جریان انقلابی و نگاه به مناسک/ محمدرضا یوسفی

به گزارش «مبلغ»- محمدرضا یوسفی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در کانال خود نوشت:

جمعه شانزده تیرماه مصادف با عید غدیر بود. این روز برای ما شیعیان یادآور نصب حضرت علی توسط پیامبر است. با وجود این، جشن های خاص به شکلی که در این چند سال رواج یافته، مرسوم نبوده است.اجرای کارناوال ده کیلومتری با استفاده از امکانات عمومی در عید غدیر امسال یکی از آنهاست.

ویژگی این نوع کارناوال ها تاکید بر تمایز است. جریانی که امروز خود را جریان انقلابی می نامد. نه فقط به لحاظ سیاسی و اجتماعی نگاهی متفاوت از سایر جریان ها دارد که حتی گویی نگاه مذهبی آنان نیز متفاوت از سایرین است. احساس می شود آنان روزبه‌روز از بدنه‌ی جامعه‌ به طور کلی و بدنه جامعه مذهبی ایران بیشتر فاصله می گیرند. الگوی دینداری، نظام مسائل و دغدغه های آنان کاملا متمایز از عموم مردم و جامعه علمی است به گونه ای که این جریان به گروهی کاملا مجزا از جامعه ایران با دنیایی متفاوت بدل شده اند.

این گروه به دغدغه های مردم و مصالح کلی جامعه توجهی نداشته، با خود مطلق بینی به خود کل پنداری رسیده اند؛ تو گویی هیچ دیدگاهی بجز دیدگاه آنان رسمیت ندارد. آنان با اتکاء به منابع مالی در اختیار توانایی جلو بردن ایده های خود را دارند. چند نکته مهم در برگزاری جشن غدیر به شکل کارناوال ده کیلومتری قابل توجه است.

اول اینکه جامعه ایران متشکل از ادیان و مذاهب مختلف است. بنابراین تاکید بر برگزاری چنین جشن هایی که حساسیت زاست، نه تنها نمی تواند وحدت ملی در ایران را که به ویژه این روزها سخت بدان محتاجیم، تقویت کند بلکه موجب تشدید اختلافات نیز خواهد شد.

دوم اینکه، به ویژه در این چند سال که جامعه ایران به سمت انواع دوقطبی ها از جمله دو قطبی حاکمیت ـ مردم رفته است و از سوی دیگر، کشور با انواع مشکلات اقتصادی و اجتماعی مواجه شده و شانه های مردم زیر بار این مصائب خم شده است، برگزاری چنین کارناوالی می تواند به تشدید دو قطبی ها بینجامد. محدودیت های ترافیکی اعمال شده بخاطر این کارناوال خود نیز تلخی دیگری است.

نکته دیگر این است که آیا شهرداری که با هدف نوسازی و بهسازی شهر اقدام به اخذ عوارض از شهرووندان می کند، می تواند این درآمدها را در مسیری متفاوت هزینه کند. پاسخش را باید فقیهان دهند.

از این گذشت جمعیتی که در این جشن ها در خیابان راه می افتند به نسبت دیگر شهروندان به قدری اندکند که خود می تواند اعتبار اینگونه مراسم را زیر سوال برد.

اما مهمترین نکته این است که جشن غدیر جشن پیوند با علی است. پس خوب است که مروری بر رفتار ایشان داشته باشیم. ابن شهرآشوب در کتاب مناقب می نویسد: حضرت به مردم کوفه خطاب کرد که « ای مردم من با این وضع و لباس وارد شهر شما شدم، اگر به غیر از این وضع از میانتان رفتم بدانید که من خائنم.» المناقب، 1 / 427) حضرت در دوران پس از پیامبر تا خلافت به مدت 25 سال به دور از حکومت بود و به فعالیت کشاورزی و آباد کردن زمینهای بایر مشغول بود. وقتی به قدرت رسید از حکومت حقوق نمی گرفت و از همان درآمد کشاورزی خود در منطقه ینبع ارتزاق می کرد ( بحارالانوار، 63 / 56)
البته توقع این نیست که مقامات مانند او باشند. این را خود حضرت به عثمان بن حنیف کارگزارش در بصره فرمود که شما نمیتوانید مانند من زندگی کنید، اما با پارسایی و تلاش درجهت پاکدامنی مرا یاری کنید. ( نامه 45 نهج البلاغه)

حضرت نسبت به خویشان خود سخت گیر بود. داستان عقیل معروف است. وقتی تاکید عقیل را بر استفاده بیشتر از بیت المال می شنود، حضرت به عقیل پیشنهاد می دهد شبانه برویم و از مغازۀ مردم دزدی کنیم عقیل با تعجب به علی نگاه کرد و گفت این دزدی است. حضرت پاسخ داد که بیت المال متعلق به همه مردم است پس چگونه از مال مردم بردارم و به تو دهم. ( بحار، 41 / 112)
حضرت در ابتدای نامه به مالک اشتر، هدف حکومت را رفاه، امنیت و اعتلاء سطح فرهنگ مردم بیان کرده است.

آیا جریان انقلابی به بررسی روند شاخص های یادشده اندیشیده است؟ حضرت در گفتگوی با مردم بر شفافیت بجز در مسائل نظامی و با نگاه امروز نظامی امنیتی، تاکید کرده است. چقدر ما به دبال شفافیت هستیم؟ به راستی این جریان به علی چگونه می نگرد؟ چقدر به فکر حذف رانت خواری است؟ چقدر در استفاده از بیت المال در مواقع مختلف حساس است؟ چقدر به ایجاد ساختاری که سلامت و کارایی را به دنبال داشته باشد می اندیشد؟ امیرالمومنین پیرو می خواهد.