چرا تهران نباید از تعامل روسیه با اسرائیل و امریکا در سوریه نگران باشد؟

به گزارش خبرداغ ،  در میان مسائل مورد بحث در این نشست دو طرف همکاری های منطقه ای خود را به ویژه بر روی سوریه متمرکز کردند و آن را در راستای حفظ ثبات منطقه ای موثر و مثبت ارزیابی کردند. به گفته روحانی همکاری بین ایران و روسیه در جنگ علیه داعش موثر بوده است و ادامه خواهد یافت. پوتین تاکید کرد که همکاری میان ایران و روسیه تا حل بحران سوریه ادامه دارد. 

با این حال، گزارش هایی وجود دارند که مدعی شده اند مسکو در حال جدا کردن راه خود از تهران در مورد مسئله سوریه است. در این گزارش ها ادعا شده که ایران و روسیه اختلافات شان در مورد سوریه افزایش یافته است چنانچه اخیرا پوتین خواستار خروج تمام نیروهای خارجی از سوریه شده است. 

«الکساندر لاورنتیف» فرستاده ویژه پوتین مشخص ساخت از دید رییس جمهوری روسیه نه تنها امریکا و ترکیه بلکه ایران و متحد لبنانی آن کشور حزب الله لبنان نیز باید خاک سوریه را ترک کنند. در هفته های گذشته جلسات مکرری بین مقام های عالی رتبه روسی و همتایان اسرائیلی شان برگزار شده است. هم چنین، مذاکراتی با طرفین امریکایی و اردنی در مورد وضعیت در جنوب سوریه انجام شده است. این وضعیت سبب شد تا «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه از خروج نیروهای غیر سوری از مناطق نزدیک مرز اسرائیل حمایت کند.

 این گمانه زنی ها باعث شد برخی ادعا کنند که دوره همکاری و ائتلاف روسیه و ایران به سر آمده و شرایط در حال تغییر است. گمانه زنی ها تا آن جا پیش رفتند که نشان می داد گویا روسیه  تصمیم دارد در زمین اسرائیل بازی کند و منافع ایران در سوریه را نادیده گیرد. با این حال، برای درک وضعیت فعلی در روابط ایران و روسیه در سوریه باید به واقعیت های میدانی توجه داشت. برای انجام این کار باید دو مجموعه حداکثرگرایانه یا ماکسیمالیستی و حداقل گرایانه یا مینیمالیستی از اهداف اساسی ای که ایران در چارچوب استراتژی خود درباره سوریه را تعریف کرده مدنظر قرار دهیم.  

سایت تحلیلی «المانیتور» اشاره می کند اگرچه ایران به طور مداوم اعلام کرده که تنها نقش مستشاری در سوریه دارد اما کمتر تردیدی وجود دارد که سوریه برای ایران به دلیل هم مرزی با اسرائیل اهمیت استراتژیک دارد و آن کشور خواستار حضور پایدار و نظامی در مرز اسارئیل است که می تواند در راستای منافع منطقه ای ایران در درازمدت باشد. این موضوع به ویژه بدان خاطر که احتمال استفاده از گزینه نظامی علیه ایران از سوی اسرائیل از سال ۲۰۱۱ میلادی تاکنون روی میز قرار داده شده اهمیت دارد. به همین ترتیب، حضور نظامی ایران در مرز اسرائیل می تواند توان  بازدارندگی تهران در مقابل تل آویو را تضمین کند. با این حال، اکنون روسیه بیش ازگذشته به منافع امنیتی اسرائیل در سوریه توجه دارد. واقعیت آن است که در چنین شرایطی ایران حتی اگر تصمیم به تحقق اهداف حداکثری خود را در سوریه بگیرد شانس کمی برای موفقیت دارد.

با این حال، اهداف اساسی ایران که همیشه به عنوان موضع رسمی آن کشور در مورد بحران سوریه اعلام شده است عبارتند از : حفظ اسد در قدرت دست کم برای یک دوره معنی دار تا زمان برگزاری انتخابات در سرتاسر سوریه پس از پایان جنگ، جلوگیری از تبدیل شدن سوریه به منطقه ای برای مداخلات خارجی، جلوگیری از حضور رقبای منطقه ای ایران به ویژه عربستان سعودی در سوریه و شکست دادن گروه های تروریستی در داخل سوریه به منظور جلوگیری از گسترش قدرت شان در سرتاسر منطقه. اگر از این موارد به عنوان اهداف پایه ای و اصلی ایران در سوریه یاد شود می توان گفت که اقدامات اخیر روسیه در سوریه نه تنها تهدید مستقیمی علیه ایران نیست بلکه می تواند از چندین جنبه به نفع ایران تمام شود.

«المانیتور» در این میان چندین مورد را بر می شمارد که نشان می دهد نزدیکی روسیه به اسرائیل و امریکا در سوریه می تواند به نفع تهران هم باشد:

نخستین و مهم تر از همه آن که همزمان با آن که ارتش سوریه طی چند ماه گذشته شاهد بازپس گیری کنترل سرزمین های بیش تری بوده است موقعیت اسد نیز قوی تر از گذشته شده است. با این حال، حملات هوایی مکرر اسرائیل در سوریه که هدف اش منافع ایران و مواضع آن کشور بوده است توانست تغییرات شدیدی را در معادله در قبال  دولت سوریه ایجاد کند. در این صورت، اگر روسیه با تضمین عدم حضور ایران در نزدیکی مرز اسرائیل بتواند اسرائیلی ها را مهار کند و مانع از حملات بیش تر آنان شود این امتیاز خوبی برای اسد و متحدان اش خواهد بود.

دوم آن که همان گونه که گزارش شده در رایزنی و هماهنگی با روس ها، امریکا اماده بستن پایگاه نظامی خود در «الطنف» در شرق سوریه در مقابل عقب نشینی نیروهای ایرانی و حزب الله در جنوب سوریه است. اگر این موضوع درست باشد نه تنها باعث کنترل بیش تر دولت سوریه بر کل سوریه می شود بلکه نگرانی ها از احتمال برنامه ریزی امریکا برای جدا کردن بخش شرقی سوریه یا حضور دائمی نیروهایش در آنجا را نیز کاهش خواهد داد. در عین حال، با قبول انتقال کنترل مرزهای جنوبی سوریه به ارتش سوریه، واشنگتن و تل آویو در واقع دولت سوریه را مشروع خواهند دانست و برسمیت خواهند شناخت که موفقیت بزرگی برای اسد و متحدان اش خواهد بود.

سوم آن که باید به یاد داشته باشیم که ایران خود پیش تر اعلام کرده بود که آماده است سوریه را به محض شکست تروریست ها ترک کند در حال حاضر با اعلام این موضوع از سوی روسیه که تمام نیروهای خارجی باید سوریه را ترک کنند تهران می تواند خروج برنامه ریزی شده ای را از سوریه داشته باشد و روسیه را مجبور کند تا فشار بیش تری بر ترکیه و امریکا اعمال کند تا پیش شرطی برای روند سیاسی حل بحران سوریه قرار دهد. در این باره ایران کاملا مطمئن است که ترک سوریه به معنای پایان نفوذ آن کشور بر دمشق نیست چرا که می تواند از طریق گروه های شبه نظامی طرفدار خود اهداف اش را دنبال کند. نمونه عراق مورد خوبی در این زمینه است جایی که ایران نفوذ گسترده ای بر روند سیاسی در آن کشور بدون حضور رسمی نظامی دارد.

چهارم آن که احتمال کمی وجود دارد که روسیه بخواهد بر سر فراتر از مناطق جنوب سوریه با اسرائیل توافق کند. به احتمال زیاد روسیه خواستار خروج کامل ایران از تمام سوریه نخواهد شد. 

دلیل آن هم این است که ایران یکی از ارکان سه گانه با ابتکارعمل روسیه در روند مذاکرات صلح استانه است. بدین خاطر، روس ها نمی خواهند گامی بردارند که روند مذاکرات استانه را تضعیف کند دست کم پیش از آغاز یک روند سیاسی جامع.

این سایت در پایان می نویسد:«در مجموع اگرچه تفاوت های واقعی در اهداف، اولویت ها و منافع طولانی مدت ایران و روسیه در سوریه وجود دارد اما هنوز هم دو کشور در مسیر جدایی از یکدیگر قرار نگرفته اند. بسیار غیر واقع بینانه است که فکر کنیم روند همکاری میان دو کشور در سوریه به این زودی ها متوقف خواهد شد».