اظهارات جیک سالیوان، فشار متحدان منطقه ای آمریکا و مخالفان ایرانی مذاکره؛ سرنوشت برجام چه می شود؟

مدیرکل پیشین خاورمیانه اظهار داشت: ایران در بحث همسایگان و کشورهای منطقه از جمله عراق، سوریه، لبنان و یمن با مشکلات زیادی مواجه شده و وضعیت مطلوبی ندارد. ما در همین روزهای اخیر دیدیم که مواضع کشورهایی مانند افغانستان و عراق درباره احیا کمیته تحریم‌ها چه بود!

به گزارش خبرداغ به نقل از  «انتخاب» ، قاسم محبعلی  و در پاسخ به پرسشی در مورد اظهارات جدید جیک سالیوان در رابطه با روی میز بودن بحث موشکی در مذاکرات بعدی با ایران پس از بازگشت واشنگتن به برجام گفت: شبیه این موضوع قبلا نیز چه در صحبت‌های آقای بایدن درباره بازگشت احتمالی به برجام و چه در برنامه ایشان و حزب دموکرات برای ایام انتخابات ریاست جمهوری مطرح بود و لذا این مواضع تناقضی با مواضع گذشته آنان ندارد.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه ادامه داد: آنان قبلا هم اعلام کرده بودند که قصد بازگشت به برجام را دارند ولی برجام نقطه پایان نیست بلکه آغازی برای مذاکرات در باب موضوعات دیگر خواهد بود که برای مثال موشک‌های بالستیک نیز می‌توان شامل این موارد شود و از این نظر من تناقضی بین این مواضع برداشت نمی‌کنم. البته یک مساله هم می‌تواند در تکرار این مواضع اخیر تاثیرگذار باشد و آن هم فشار دوستان و متحدان آمریکا در منطقه بر کاخ سفید است که باعث شده آنان دوباره این مواضع را تکرار کنند.

وی تصریح کرد: بازگشت به برجام آسان نیست؛ چراکه هم ایران و هم آمریکا اقداماتی را انجام دادند که این بازگشت را سخت کرده است. از یک طرف آمریکا تحریم‌هایی را علیه ایران وضع کرد که طبعا رفع و لغو آنان چیزی نیست که به راحتی انجام پذیرد. همچنین ایران نیز در چندین مرحله مختلف فعالیت هسته‌ای خودش را توسعه داده است. کمااینکه در نامه اخیری که ایران به آژانس نوشته است، این نکته قید شده که قرار است غنی‌سازی 20 درصد با توجه به مصوبه اخیر مجلس در دستور کار قرار بگیرد.

محبعلی افزود: بنابراین طرفین با اقداماتی که داشتند، عملا باعث شدند که بازگشت به برجام آسان نباشد. به ویژه آنکه برجام مخالفینی در جهان، منطقه و حتی داخل خاک ایران و آمریکا دارد که فعالیت و اقدامات آنان دلیل دیگری سختی بازگشت به برجام است و اینکه توقع داشته باشیم که آمریکا به راحتی می‌تواند تمامی تحریم‌ها را سریعا لغو کرده و به برجام بازگردد، درست نیست.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که تحرکات اخیر متحدان آمریکا در خاورمیانه همچون عربستان سعودی و اسراییل علیه ایران، چقدر می‌تواند در بهبود نیافتن روابط بین ایران و آمریکا موثر باشد، تصریح کرد: حتما این فشارها تاثیرگذار است. به ویژه آنکه اسراییل نفوذ بیشتری نسبت عربستان در آمریکا داشته و لابی قدرتمندی در این کشور دارد. همچنانکه اقدام اخیر جمهوری‌خواهان در کنگره برای به چالش کشاندن انتخابات و پیروزی بایدن نیز می‌تواند بی‌ارتباط با این مسائل نباشد. واقعیت این است که جریان راست افراطی جمهوری‌خواهان ارتباط بسیار خوبی با عربستان سعودی و اسراییل دارد و آنان قرابتی هم با کمپانی‌های اسلحه‌سازی داشته و از این حیث از بهبود روابط بین ایران و آمریکا استقبال نمی‌کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که ایران باید چه راهکاری و سیاستی را برای آینده خود در منطقه و عرصه بین‌الملل و همین طور مساله برجام در پیش بگیرد، گفت: دولت در ایران تعیین کننده و تمام کننده نیست. البته شبیه به همین شرایط برای آقای بایدن در آمریکا نیز وجود دارد. او از یک طرف تحت فشار دوستان و متحدان خارجی و از طرف دیگر تحت فشار جریان‌های داخلی است. مضاف بر اینکه آمریکا در دوران کرونا و در اثر برخی سیاست‌های ترامپ با مشکلاتی همراه شده که قطعا دولت بایدن از همان آغاز کار درگیر این چالش‌ها خواهد بود.

محبعلی با اشاره به شرایط منطقه ای اظهار کرد: ایران در خاورمیانه موفق نبوده است. ایران در بحث همسایگان و کشورهای منطقه از جمله عراق، سوریه، لبنان و یمن با مشکلات زیادی مواجه شده و وضعیت مطلوبی ندارد. ما در همین روزهای اخیر دیدیم که مواضع کشورهایی مانند افغانستان و عراق درباره احیا کمیته تحریم‌ها چه بود.

وی افزود: این مساله تاحدودی درباره روسیه و چین نیز صدق می‌کند. البته آنان بازیگران بزرگی در عرصه جهانی بوده و طبعا دنبال منافع خودشان خواهند بود. احتمالا چین با آمدن بایدن و با توجه به رویکردی که او دارد، سعی می‌کند که محتاطانه رفتار کند. روسیه نیز منتظر آینده روابط بین اروپا و آمریکاست. بایدن نشان داده که از ارتباط دوباره با اروپا استقبال می‌کند که در این صورت روسیه احتمالا تحت فشار قرار بگیرد. در مجموع رفتاری که روسیه و چین با ایران داشته باشند، همگی بستگی به شرایط پیش روی خودشان خواهد داشت. بنابراین نمی‌توان گفت که این کشورها خیلی به نفع ایران عمل کنند، به ویژه آنکه اگر روابط ایران با آمریکا بهبود پیدا نکند.