رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با اشاراتی به سیر تدریجی تاریخ انسان و اسلام در ازمنه مختلف، به شرایط زمان آغاز مبارزات روحانیون و سرانجام پیروزی انقلاب اسلامی پرداخت و با تأکید بر اهمیت اندیشه و قلم برای تداوم انقلاب، خطاب به اعضای انجمن، گفت: برای اجرای تفکرات اسلامی، همراهی مردم از ضرورتهاست و تنها راه برای همراهی همیشگی مردم، آگاهی آنان است که در حال حاضر، وظیفه اندیشمندان و صاحبان قلم است.
آیتالله هاشمی رفسنجانی، با تأکید بر تازگی همیشگی اندیشه در جوامع بشری، آزاداندیشی را شرط تعمیق تحقیق و پژوهش و تأثیر آن در جامعه دانست و گفت: سطحینگری در جامعه ایران که مردم و به خصوص جوانانی فکور و آگاه دارد، جواب نمیدهد و باید با اطلاعرسانی مستند، مسایل و اهداف انقلاب را تشریح کرد که وظیفه همگانی و به ویژه اصحاب اندیشه و قلم است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تشریح اهداف مخلوقات نباتی، جمادی و حیوانی در کارگاه آفرینش، به امتیازات انسان اشاره کرد و گفت: خلقت انسان به عنوان «احسن التقویم»، «فتبارک الله احسن الخالقین» را برانگیخت که اشارات مربوط به آن، تصریحات قرآنی دارد.
آیتالله هاشمی رفسنجانی، با ارائه تفسیری از سیر تدریجی خلقت انسان در قرآن و اعتراضات فرشتگان در «یسفک الدما»، به سؤال و جواب خداوند و انسان درباره مسمیّات هر اسم پرداخت و گفت: همه فرشتگان ـ جز ابلیس ـ مجذوب جوابها و علم انسان شدند و سجده کردند.
وی به چرایی و چگونگی تکبّر و تمرّد شیطان از امر خداوندی برای سجده به انسان پرداخت و گفت: مخالفت شیطان با انسان، به تعبیری دیگر، مخالفت و مقابله جهل با علم و دانش بود که هنوز هم ادامه دارد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، به تعابیر امام علی(ع) درباره انسان، مخصوصاً «اَتَزعَمُ اَنَّکَ جِرمٌ صَغِیرٌ وَفِیکَ انطَوَی العَالَمُ الاَکبَرُ» اشاره کرد و گفت: راز و رمز پیچیده خلقت انسان در مباحث اختیار و تکلیف پیچیدهتر میشود.
آیتالله هاشمی رفسنجانی، تفکر و اندیشه را از موضوعات مهم در مباحث مربوط به انسان دانست و گفت: عقل که پیامبر باطن است، مانند پیامبران که عقل ظاهر هستند، انسانها را در مسیر زندگی برای رسیدن به تکامل، راهنمایی و برای نجات از انحراف کمک میکنند.
وی عقل و همچنین قرآن را که معجزه خالده خداوندی است، دو سرمایه ارزشمند انسانی خواند و گفت: اگر انسان از همین دو چراغ برای رسیدن به مراحل تکامل بشری استفاده نماید، به بیراهه نخواهد رفت.
آیتالله هاشمی رفسنجانی با بیان این تعبیر حضرت علی(ع) که « و یثیروا لهم دفائن العقول» ؛گفت: عقل و خرد در سخنان گهربار ایشان، منشأ شرافت و شخصیت انسانی، زیور و زینت آدمی، ریشه و سرچشمه همه خوبیها، عامل سعادت انسانی، اصل و ریشه دانش و انگیزه فهم و درک است و این تجلیلها، نشانه ارج و عظمتی است که آن حضرت، برای به کارگیری آن در حیات و زندگی انسان ها قائل هستند.
در آغاز این دیدار، آقای دکتر امیر دبیری مهر، رئیس هیأت مؤسس و پنج تن از اعضای انجمن اندیشه و قلم، به بیان دیدگاههای خویش درباره مسایل مختلف، از جمله قابلیتهای سازمانهای مردم نهاد (سمنها)، رشد تفکرات جهانی شدن، رقابتهای تجاری کارتلها، خانواده، به عنوان هسته اولیه و پایه جوامع، تأثیرات نهادین، پیوند و همافزایی انسانها، جایگاه و ضرورت اندیشه و اندیشیدن در ایران، ضرورت بازخوانی حوادث مؤثر تاریخ معاصر و ضعف نهادهای مدنی و رخوت و یأس حاکم بر جامعه پرداختند.