خط لوله یا خط نجات برای اسد؟ / سوریه به طرح گازی مورد حمایت آمریکا می پیوندد؟ / نقش روس ها در این ماجرا چیست؟

میدل ایست آی نوشت: همزمان با دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در سوچی که در مورد تشدید تنش ها در ادلب گفتگو می کنند، مسکو و دمشق برای تحکیم دستاوردهای سیاسی اخیر در مرز جنوبی این کشور تلاش می کنند.

به گزارش خبرداغ به نقل از انتخاب ، در ادامه این مطلب آمده است: روز سه شنبه، تیمی از تکنسین های لبنانی به همراه همتایان سوری خود، بازرسی از خط لوله گاز عرب را در این کشور جنگ زده به عنوان بخشی از طرح مورد حمایت آمریکا برای مقابله با بحران انرژی لبنان، تکمیل کردند.

کار روی خط لوله به سرعت پیشرفت کرده و این در حالی است که دمشق خود را در مرکز یک تغییر ظریف در منطقه می بیند. پس از نزدیک به یک دهه انزوای بین المللی، این کشور از راه هایی که از آغاز درگیری ده ساله و ویرانگر این کشور نادیده گرفت شده بودند، دوباره به چرخه دیپلماسی منطقه ای باز می گردد.

در اوایل ماه جاری، یک هیئت ارشد دولتی لبنان در اقدامی که پایان روابط تیره ی بین دو همسایه را نشان داد، از دمشق دیدن کرد. در امان، پایتخت یکی از نزدیکترین متحدان منطقه ای آمریکا، وزیران دفاع و انرژی سوریه با همتایان اردنی و مصری خود در مورد توافق گاز گفتگو کردند.

در شرایطی که لبنان با یکی از بدترین بحران های اقتصادی جهان دست و پنجه نرم می کند، بایدن تلاش دارد از طریق سوریه که یکی از کشورهای ترانزیتی است برای تامین نیازهای لبنان اقدام کند. سفیر آمریکا در لبنان این توافق را در تابستان اعلام کرد که به نظر می رسد واکنشی به واردات سوخت ایران به این کشور فقیر است که مورد حمایت حزب الله قرار دارد.

با این حال، مشارکت دمشق در این طرح برخی را نگران کرده است که دولت بایدن در تلاش برای حل بحران لبنان، به روسیه و سوریه برای استقرار مجدد دولت اسد کمک می کند، در حالی که امتیازات محدودی در زمینه های امنیتی و سیاسی به دست می آورد.

جیمز جفری، نماینده ویژه سابق آمریکا در سوریه به میدل ایست آی گفت: روس ها می خواهند آنچه را که آنها پیروزی نظامی خود در سوریه می دانند مورد تایید قرار دهند، اما می دانند که نمی توانند آن را به عنوان یک موفقیت معرفی کنند. وی افزود: برای انجام این کار آنها نیاز به بازسازی دیپلماتیک اسد، رفع تحریم ها و یک برنامه بازسازی گسترده دارند.

برخی می گویند با توجه به مشارکت سوریه در طرح ایالات متحده برای کمک به لبنان، روسیه ممکن است گشایشی را برای پیشبرد برنامه خود احساس کند. نیکولای کوزانوف، یکی از همکاران چاتم هاوس به میدل ایست آی گفت: این توافق به عنوان یک دستاورد بزرگ برای کرملین تلقی می شود.

موقعیت مسکو

روسیه در درگیری های سوریه در سال 2015 مداخله کرد و پشتیبانی هوایی اش به تغییر روند جنگ کمک کرد و به اسد اجازه داد تقریباً 70 درصد از سرزمینی را که پس از قیام بهار عربی در سال 2011 از دست داده بود، پس بگیرد.

از آن زمان به بعد، مسکو موقعیت خود را در این کشور تثبیت کرده و درصدد است از شرایط خود در سوریه برای گسترش نفوذش در خاورمیانه استفاده کند. در هفته های گذشته شاهد افزایش دیپلماسی بین مقامات روسی و آمریکایی بودیم. برت مک گورک، هماهنگ کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید با همتایان روسی خود در ژنو دیدار کرد تا درباره توافق گاز لبنان و تحریم های آمریکا علیه سوریه بحث و تبادل نظر کند.

والا نیوز گزارش داد که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز از اسرائیل خواسته است که آمریکا را وادار به موافقت با مذاکرات سه جانبه درباره مناقشه سوریه کند. کوزانوف افزود: روسیه با معامله گاز کاخ سفید به عنوان سیگنالی برخورد می کند که نشان می دهد دولت جدید آمریکا در برابر سوریه با نهایت سختگیری عمل نخواهد کرد و تمام ابزارهای فشاری را که می تواند علیه اسد اعمال کند، به کار نمی گیرد. سیاست دولت بایدن در مورد سوریه هنوز به طور رسمی در حال بررسی است و وزارت خارجه تا زمان انتشار این سیاست پاسخگویی به سوالات میدل ایست آی را در این زمینه به تعویق انداخت.

سوریه تحت تحریم های فلج کننده ای است که سال گذشته بر اساس قانون سزار آمریکا وضع شد. این قانون به دنبال آن است که دولت بشار اسد را مسئول جنایات انجام شده در جنگ ده ساله ی سوریه معرفی کند و از تلاش های دمشق برای بازسازی دولت و عادی سازی تجارت با دیگر کشورها جلوگیری به عمل آورد.

مونا یعقوبیان، مشاور ارشد موسسه صلح ایالات متحده به میدل ایست آی گفت که تلاشهای دولت بایدن برای حمایت از خط لوله عمدتا بر اساس تمایل وی برای رسیدگی به بحران انسانی در لبنان است. او تصریح کرد: محرک این سیاست در واشنگتن کمک به لبنان و حل بحران وجودی ای است که این کشور در آن قرار دارد. عادی سازی روابط با رژیم اسد مدنظر نیست.

نیت واشنگتن هر چیزی که باشد، حتی یک تغییر کوچک در روابط با سوریه به احتمال زیاد تأثیر عمده ای بر شرایط دمشق خواهد داشت که نزدیک به یک دهه است به عنوان یک عامل منفور بین المللی از آن یاد می شود.
آیا روسیه می تواند برنده شود؟

یعقوبیان گفت: تمرکز دولت بایدن بر روی خط لوله بخشی از تعهد آن برای قرار دادن کمک های بشردوستانه در مرکز سیاست خارجی واشنگتن است. این موضوع با بازگشت به دیپلماسی ارتباط دارد. می توان این اقدام را بخشی از تلاش فراگیر برای کاهش تنش در منطقه دانست. موضوع کمک به سوریه از اولویت های اصلی کاخ سفید بوده است و بایدن در اوایل تابستان امسال در نشست خود با پوتین این موضوع را مطرح کرد.

توافق روسیه و آمریکا در ماه ژوئیه راه را برای شورای امنیت سازمان ملل متحد در راستای تمدید تحویل کمک های بشردوستانه از طریق مرز باب الهوای سوریه به مدت 6 ماه هموار کرد. مسکو این خبر را به عنوان "نقطه عطفی" برای سوریه و منطقه اعلام کرد.

نگرانی برخی محافل سیاست خارجی در واشنگتن این است که این رویکرد، همراه با تمایل گسترده دولت بایدن برای رهایی از درگیری های خاورمیانه، راه را برای بهره برداری رقبای ژئوپلیتیک واشنگتن از خلاء قدرت منطقه باز کند.

جفری گفت: هدف روسیه بسیار بلند پروازانه تر از تصدیق پیروزی نظامی اش در سوریه است. مقامات مسکو می خواهند از موقعیت خود در سوریه برای بازنویسی ساختار امنیتی کل خاورمیانه استفاده کنند.

ممکن است روسیه مشتاق نشان دادن موفقیت خود در ثبات سوریه و زمینه سازی برای بازسازی آن باشد، اما هنوز با چالش های امنیتی متعددی از جمله ادامه تهدید تروریسم روبرو است. در همین ارتباط باید توجه داشت که در اوایل ماه جاری، گروه داعش مسئولیت بمب گذاری ای را بر عهده گرفت که بخشی از خط لوله مورد نظر برای گازرسانی به لبنان را از کار انداخت.

علاوه بر حضور نیروهای آمریکایی و ترکی در سوریه، اسرائیل همچنان حملاتی را علیه نیروهای نیابتی ایران در داخل سوریه ادامه داده است. جفری تصریح کرد: سعودی ها، اسرائیلی ها و ترک ها نمی خواهند اجازه دهند روسیه و اسد در سوریه پیروز شوند. حمله تابستان امسال به سنگر شورشیان درعا بعنوان تلاشی از سوی نیروهای تحت حمایت ایران و متحدان دولت سوریه برای تقویت کنترل منطقه ای در جنوب این کشور که خط لوله از آن عبور می کند، برداشت شد. واقعیت این است که دولت اسد و مسکو باید برای این پروژه تلاش کنند. کوزانوف گفت: روس ها بیشتر نگران تلاش های ایران برای استفاده از این سرزمین به منظور انجام عملیات علیه اسرائیل خواهند بود. اما تا کنون، نشانه های اندکی از شکاف گسترده تر بین تهران و مسکو در مورد سوریه وجود داشته است. تلاش واشنگتن برای عملیاتی کردن خط لوله ی مورد بحث، موقعیت جدیدی در اختیار مسکو قرار می دهد. نحوه استفاده از این فرصت به احتمال زیاد پیامدهای بیشتری از برآوردن نیازهای انرژی لبنان در پی خواهد داشت.