شاخص فلاکت ۲۰ استان ایران در محدوده ریسک

برای نخستین‌بار محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری فعلی ایران، به‌عنوان کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری سال1388، در یک مناظره تلویزیونی با محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت، از رسیدن شاخص فلاکت ایران به 40درصد پرده برداشت.

ایران یکی از کشورهای دارای تورم بالاست و سیاست دولت‌های گذشته برای کشاندن نرخ تورم به محدوده تک رقمی در یک بازه زمانی دست‌کم 4ساله به شکست انجامیده است. براساس آخرین برآورد مرکز آمار ایران، نرخ تورم در پایان شهریور به 45.8درصد و نرخ بیکاری 9.6درصد رسیده که به این ترتیب شاخص فلاکت در کشور در پایان تابستان امسال به 55.4درصد رسیده است. تنها شاخص فلاکت 2استان سمنان و قم پایین‌تر از 50درصد قرار دارد و استان‌های تهران، مازندران، قزوین، مرکزی، همدان، البرز، اردبیل، خراسان رضوی و جنوبی به‌ترتیب در پایین‌ جدول شاخص فلاکت و در حوالی رقم 50درصد قرار دارند.

وضعیت بهتر در مرکز

برآوردهای همشهری نشان می‌دهد شاخص فلاکت در استان‌های مرکزی ایران، وضع بهتری نسبت به استان‌های مرزی در پایان تابستان1400 داشته است. فارس، گیلان، کرمان، زنجان، گلستان، بوشهر، اصفهان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و یزد هم در محدوده نارنجی یعنی کانال 55 تا 60درصدی شاخص فلاکت قرار دارند. این گزارش می‌افزاید: استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، لرستان، خوزستان، خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه و هرمزگان در محدوده قرمز بالای 60درصدی شاخص فلاکت جای گرفته‌اند.

یکی از دلایل اصلی وضع بهتر استان‌های قم، تهران و سمنان از حیث شاخص فلاکت، نرخ تورم پایین‌تر از سایر استان‌ها، در پایان تابستان امسال بوده؛ به‌گونه‌ای که نرخ تورم 12‌ماه منتهی به شهریور امسال در استان قم 41.3درصد، تهران 41.8درصد و سمنان 43.2درصد بوده است؛ افزون بر این نرخ بیکاری در این 3استان به‌ترتیب 8.5درصد، 8.9درصد و 6.5درصد برآورد شده است. این در شرایطی است که استان‌های کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، آذربایجان شرقی، زنجان، چهارمحال و بختیاری، کردستان، خراسان شمالی و ایلام در شهریورماه با نرخ تورم بالای 50درصد مواجه شده‌اند.

7استان ایران شامل استان‌های قزوین، مازندران، اردبیل، فارس، سمنان، همدان و زنجان در فصل تابستان امسال نرخ بیکاری کمتر از 7درصد را تجربه کرده‌اند؛ درحالی‌که بالاترین نرخ بیکاری در استان هرمزگان 18.2درصد به ثبت رسیده و پس از آن استان‌های خوزستان 14.3درصد، کرمانشاه 14درصد، یزد 13.6درصد، اصفهان 12.6درصد، چهارمحال و بختیاری 12.4درصد، لرستان 11.8درصد، گیلان 11.6درصد، خراسان‌شمالی 11.4درصد، سیستان و بلوچستان 11.2درصد، کرمان 11.1درصد، بوشهر 10.5درصد و کهگیلویه و بویراحمد 10.2درصد قرار دارند. این گزارش می‌افزاید: از 31استان ایران در پایان تابستان امسال 13استان نرخ تورم دورقمی را تجربه کرده‌اند.

رتبه هشتم جهان

ایران براساس آخرین برآوردهای صورت گرفته در رتبه هشتم دنیا از حیث شاخص فلاکت در بین 156کشور دنیا پس از ونزوئلا، لبنان، زیمبابوه، سودان، سوریه، آرژانتین و ترکیه قرار دارد. به گزارش همشهری، شاخص فلاکت ایران در پایان سال98 به 45.4درصد رسید و در پایان سال گذشته هم با ثبت رکورد 46.1درصدی بالاترین حد نصاب را در دهه90 به‌دست آمد. حالا هم در پایان نیمه نخست سال1400 آمارها نشان می‌دهد شاخص فلاکت با 9.3درصد رشد، نسبت به اول امسال، از مرز 55درصد فراتر رفته و به بالاترین رکورد در پس از انقلاب رسیده است.

دلیل اصلی افزایش رتبه ایران در شاخص فلاکت جهانی، نرخ تورم بالاست و به تازگی سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران از بانک مرکزی خواسته تا سیاست‌های پولی برای مهار تورم را به‌کار ببندند و جلوی رشد سطح عمومی قیمت‌ها را بگیرد. کسری بودجه شدید دولت و ناترازی بانک‌ها 2عامل اصلی بالارفتن نرخ تورم است که اثر آن در ترازنامه بانک مرکزی دیده می‌شود.

شاخص فلاکت یکی از معیارهای سنجش کارایی سیاست‌های اقتصادی دولت در مواجهه با تورم و مقابله با فقر و شکاف طبقاتی است. استیو هانکه، استاد اقتصاد دانشگاه جان هاپکینز آمریکا خردادماه امسال گفته بود که تورم بالا اصلی‌ترین دلیل بالا بودن شاخص فلاکت اقتصادی در ایران و کاهش ارزش ریال، مهم‌ترین عامل بالا بودن تورم است.

به‌گفته او در شرایطی که تأثیر سایر متغیرها را ثابت بدانیم، میزان رضایت مردم یک کشور از وضعیت اقتصادی زمانی به اوج می‌رسد که شاهد یک رشد اقتصادی قوی، نرخ بیکاری و تورم پایین و نرخ بهره کم باشیم. استیو هانکه در رابطه با رتبه ایران در شاخص فلاکت طبق شاخص تعدیل یافته فلاکت گفت: در بین ۱۵۶کشور رتبه‌بندی شده، ایران در رده هشتم قرار می‌گیرد. بالاترین میزان فلاکت اقتصادی هم مربوط به کشورهای ونزوئلا، لبنان، زیمبابوه، سودان، سوریه، آرژانتین و ترکیه است.