آینده قدرت هوایی در خلیج فارس/ چرا ترامپ به اعراب منطقه اف ـ ۳۵ نداد؟

به گزارش خبرداغ به نقل از خبرآنلاین؛پایگاه اوراسیا تایمز در تحلیلی درباره تور عربی اخیر رئیس جمهور آمریکا و قراردادهای مهم امضا شده نوشت: این سفر نخستین سفر بین‌المللی مهم دونالد ترامپ در دور دوم ریاست جمهوری وی بود، که در جریان آن، چندین توافق تجاری مهم با ارقام چشمگیر اعلام شد.

این توافق‌ها از نظر مالی بی‌سابقه تلقی می‌شوند. در قطر، ترامپ بزرگ‌ترین سفارش پهن پیکر بوئینگ را برای حداکثر ۲۱۰ هواپیما به ارزش ۹۶ میلیارد دلار آمریکا معرفی کرد.

در عربستان سعودی، وی از توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری با ارزشی بالغ بر ۶۰۰ میلیارد دلار پرده برداشت که شامل یک قرارداد دفاعی ۱۴۲ میلیارد دلاری—بزرگ‌ترین در تاریخ ایالات متحده—در برگیرنده موشک‌ها، سامانه‌های راداری و هواپیماهای ترابری بود.

خبرهای مرتبط

در امارات متحده عربی، رئیس‌جمهور آمریکا توافق‌نامه‌ای را برای تأسیس بزرگ‌ترین مرکز هوش مصنوعی خارج از ایالات متحده به امضا رساند.

در این میان، به نظر می‌رسد که کشورهای نفت‌خیز منطقه خلیج فارس در تلاش برای جلب نظر ترامپ از طریق نمایش تجملات کم‌سابقه، با یکدیگر رقابت می‌کنند. این سفر، به‌طور کلی نمایانگر حجم عظیم سرمایه‌ای است که کشورهای منطقه حاضرند برای تضمین حمایت ایالات متحده صرف کنند.

توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۲ تریلیون دلار آمریکا

عربستان سعودی نیز از انعقاد توافق‌نامه‌های سرمایه‌گذاری به ارزش ۶۰۰ میلیارد دلار در ایالات متحده خبر داده است.

این معاملات شامل سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری در مراکز داده هوش مصنوعی، ۸۰ میلیارد دلار در فناوری‌های تحول‌آفرین پیشرفته، خرید هواپیماهای مسافربری بوئینگ ۷۳۷-۸ برای AviLease به ارزش ۴.۸ میلیارد دلار، صادرات توربین‌های گازی و راهکارهای انرژی GE Vernova به ارزش ۱۴.۲ میلیارد دلار و سایر حوزه‌های کلیدی می‌شود.

با این حال، برجسته‌ترین بخش این توافق‌ها، قرارداد مشارکت دفاعی به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار بود.

کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ایالات متحده و عربستان سعودی بزرگ‌ترین توافق‌نامه فروش تسلیحات در تاریخ را به ارزش تقریبی ۱۴۲ میلیارد دلار امضا کردند که شامل تأمین تجهیزات و خدمات پیشرفته نظامی از سوی بیش از ده شرکت دفاعی آمریکایی برای عربستان سعودی است.»

دولت جزئیات گسترده‌ای را فاش نکرد، اما اعلام کرد که این قراردادها پنج حوزه راهبردی را شامل می‌شوند:

1. توسعه قابلیت‌های نیروی هوایی و فضایی

2. تقویت سامانه‌های دفاع هوایی و موشکی

3. ارتقای امنیت دریایی و حفاظت ساحلی

4. بهبود امنیت مرزی و نوسازی نیروهای زمینی

5. پیشرفت سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی

به‌طور مشابه، توافق‌نامه‌هایی که توسط رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، و امیر قطر، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امضا شده است، بر اساس اعلام کاخ سفید، به ایجاد «مبادلات اقتصادی به ارزش حداقل ۱.۲ تریلیون دلار» منجر خواهد شد.

این توافق‌ها شامل یک قرارداد تاریخی ۹۶ میلیارد دلاری با قطر ایرویز برای خرید حداکثر ۲۱۰ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۸۷ دریم‌لاینر و ۷۷۷X با موتورهای GE Aerospace می‌شود. این معامله به عنوان «بزرگ‌ترین سفارش پهن پیکر بوئینگ تا به امروز» شناخته شده است.

در ابوظبی، ترامپ از امضای قراردادهای تجاری میان ایالات متحده و امارات متحده عربی به ارزش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار خبر داد.

کاخ سفید اعلام کرد: «بوئینگ و GE Aerospace تعهدی به ارزش ۱۴.۵ میلیارد دلار از هواپیمایی اتحاد دریافت کرده‌اند که شامل سرمایه‌گذاری در ۲۸ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۸۷ و ۷۷۷X ساخت ایالات متحده با موتورهای GE است.»

همچنین، این توافق شامل ساخت بزرگ‌ترین پردیس هوش مصنوعی در خارج از ایالات متحده است، که به امارات امکان دسترسی گسترده‌تری به تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی را فراهم می‌کند.

با اینکه این بیانیه جزئیات خاصی درباره نوع تراشه‌های مورد استفاده در مراکز داده ارائه نکرده است، برخی منابع به رویترز اعلام کرده‌اند که احتمالاً امارات متحده عربی اجازه خواهد داشت تا از سال ۲۰۲۵ سالانه ۵۰۰,۰۰۰ واحد از پیشرفته‌ترین تراشه‌های هوش مصنوعی انویدیا را وارد کند.

در مجموع، شرکت‌های بوئینگ و GE Aerospace سفارش‌هایی به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از سه کشور حوزه خلیج فارس دریافت کرده‌اند. با این حال، یکی از جزئیات قابل توجهی که در این قراردادها به چشم نمی‌خورد، هرگونه اشاره مشخص به جنگنده‌های اف-۳۵ بود.

آیا همچنان خبری از اف-۳۵ نیست؟

با وجود اینکه معاملات دفاعی اعلام‌شده از سوی ایالات متحده و کشورهای خلیج فارس از نظر تاریخی چشمگیر هستند، جزئیات دقیق آن‌ها همچنان منتشر نشده است. با این حال، بسیاری از تحلیلگران نظامی بر این باورند که این توافق‌ها شامل فروش احتمالی جنگنده‌های پنهان‌کار اف-۳۵ لایتنینگ ۲ نمی‌شود.

بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط کاخ سفید، این توافق‌نامه شامل «پیشرفت نیروی هوایی و قابلیت‌های فضایی» است، اما جزئیات بیشتری در این خصوص ارائه نشده است.

شایان ذکر است که عربستان سعودی سال‌هاست که خواهان خرید اف-۳۵ بوده است. سال گذشته، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد سعودی‌ها و ایالات متحده به توافقی نزدیک شده‌اند که احتمالاً شامل اف-۳۵ نیز خواهد بود.

در سال ۲۰۱۷، چند روز پس از درخواست مشابه امارات متحده عربی، ریاض برای نخستین بار به‌طور رسمی تمایل خود را به خرید جنگنده‌های پنهان‌کار اف-۳۵ اعلام کرد.

در دسامبر سال گذشته، گزارش‌هایی منتشر شد که حاکی از آن بود که عربستان سعودی، پس از مواجهه با عدم قطعیت در موضع ایالات متحده نسبت به این معامله، به بررسی گزینه‌های جایگزین پنهان‌کار پرداخته است.

منابع خبری اعلام کرده‌اند که هواپیمای نسل پنجم پنهان‌کار ترکیه، KAAN، در این رقابت پیشتاز است و امارات متحده عربی نیز علاقه خود را به پیوستن به برنامه KAAN ترکیه ابراز کرده است. با این حال، تاکنون هیچ اعلامیه رسمی در این زمینه منتشر نشده است.

بزرگ‌ترین مانع دستیابی عربستان سعودی و امارات متحده عربی به اف-۳۵، تعهد دیرینه ایالات متحده در قبال اسرائیل است. طبق توافقی که میان دو کشور برقرار است، واشنگتن متعهد است که قابلیت‌های نظامی فروخته‌شده به کشورهای منطقه، نباید برتری کیفی نظامی اسرائیل را به خطر بیندازد. در حال حاضر، اسرائیل تنها اپراتور اف-۳۵ در خاورمیانه است.

طبق گزارشی از رویترز، ایالات متحده و عربستان سعودی مذاکراتی در مورد خرید احتمالی اف-۳۵ انجام داده‌اند که در آن موضوع برتری نظامی کیفی اسرائیل مطرح شده است.

رویترز به نقل از یک منبع آگاه گزارش داد: «مشخص نیست که واشنگتن اجازه خواهد داد این خرید انجام شود، چرا که این جنگنده پیشرفته، که مورد استفاده متحد نزدیک ایالات متحده یعنی اسرائیل است، قرار خواهد گرفت.»

برخی تحلیلگران معتقدند که اکنون که ایالات متحده قرارداد جنگنده نسل بعدی اف-۴۷ را رسماً به بوئینگ واگذار کرده است، احتمال دارد که اف-۳۵ برای فروش به کشورهای خلیج فارس مجاز شود.

در قطر، ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده ممکن است نسخه ارتقایافته اف-۳۵ با نام اف-۵۵ و مجهز به دو موتور را توسعه دهد. همچنین، شرکت لاکهید مارتین اعلام کرده است که برنامه‌هایی برای ساخت جنگنده‌های نسل ۵.۵ مبتنی بر اف-۳۵ دارد. اما هنوز مشخص نیست که آیا این جنگنده‌ها برای فروش به کشورهای منطقه عرضه خواهند شد یا خیر.

یکی از احتمالات مطرح‌شده این است که ایالات متحده اف-۳۵ را برای سعودی‌ها و اماراتی‌ها تأمین کند، در حالی که اسرائیل مجهز به جنگنده اف-۴۷ خواهد شد. دونالد ترامپ قبلاً اشاره کرده بود که صادرات برخی جنگنده‌های آمریکایی به متحدان کلیدی ممکن است شامل نسخه‌های تضعیف‌شده باشد.

او در یک نشست خبری گفته بود: «متحدان ما دائماً تماس می‌گیرند، آن‌ها می‌خواهند همه این جنگنده‌ها را بخرند.» وی همچنین تأکید کرد که متحدان نسخه‌های تضعیف‌شده را دریافت خواهند کرد.

رایان بول، تحلیلگر ارشد خاورمیانه در شرکت اطلاعاتی RANE، به بیزینس اینسایدر گفت: «برای تحقق معامله اف-۳۵، این جنگنده‌ها باید به میزان قابل توجهی تنزل یابند تا برتری نظامی کیفی اسرائیل حفظ شود.»

بول افزود که چنین تنزل‌هایی ممکن است باعث کاهش جذابیت این فروش برای عربستان سعودی شود.

در حال حاضر، به رغم معاملات بزرگ دفاعی به ارزش بیش از ۲ تریلیون دلار، به نظر می‌رسد که ایالات متحده همچنان تمایلی به فروش اف-۳۵ به کشورهای حوزه خلیج فارس ندارد.

با این حال، برخی گمانه‌زنی‌ها وجود دارد که اگر ایالات متحده به صادرات اف-۴۷ به اسرائیل بپردازد، ممکن است فروش اف-۳۵ به کشورهای عربی منطقه را نیز مجاز کند.

ژنرال دیوید آلوین، رئیس ستاد نیروی هوایی ایالات متحده، در ۱۳ مه ۲۰۲۵ یک اینفوگرافیک منتشر کرد که نشان می‌دهد اف-۴۷ در بازه زمانی ۲۰۲۵–۲۰۲۹ عملیاتی خواهد شد.

این برنامه با اعلامیه دونالد ترامپ در ۲۱ مارس ۲۰۲۵ نیز همخوانی دارد که نشان می‌دهد جنگنده اف-۴۷ می‌تواند در دوران ریاست جمهوری وی، که در ژانویه ۲۰۲۹ پایان می‌یابد، وارد خدمت شود.

بنابراین، کاملاً محتمل است که امارات متحده عربی و عربستان سعودی تا سال ۲۰۳۰ جنگنده اف-۳۵ دریافت کنند، در حالی که اسرائیل مجهز به اف-۴۷ خواهد شد.

*ترجمه: ابوالفضل خدائی