الشرق الاوسط: بایدن احتمالا کانال تماس با تهران را در هفته‌های آینده باز می‌کند / برنامه «بازگشت به برجام در چهار مرحله» تا چه حد عملی است؟

به گزارش خبرداغ به نقل از انتخاب، رابرت فورد در الشرق الاوسط نوشت: انتخاب رابرت مالی بعنوان نماینده ویژه آمریکا در مسائل ایران، از جمله نشانه های واضحی است که از نزدیکی مذاکرات ایران و آمریکا حکایت دارد. لازم به ذکر است که جک سالیون، مشاور امنیت ملی دولت بایدن در 29 ژانویه تصریح کرد که بازگشت به توافق هسته ای با ایران، از خواسته های ضروری است.

مالی و سالیوان معتقدند که مذاکرات ابتدایی با ایران باید متمرکز بر بازگشت به توافق هسته ای سال 2015 باشد و صحبت در مورد مسائل دیگری نظیر برنامه موشک های بالستیک ایران یا سیاستهای منطقه ای آن، باید در زمان های بعدی مطرح شوند. بلینکن، وزیر خارجه جدید آمریکا نیز بازگشت به توافق سال 2015 را راهی برای مذاکره در مورد موضوعات دیگر با طرف ایرانی می داند.

در اینجا یک سوال مهم مطرح می شود: بازگشت به توافق هسته ای با ایران چگونه است؟

بلینکن اعلام کرده است که ایران باید به تعهدات خود در برجام بازگشته و میزان غنی سازی اش را کاهش دهد. اما ایران اصرار دارد که دولت آمریکا باید نخستین گام را برداشته، تحریمها را برطرف کرده و غرامت خسارتها و زیانهای اقتصادی که متوجه ایران شده است را بپردازد.

حتی تصور اینکه دولت آمریکا به ایران غرامت مالی بپردازد، محال است. سوال مهم در این باره آن است که آیا اول تحریمهای اقتصادی ایران برطرف می شود یا اینکه گامهای ملموس ایران برای بازگشت به برجام دیده می شود؟ برخی تحلیلگران معتقدند که سالیوان در تاریخ 29 ژانویه اشاره به این مساله نداشته که دولت ایران باید اولین گام را برای بازگشت به برجام بردارد.

دولت آمریکا باید پیش از اتخاذ یک استراتژی جدید، با هم پیمانان خود در اروپا و خاورمیانه مشورت کند. با این حال، یک برنامه واحد وجود دارد که پایگاه «گروه بین المللی بحران» منتشر کرد، پایگاهی که مالی مدیر سابق آن بود. گزارش این پایگاه که در تاریخ 15 ژانویه منتشر شد، به بی اعتمادی بین واشنگتن و تهران باز می گردد. در گزارش مذکور توصیه می شود که بازگشت به توافق، طی چهار مرحله و به صورت گام به گام صورت گیرد. در مرحله اول، دولت آمریکا و هم پیمانان آن در اروپا، تدابیر اثرگذاری را اتخاذ می کنند، از جمله اینکه از راه صندوق بین المللی پول، به ایران کمک های مالی می کنند و طرف اروپایی واردات پزشکی و انسانی برای ایران را تامین مالی می کند. همانطور که در مرحله اول، اسامی مذاکره کنندگان ارشد ایران، امثال محمد جواد ظریف، از لیست تحریمهای آمریکا حذف می شود. از سوی دیگر، دولت ایران زندانیان غربی را از زندانهای خود آزاد می کنند.

مرحله دوم در بهار سال جاری اجرایی می شود و مذاکرات بین ایران و آمریکا در خصوص توافق هسته ای 2015، انجام می شود، تا یک جدول زمانی مشخص تدوین شود که براساس آن، در برابر رفع تحریمهای آمریکا، ایران هم اقدامات منطقه ای خود را متوقف می کند.

گزارش مذکور همچنین به نقش مهم آژانس بین المللی انرژی اتمی در بازرسی از اقدامات ایران در رابطه با تعهدات برجامی اش، اشاره کرده و تاکید می کند اتحادیه اروپا در مرحله دوم اقدام به تشویق شرکتهای اروپایی برای فعالیتهای تجاری در ایران می کنند.

پس از آنکه تمام کشورهای حاضر در توافق هسته ای به تعهدات خود طبق توافق سال 2015 بازگردند، دولت آمریکا می تواند مرحله سوم را شروع کرده و در مورد مسائل منطقه ای با ایران شروع به مذاکره کند. در این رابطه، یمن می تواند بهترین گزینه باشد.

قرار است مرحله چهارم پس از انتخاب رئیس جمهور جدید ایران در ژوئن سال جاری آغاز شود. همزمان با شروع مذاکرات در آن زمان، بررسی مسائل مهم مربوط به تمدید قید و بندها برای برنامه های هسته ای و موشکی ایران و دخالتهای این کشور در مسائل خاورمیانه، صورت می گیرد.

«گروه بین المللی بحران» بخشی از دولت آمریکا در دوره بایدن محسوب نمی شود و تصمیم گیری در مورد استراتژی مذاکره با دولت ایران، از سوی شخص بایدن اتخاذ می شود.

حزب جمهوری خواه و تعدادی از نمایندگان دموکرات، به کلی مخالف مذاکره با ایران هستند، همانطور که خواستار ادامه فشارها بر نظام ایران، تا چشم پوشی کامل این کشور از برنامه های هسته ای و موشکی و اقدامات منطقه ای اش هستند. جبهه مخالف را تام کاتن رهبری می کند که احتمالا در انتخابات سال 2024 هم کاندید ریاست جمهوری آمریکا می شود. کاتن به بایدن در مورد انتخاب رابرت مالی در منصب جدیدش هشدار داده، اما بایدن این هشدار را نادیده گرفته است.

انتظار می رود بایدن کانال تماس با تهران را طی هفته های آینده باز کند. اما تفاوت زیادی است بین گفته ها و اتخاذ اقدامات واقعی و ملموس. در صورتی که بایدن با برنامه های کمک مالی به ایران از محل صندوق بین المللی پول و اروپا، بدون اقدام واضحی از سوی ایران، موافقت کند، با موجی از انتقادات شدید از سوی دو حزب بزرگ در کنگره مواجه می شود.

معمولا روسای جمهور جدید، با مرور زمان نفوذ و وزنه سیاسی خود را از دست می دهند، اما بایدن در صورتی که در برابر ایران ضعیف ظاهر شود، به سرعت نفوذ خود را از دست خواهد داد.