به گزارش خبرداغ به نقل ازخبرآنلاین؛ زهره نوروزپور: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، سه‌شنبه هفته پیش در سفری مهم پس از ۸ سال به ایالات متحده آمریکا سفر کرد و با دونالد ترامپ رئیس جمهور این کشور دیدار و گفت و گو کرد. هر چند بن سلمان رهبر عربستان سعودی نیست و سفر او به واشنگتن سفر کاری محسوب می‌شد، اما تشریفات استقبال از او در کاخ سفید در حد رهبر یک کشور و یک سفر رسمی بود.
در این سفر محمد بن سلمان ضمن اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری ۱۰۰۰ میلیارد دلاری در ایالات متحده آمریکا توانست چندین توافقنامه مهم در حوزه‌های مختلف از جمله خرید تجهیزات مدرن نظامی و تراشه‌های هوش مصنوعی با آمریکا امضا کند.
درست ساعاتی پیش از انجام این سفر، پیامی از سوی مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اسلامی ایران برای ولیعهد عربستان سعودی ارسال شد. همزمانی ارسال این پیام با سفر بن سلمان، باعث گمانه‌زنی‌هایی در مورد میانجیگری عربستان سعودی میان ایران و آمریکا شد، هر چند بعدا اعلام شد که محتوای پیام رئیس جمهور ایران مربوط به میزبانی عربستان از حج و روابط دو جانبه بوده‌است.
با این حال سید هادی برهانی، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه، معتقد است که عربستان توانایی، ظرفیت و تمایل کافی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا دارد. به اعتقاد برهانی اینکه محمد بن سلمان در این سفر موفق شد اغلب درخواستهای خود را بدون پیوستن به پیمان ابراهیم از آمریکا دریافت کند، نشان‌دهنده افول پیمان‌های ابراهیم در منطقه است. برهانی همچنین معتقد است که تلقی از اسرائیل به عنوان پایگاهی برای غرب در منطقه، باعث گمراهی مبارزه در منطقه از اسرائیل به سمت غرب شده‌است.
در ادامه متن کامل گفت و گوی «خبرآنلاین» را با سید هادی برهانی، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه، مطالعه می‌کنید.
*** محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برای نخستین بار در یک واکنش تاریخی و بی سابقه گفت که ما خواهان توافق ایران و آمریکا هستیم، برخی از ناظران این مساله را میانجیگری بن سلمان میان تهران و واشنگتن ارزیابی کرده اند.نظر شما چیست؟ آیا تصور می‌کنید بن سلمان در واشنگتن به نفع ایران لابی کند؟
روابط ایران و عربستان در طول یک دهه گذشته کاملا متحول شده است. حدود ده سال پیش و در جریان تحولات بهار عربی ایران و عربستان در مقابل هم قرار گرفتند و تا آستانه جنگ با یکدیگر پیش رفتند. در واقع دو کشور به شکل نیابتی در کشورهای مختلف منطقه از جمله یمن، بحرین، لبنان، سوریه و عراق با هم می جنگیدند. این امر صحنه سیاسی خاورمیانه را دگرگون کرده بود.
در این دوره درگیری اعراب و اسرائیل به درگیری اعراب و ایران تبدیل شده بود و اسرائیل دیگر برای کشورهای سنی عرب نه تنها دشمن فوری نبود بلکه در نبرد با ایران یک یار و یاور موثر به حساب می آمد. در همین دوره پیمان ابراهیم طراحی شد و چهار کشور عرب منطقه با اسرائیل رابطه رسمی برقرار کردند. در این دوره، کشورهای عربی مخالف مذاکره و نزدیکی آمریکا و ایران و مخالف برجام بودند و مایل بودند آمریکا موضع سختی را در برابر ایران اتخاذ کند.
اما پس از آشتی ایران و عربستان و همچنین تغییر شرایط منطقه ای به ویژه کاهش خطر ایران و تضعیف محور مقاومت و قدرت گرفتن مجدد اسرائیل در منطقه و افزایش خطر و تجاوزات آن دوباره اسرائیل به عنوان خطر اول منطقه در نظر گرفته شد. این تحولات ایران و عربستان را به هم نزدیک کرد.
در طول سالهای گذشته ایران و عربستان بطور فزاینده ای به یکدیگر نزدیک شده اند. در حدی که اینک عربستان که زمانی مخالف برجام و رابطه ایران و آمریکا بود اینک یکی از حامیان این رابطه است و در صدد است نقش پیشتازی در نزدیک کردن ایران و آمریکا بازی کند. شاید در شرایط فعلی همچنان عمان و قطر کانالهای ارتباطی مهمتری بین ایران و آمریکا باشند اما عربستان به سرعت در حال حرکت در این جهت است و بعید نیست به زودی به بازیگر اصلی این صحنه و میانجیگری میان ایران و آمریکا بدل شود.
*** برخی تحلیلگران معتقدند که امریکا به عربستان جنگنده پیشرفته اف ۳۵ از همان نوعی که به اسرائیل داده است را به عربستان تحویل می دهد . این به معنای پذیرش تلویحی عادی سازی روابط با اسرائیل است. در حالی که برخی رسانه ها گزارش دادند که بن سلمان همچنان بر روی شرط خود است یعنی استقلال فلسطین. نظر شما چیست؟ چرا آمریکا حاضر به پذیرش خواسته‌های عربستان شده‌است؟
نتایج سفر شاهزاده محمد بن سلمان نشانه دیگری از افول پیمان ابراهیم است. اسرائیل سالها تلاش کرد تا از طریق فشار آمریکا عربستان را به عادی سازی روابط با اسرائیل مجاب کند. در این مسیر خواست مشخص اسرائیل از آمریکا این بود که پاسخ مثبت به درخواستهای نظامی، امنیتی و اتمی عربستان را منوط به این عادی سازی و پیوستن به پیمان ابراهیم کند.
اما در این سفر آمریکا تقریبا با همه این درخواستها یعنی فروش اف ۳۵، امضای پیمان امنیتی و ساخت تاسیسات هسته ای در عربستان موافقت کرد بدون آنکه عربستان به پیمان ابراهیم بپیوندد.
عربستان در این سفر و در حضور ترامپ موضع مشخص خود در رابطه با عادی سازی با اسرائیل را تکرار کرد و آن را منوط به تشکیل کشور فلسطین نمود. این امر حتما مورد رضایت اسرائیل نیست و شکستی مشخص برای سیاست خارجی آن به شمار می آید.
*** شما در مصاحبه ای گفته اید که اسرائیل پایگاه غرب در منطقه نیست. منظور شما چه بود؟
این بحثی مفصل است که دوست دارم یک گفتگو را به آن اختصاص دهیم اما بطور مختصر تاریخ تحولات موضوع فلسطین و دخالت قدرتهای غربی از جمله انگلستان، آمریکا و فرانسه (در آن) هیچ کدام موید ایده تشکیل اسرائیل در منطقه به عنوان پایگاه غرب در خاورمیانه نیست. این ایده یک ایده چپ گرایانه است که توسط محافل کمونیستی تولید شده و مصرف اصلی آن غرب ستیزی است اما در کشورهای اسلامی از جمله ایران نیز خریداران زیادی پیدا کرده است.
این ایده با واقعیهای تاریخ مطابقت ندارد. علاوه بر آن دقیقا مطابق همان ایده و توصیفی است که اسرائیل از رابطه خود با غرب ارائه می دهد. اما مهمترین مشکل این نگاه بعد سیاستی و راهبردی آن است. این نگاه به اسرائیل کاملا گمراه کننده است و مبارزات ملتهای منطقه را به جای تمرکز بر مسئله اسرائیل به سوی مبارزه با غرب منحرف می کند.
*** چرا تهران در آستانه سفر محمد بن سلمان، برای او پیام ارسال کرد؟
تهران مایل است از وزن عربستان در تعامل با آمریکا استفاده کند. عمان و قطر تاکنون در این زمینه فعالترین نقشها را ایفا کرده اند اما در واقع هیچ کدام از این دو کشور وزن منطقه ای و بین المللی عربستان را ندارند و اگر وزن عربستان به نفع مذاکرات ایران و آمریکا عمل کند شانس توفیق این مذاکرات می تواند به نحو قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کند. بنابراین منطقی است دیپلماسی جمهوری اسلامی تلاش کند از این کانال برای تقویت مذاکرات با آمریکا استفاده نماید.
*** دلایل اصرار ریاض بر دریافت تضمین‌های امنیتی و امضای پیمان دفاعی با آمریکا چیست؟
عربستان کشوری ثروتمند و وسیع اما با جمعیتی کم و نیروی نظامی محدود است. ثروت عربستان از کشورهای بزرگ منطقه مانند مصر و ترکیه و ایران و عراق بیشتر است اما قدرت آن از این کشورها کمتر است. و این از نظر امنیتی عربستان را رنج می دهد. این کشورهای قویتر در دوره هایی امنیت عربستان را با چالش مواجه کرده بودند.
مصر در زمان عبدالناصر، عراق در زمان صدام حسین، و همچنین اسرائیل، ایران و ترکیه در چند دهه اخیر موقعیت عربستان در منطقه و امنیت آن را به چالش گرفتند. در این شرایط طبیعی است عربستان با استفاده از مزیت ثروت خود تلاش می کند از کشورهای قدرتمند جهان امنیت خریداری نماید که این کار از طریق خرید تسلیحات پیشرفته مانند اف ۳۵ و یا عقد پیمان نظامی با آمریکا میسر است.
