مثل بندرعباس و مشهد و یک نفر در تهران.
به گفته کیان‌ارثی، جز یک نفر، پنح نفر از موکلانش که زیر 18 سال سن دارند به کانون اصلاح و تربیت استان‌ها منتقل شده‌اند. یک نفر از موکلان کیان ارثی که ساکن شهر تهران است، نیکا شاکرمی است که زمان گفت‌وگو با این وکیل، 10 روز از بی‌خبری خانواده‌‌اش درباره وضعیتش می‌گذشت.
دیروز اما خاله نیکا در توئیتر اعلام کرد بعد از 10 روز، پیکر نیکا را در سردخانه پیدا کرده است. او پیش از این به هم‌میهن گفته بود که نیکا متولد 1384 و دانش‌آموز سال یازدهم هنرستان بود، در رشته نقاشی. «ما ساکن منطقه انقلاب تهران هستیم. نیکا یک سال بود که با من زندگی می‌کرد. پدر نیکا 9 سال پیش فوت کرد، مادرش مریض‌احوال است و یک خواهر 21 ساله دارد که دانشجوست. او به دلیل شرایط مالی، تابستان‌ها در کافه‌ای در شمال دانشگاه تهران کار می‌کرد. حدس می‌زنم روز اول اعتراضات، چون بلوار کشاورز نزدیک محل کارش بوده از آنجا سر درآورده. از وقتی این اتفاق افتاده با زندگی تماسی ندارم.»
مقدس، وکیل دیگری است که در روزهای گذشته برای وکالت رایگان افراد اعلام آمادگی کرده بود. او این مدت، دو موکل زیر 18سال در بوشهر داشته که با دادن تعهد آزاد شدند. مقدس حالا از شرایط بازداشت و نگهداری افراد زیر 18 سال در اعتراضات خیابانی می‌گوید:
«رئیس حوزه قضایی موظف است افراد زیر 18 سال را به دادسرای اطفال ارجاع دهد و در کانون اصلاح و تربیت نگهداری کند. قرارهای تامین معمولا سبک‌ترند. این دادسرا خاصیت‌هایی دارد و برای فعالیتش پیش‌بینی‌هایی شده است. اینکه باید مشاور داشته باشند، اگر متهم زن باشد، باید مشاور زن داشته باشد و... اینها در آئین‌نامه دادرسی کیفری پیش‌بینی شده است. هرکسی که بازداشت میشود براساس قوانین، مثل ماده 48 و 50 و... دسترسی به وکیل و تماس با خانواده باید داشته باشند؛ اینها ضروری است و قابل چشم‌پوشی نیست. این حقوق باید رعایت شود. در دادگاه ویژه اطفال نیز این موارد باید رعایت شود. وقتی افراد را بازداشت می‌کنند باید در 24 ساعت دستورات لازم را بگیرند. متاسفانه بعضا ضابطین این موارد را رعایت نمی‌کنند و من نگران تکرار حادثه کهریزک هستم و اگر این اتفاق بیفتد برای نظام قضایی، یک آسیب است. الان اتفاقاتی می‌بینیم که این نگرانی را برای ما ایجاد می‌کند.»
او ادامه می‌دهد: «من به شخصه در اعتراضات قبلی این گستردگی افراد زیر 18 سال را ندیده بودم. افراد درباره دهه هشتادی‌ها صحبت می‌کنند. حالا درباره فوتی‌های این گروه اطلاعاتی به دست من نرسیده است، اما به عنوان وکیل دوست دارم که نظام قضایی پیشرو باشد. دادستان و مراجع قضایی باید جلوتر از من به عنوان وکیل، حقوق بازداشتی‌ها را طلب کنند. آنها مدعی‌العموم هستند و حقوق متهم باید رعایت شود. زمان آقای رئیسی سال 1398 دستورالعملی برای حفظ کرامت و ارزش‌های انسانی در قوه قضائیه تصویب شده است و باید رعایت شود. این بچه‌ها مطالباتی دارند و باید به آنها گوش دهیم. بازداشت و برخورد خشن اشتباه است. در جرم‌شناسی هم سه نوع پیشگیری داریم؛ اجتماعی، وضعی و کیفری. پیشگیری کیفری آخرین پیشگیری است. آسیب برخورد بد برای جامعه و مردم بیشتر است.»
دوم مهرماه بود که انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره رخدادهای اخیر، با انتشار اطلاعیه‌ای به پیمان‌نامه حقوق کودک که جمهوری اسلامی ایران در سال 72 آن را امضا کرده، اشاره و تاکید کرد مسئولیت حمایت از حق زندگی کودکان به‌عهده دولت‌هاست:
«براساس اخبار رسیده به انجمن حمایت از حقوق کودکان، در روزهای اخیر تعدادی از گروه‌های سنی کودک‌ونوجوان مجروح و حتی در یک مورد در پیرانشهر، نوجوان 16ساله‌ای به‌نام ذکریا خیال کشته شده است و تعدادی نیز توسط نیروی انتظامی دستگیر شده و به مراکزی نامعلوم انتقال داده شده‌اند. این نهادمدنی برای پیشگیری و پرهیز از اتفاقات ناگوار و پیامدهای ناشی از آن، که تاثیرات جبران‌ناپذیری بر کودکان و نوجوانان می‌گذارد، خواهان آزادی فوری و بی‌قیدوشرط کودکان و نوجوانان دستگیرشده، خودداری از دستگیری و انتقال این گروه‌های سنی به بازداشتگاه‌ها و پرهیز از اعمال هرنوع برخورد خشونت‌آمیز در تجمعات‌اعتراضی مسالمت‌آمیز است.»
این اما تنها واکنش فعالان حوزه کودک‌ونوجوان به اتفاقات اخیر نبود. در دو روز گذشته بیانیه‌ای هم از سوی 800 پدیدآورنده کتاب کودک‌ونوجوان منتشر شد که در آن خواستار آزاد کردن نوجوانان بازداشت‌شده، بودند؛ آنها نویسندگان، شاعران، تصویرگران، مترجمان، فعالان حوزه هنر و ادبیات کودکان‌ونوجوانان هستند. در این بیانیه به حضور نوجوانان زیر 18سال در واحدهای نظامی و انتظامی اشاره شده است.
سن مهم نیست
با این همه اما، موضع نیروی انتظامی با دغدغه فعالان کودک‌ونوجوان کاملا متفاوت است. به‌طوری‌که سرهنگ علی صباحی، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی پلیس تهران بزرگ، درباره روال دستگیری و برخورد با افراد زیر 18سال در جریان اتفاقات اخیر می‌گوید: «زمانی که فردی حتی اگر کودک به اموال شما خسارت بزند، شیشه‌های ماشین شما را بشکند، فارغ از اینکه چه سن و سالی دارد یا چه قصدی داشته است، شما شاکی نمی‌شوید؟ قطعا می‌شوید. بر همین اساس هم با این افراد برخورد میشود.»
او درباره اینکه این افراد به کجا منتقل می‌شوند هم توضیح می‌دهد: «تمام کسانی که در جریان اتفاقات اخیر دستگیر شده‌اند، به قوه‌قضائیه تحویل داده می‌شوند و باید قوه‌قضائیه در این زمینه توضیح دهد.» صباحی در پاسخ به این سوال که این رویه برای افراد زیر 18سال هم به همین صورت است؟ می‌گوید: «اگر این افراد به قوه‌قضائیه تحویل داده شوند، بنابراین یا باید قوه‌قضائیه پاسخ دهد یا سازمان زندان‌ها؛ این مسائل در حوزه اختیارات پلیس نیست. هر کسی که دستگیر شده باشد، براساس روال قانونی با او برخورد میشود.» صباحی در پاسخ به این سوال که شنیده میشود برخی افراد زیر 18سال، همان شب‌دستگیری آزاد شده‌اند، می‌گوید: «تمام متهمان تحویل قاضی داده می‌شوند و براساس ادله، مستندات موجود و فیلم‌هایی که از آنها وجود دارد، با آنها برخورد میشود.»
توضیحات سربسته پلیس درباره ماجرای بازداشت این افراد در شرایطی است که به‌گفته شاهدان عینی یا اظهارات افرادی که در هفته گذشته، بازداشت یکی از اعضای خانواده یا دوستان و آشناهای‌شان را پیگیری کرده‌اند، می‌گویند در شب‌های ابتدایی، در مقابل پلیس امنیت، تعدادی از این نوجوان با یک اتوبوس به دادسرای اطفال منتقل شده‌اند. برخی هم اعلام می‌کنند در همان روزهای اول، بسیاری از این افراد کم سن‌وسال، همان شب‌اول دستگیری، رها شده‌اند اما به‌هرحال تعدادی از این افراد همچنان بازداشتند.
