باران کوثری از جمله بازیگرانی است که سال سینمایی موفقی را سپری کرده؛ از سیمرغ بلورینی که برای «کوچه بی نام» و اکران موفق همین فیلم و «جامه دران» گرفته تا بازی در فیلم هایی مثل «لانتوری» و «هفت ماهگی» و حضور چشمگیر در جشنواره فجر و جشنواره برلین.
اما در سالی که گذشت، او از لحاظ سیاسی هم حضور همه جانبه ای داشت که مهمترین آن شرکت در انتخباات مجلس و خبرگان بود. از ماه ها قبل، مرتب از حضور در این انتخابات می گفت، چند روز قبل از زمان رأی گیری با انتشار عکس هایش به سهم خود مخاطبانش را به حضور حداکثری تشویق کرد و بعد از انتخابات هم به پیگیری مطالباتش می اندیشد.
با کوثری درباره سال سینمایی و سال سیاسی که گذرانده، گفتگو کرده ایم که گزیده ای از آن را می خوانید.
جزو بازیگرانی بودید که قبل از انتخابات تاکید می کردید که مردم باید به گروه اصلاح طلب رأی بدهند و در روز انتخابات هم حضور پرشوری داشتید. نظرتان نسبت به موفقیت اصلاح طلبان در انتخابات، به خصوص در حوزه انتخابی تهران، چیست؟
- خیلی خیلی خوشحالم. رأی دادن یک وظیفه شهروندی و مدنی است. همانطور که در انتخابات ریاست جمهوری به روحانی رأی دادم، در انتخابات مجلس و خبرگان هم سعی کردم که به سهم خود به پیروزی اصلاح طلبان کمک کنم. باید توجه کرد که مردم با اتحاد کامل به یک فهرست مشخص رأی داده اند و یک بار دیگر نشان دادند که با اتحاد می توانند حرف خود را به کرسی بنشانند. این را که گروه مورد نظر اصلاحات در انتخابات برنده شد باید به فال نیک گرفت. همینطور که با روی کار آمدن دولت روحانی، طبق انتظارات فضا بازتر شد و به خصوص در عرصه فرهنگ و هنر به نتایج جالب توجهی رسید، امیدوارم در سال آینده و با فعالیت گروه جدید، دوباره شاهد افزایش امید و اعتدال و سرزندگی در جامعه مردم باشیم. مطمئنم که سینما هم از این فضای مثبت بهره مند می شود و سال آینده برای اهالی سینما سال بهتر و پربارتری خواهد بود.
پیروزی زنان در این دوره رکورد حضور زنان در مجلس را شکست. شاید برای حوزه های انتخابی مثل تهران این میزان حضور چندان دور از پیش بینی ها نباشد اما به خصوص در شهرهایی مثل ایلام که یک کاندیدای زن پیروز انتخابات شد، کمتر کسی انتظار موفقیت زنان را داشت. شاید چند سال پیش پیش بینی اینکه کاندیداهای زن در شهرهایی با بافت سنتی پیروز شوند، دور از انتظار بود. به نظرتان فضا طوری خواهد بود که این زنان قادر به اجرای مطالبات شان باشند؟
- باید فضا مهیا باشد. نهادهای تصمیم گیرنده باید حواس شان باشد که پاسخ درخوری به این حضور گسترده بدهند. اگر واقعا مجلس، خانه ملت است که ما هم مثل عموم مردم معتقدیم هست، باید به سلیقه و نیاز و مطالبات مردمی که این زنان را انتخاب کرده اند، نهایت دقت و احترام را گذاشت. زنانی که می توانند با وقار، سواد و روشنگری همیشگی شان سهم مهمی در حق طلبی و عدالت طلبی داشته باشند و جامعه و محیط شان را بر مبنای تشخیص و باورشان بسازند.
و نکته جالب در این میان، عدم انتخاب زنان نماینده ای بود که بیشتر در قالب شخصیت های بازدارنده بهبود وضعیت فرهنگی ظاهر شدند که نمود عینی آن رأی به توقیف فیلم های در اکران بود که حتی فیلم را ندیده بودند! مثل لاله افتخاری که بیشترین مانع را ایجاد کرد و در این دوره برگزیده نشد. فکر می کنید این عدم انتخاب چه پیامی در خود داشته باشد؟
- از این واضح تر نمی شود به این نمایندگان انتقال داد که نتوانستند از حق مردمی که آنها را انتخاب کرده بودند، دفاع کنند و عدم انتخاب شان به منزله عدم تایید آنها در حوزه های حساسی مثل فرهنگ و سینما می تواند باشد. واقعا نباید این نمایندگان سابق، از این قضیه به سادگی عبور کنند که چرا نتوانستند اعتماد دوباره مردم را جلب کنند؟ چه کار کردند که مردم از هر نوع حضور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی آنها دل زده شدند و حالا جایی در انتخاب شان ندارند؟
به این نماینده ها توصیه می کنم که به این پسرفت کامل شان فکر کنند، چرا که پیام های عمیق و متنوعی در این نوع حضور مردم مستتر است. به نظر می رسد نوع مواجهه این طیف با فرهنگ و سینما و موسیقی مورد قبول طبقات مختلف مردم نیست و ناگزیر باید مسیرهای تازه ای را آزمود. بارها به تجربه ثابت شده که سینما عرصه سختگیری و پیاده کردن تزهای سیاسی نیست و باید به اهالی سینما اجازه داد که مطابق تشخیص شان پیش بروند. مطمئن باشید نتیجه اعتماد کردن به اهالی فرهنگ و هنر، مثبت خواهد بود و این اعتماد بی پاسخ نمی ماند.
از لحاظ سینمایی نظرتان درباره سالی که گذشت، چیست؟ سال 94 را سال موفق و پرباری برای سینمای ایران می دانید؟
- امسال با تمام فراز و فرودهایش/، سال سینمایی خوبی بود و برای خود من هم سال پربار و پرکاری بود. خوشحالم که دو فیلم خیلی خوب در اکران داشتم. «جامه دران» و «کوچه بی نام» که به نسبت بضاعت شان خیلی هم خوب فروختند و نظر مثبت منتقدان را هم جلب کردند. اعتقادی به پرکاری بیش از حد ندارم و فکر می کنم چند نقش خوب و پرمایه برای یک سال کاری هر بازیگری کافی است. ضمن این که در جشنواره هم چند فیلم قابل توجه داشتم و تصورم این است که امسال را بد پیش نرفتم.
در بین فیلم های امسال تان، «کوچه بی نام» عملا در نامناسب ترین زمان اکران شد اما فروش قابل توجهی داشت. شاید این امکان برای فیلم می توانست وجود داشته باشد که اکران موفق تری داشته باشد و تحت تاثیر جشنواره و فضای بعد از آن قرار نگیرد ولی فصل نامناسب اکران باعث شد فیلم در رسیدن به فروش بالاتر ناکام بماند.
- بله. واقعا زمان مناسبی در اختیار این فیلم قرار ندادند اما خوشحالم که با تمام دشواری ها، در نهایت به حقی که شایسته اش بود رسید. هم «کوچه بی نام» و هم «جامه دران» فیلم های خوبی بودند که نتیجه زحمات دست اندرکاران شان در استقبال منتقدان و مردم به ثمر نشست. فکر نمی کنم هیچ بازیگری بتواند صددرصد نتیجه نهایی کارش را پیشگویی کند و به خصوص سرنوشت کارش تا حد زیادی در دست کارگردان و تدوینگر و سایر عوامل است. بازیگری یک هنر فردی نیست که بتوان نتیجه کار را کاملا کنترل کرد اما من با توجه به همه فاکتورها، از نتیجه کارم راضی هستم و البته همیشه نگاهم به پیش است که قدم های بهتری بردارم و پیش تر بروم.
شما در زمان اکران «کوچه بی نام» به سینما آزادی رفتید و بلیت این فیلم را هم فروختید. چقدر این راهکارها می تواند در مرحله تبلیغات مناسب باشد و روی فروش نهایی فیلم تاثیر مثبت بگذارد؟
- برای فیلم های قبل هم این کار را کرده ام. مثل «جامه دران» یا حتی «چند متر مکعب عشق». باید به هر وسیله ای مردم را برای دیدن فیلم خوب مشتاق کرد. اتفاقا بعد از اکران فیلم در سانس های سینما آزادی، رضایت حداکثری را نزد مردم دیدم که امیدوارم این رضایت ها با تبلیغات شفاهی موثر به اکران های پررونق تری ختم شود.
به نظرم در شرایط فعلی که خیلی از فیلم های مستقل امکانات برابری با فیلم های تحت حمایت دولتی ندارند، بر عهده بازیگران و عوامل است که از هر روشی که می توانند به اکران فیلم کمک کنند و مردم را باخبر کنند. شاید قبلا شرایط فرق می کرد ولی الان واقعا هیچ عدالتی در اکران وجود ندارد و همه امکانات و فرصت های تبلیغی در اختیار چند فیلم خاص قرار می گیرد. طبیعتا باید از هر طریقی که ممکن است به اکران فیلم های خوب و مستقل کمک کرد، وگرنه این جریان تولید در سینمای ایران به مشکلاتی بیشتر از امروز برمی خورد.
در جشنواره فجر، فیلم های «لانتوری» و «هفت ماهگی» را داشتید که هر کدام نظرها و نقدهای خاصی ایجاد کردند. «لانتوری» به دلیل فضا و لحن و سوژه خاصش توجه بیشتری برانگیخت و خیلی ها درباره اش موضع منفی یا مثبت گرفتند. به خصوص که موضوع اسیدپاشی جزو مسائل حاد و حساس این روزهای جامعه است و وقتی فیلمی در این باره ساخته می شود، توجه مردم را جلب می کند. از بازخورد نمایش فیلم های امسال تان در جشنواره راضی بودید؟
- مطمئنا هر فیلمی که انتخاب می کنم به آن اعتقاد دارم. نکته مهمتر این که خوشحالم که با هر دو این فیلمسازان دوباره همکاری کردم چون نشاندهنده این است که در همکاری قبلی از کارم راضی بوده اند و مهمتر از این می توان با تشکیل تیم کاری مناسب و هم دل، به نتایج قابل توجهی دست یافت.
در نیمه اول گفتگوی مان درباره سیاست حرف زدیم و در نیمه دوم به سینما پرداختیم. حالا می خواهیم سینما و سیاست را با هم مخلوط کنیم و به یک نتیجه گیری کلی برسیم. با توجه به پیروزی اصلاح طلبان، چه چشم اندازی برای سال آینده می بینید و فکر می کنید وضعیت سینمای 95 چگونه باشد؟ چه خواسته ای از این نمایندگان برگزیده دارید؟
- باید تاکید کنم که صرف این پیروزی نباید آنها را قانع کند، بلکه خوشنودی و رضایت کامل زمانی به دست می آید که نمایندگان منتخب مردم، توقعات و انتظارات مردمی را که به آنها رأی داده اند، برآورده کنند. مطالباتی که سال هاست سر جای خود است و لااقل در این چند سال گذشته همه ما این مطالبات را دنبال کرده ایم؛ بعضی ها را نمی توان واضح و بی پرده گفت و بعضی ها که کاملا مبرهن و مشخص است. از لحاظ سینمایی همچنان منتظر اکران فیلم هایی مثل «عصبانی نیستم» و «آشغال های دوست داشتنی» هستیم.
در سالی که گذشت، انتظار داشتیم که این فیلم ها اکران شوند. البته حرکت هایی هم شد و همین که مثلا «لانتوری» در جشنواره اکران شد، نشان می دهد که فضا به سمت تعالی و پیشرفت فکری در حال حرکت است اما کافی نیست و امیدوارم در سال جدید، دیگر مشکل توقیف فیلم ها را نداشته باشیم. دیگر مدیران و مسئولانی که هیچ ربطی به سینما ندارند، خودشان را قیم مردم ندانند و با تصمیمات من درآوردی و یک شبه سنگ لای چرخ فیلمسازان و اهالی فرهنگ و هنر نگذارند. مخصوصا به اکران «عصبانی نیستم» خیلی خیلی امیدوارم. فکر می کنم مشکلاتی که برای فیلم پیش آوردند، نتیجه یک واکنش هیجان زده بود و واقعا بدون هیچ مشکل و مسئله ای می توان فیلم را در سطح وسیع اکران کرد.
سابقه هم نشان می دهد که اکران هیچ فیلمی باعث ایجاد دردسر نشده و سینما صرفا به ارتقای فرهنگی جامعه کمک می کند، نه این که مشکل و دردسر ایجاد کند. الان هم با اکران فیلم های تاثیرگذاری مثل «ابد و یک روز» امیدوارم که فضا بیشتر و بهتر برای ساخت و اکران فیلم های اثرگذار مهیا شود. همین «ابد و یک روز» نمونه فیلم هایی است که با تکیه بر نیروهای جوان و مستعد سینمای ایران ساخته می شوند و هر چند سال یک بار همه اهالی سینما و دوستداران فرهنگ و هنر را غافلگیر می کنند. اینها سرمایه های این سرزمین اند و باید قدرشان را دانست و برای دیده شدن شان فضا ایجاد کرد.
در حال حاضر برای کاری قرارداد بسته اید؟
- بعد از بازگشت از برلین مشغول خواندن فیلمنامه ها هستم و امیدوارم با روحیه شاداب و مسرت بخشی که با این تغییرات سیاسی و فرهنگی ایجاد شه، بهتر و بیشتر کار کنیم.
چلچراغ
