| |
سهشنبه ۱۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۷:۴۴
بروزرسانی ۱۶ ساعت پیش
دینا اسملتز در واشنگتن پست نوشت: تقریبا یک سال از خروج آمریکا از توافق
هسته‌ای برجام می‌گذرد. با این حال هنوز احتمال بازگشت مجدد آمریکا به این
توافق در آینده پررنگ است. بیش از پنجاه ژنرال و دیپلمات بازنشسته طی
انتشار بیانیه‌ای خواستار الحاق مجدد واشنگتن به این توافق شده‌اند.
اروپایی‌ها، روس‌ها و چینی‌ها همچنان علاقمند به حفظ این توافق هستند.
افکار عمومی در آمریکا نیز چنین باوری دارند. طبق نظرسنجی شورای امور جهانی
شیکاگو که پس از اعلام خروج آمریکا از برجام به عمل آمد، ۶۶ درصد از مردم
خواستار الحاق آمریکا به توافقی شدند که در ازای محدود کردن فعالیت هسته‌ای
ایران، تحریم‌های این کشور را لغو می‌کند.
به گزارش خبرداغ به نقل از انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: اما به نظر می‌رسد تصمیم ترامپ برای خروج از برجام موجب تغییر افکار عمومی در ایران شده است. یکی از نظرسنجی‌های اخیر در ایران حکایت از این دارد که مردم این کشور نسبت به دستاوردهای هرگونه مذاکره با آمریکا دچار تردید شده‌اند.
کاهش حمایت مردم ایران از برجام از این هم بیشتر بوده است. یک نظرسنجی در ماه دسامبر نشان داد که نرخ حمایت افکار عمومی از برجام از ۷۶ درصد در آگوست ۲۰۱۵ به ۵۱ درصد در دسامبر ۲۰۱۸ کاهش یافت. ایرانی‌ها نسبت به روند کلی مذاکره بدبین شده‌اند. از هر ده نفر هفت ایرانی معتقدند که ایران نباید در جریان مذاکره امتیازی بدهد چراکه نمی‌توانند اطمینان حاصل کنند که طرف‌های دیگر به تعهدات خود پایبند بمانند (این رقم از ۶۷ درصد در ژانویه ۲۰۱۸ به ۷۲ درصد در دسامبر رسید).
دلیل این سقوط حمایت از توافق میان ایرانیان ریشه در علت استقبال اولیه ایرانیان از آن دارد. تا سال ۲۰۱۴ رقم حمایت ایرانیان از برنامه هسته‌ای این کشور در سطح نود درصد ثابت باقی مانده بود. به علاوه توسعه موشکی کشور از نظر بسیاری از ایرانیان اهمیت بالایی دارد. در سال ۲۰۱۸، ۷۶ درصد آن را بسیار مهم و بیست درصد آن را تا حدی مهم می‌دانستند. مردم ایران انتظار داشتند در نتیجه توافق هسته‌ای تمام تحریم‌ها و نه فقط تحریم‌های هسته‌ای لغو شوند. اما ترامپ در پی خروج از برجام تمام تحریم‌های پیش از توافق را دوباره احیا کرد. این تحریم‌ها که نه تنها ایران بلکه کشورهای طرف معامله با ایران را نیز در بر می‌گیرند، صنایع حیاتی برای اقتصاد ایران مانند نفت و بانک را هدف قرار داده‌اند. حتی اخیرا وزیر امورخارجه آمریکا پیشنهاد داده که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در فهرست گروه‌های تروریستی قرار بگیرد. اگر این پیشنهاد تصویب شود، نخستین بار در تاریخ خواهد بود که ارتش یک کشور در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌گیرد.
در نتیجه مردم ایران معتقدند که غرب سهم آنها را از توافق بالا کشیده است. در ژانویه ۲۰۱۸ از هر ۱۰ ایرانی ۶ نفر معتقد بودند که ایالات متحده تمام تحریم‌هایی را که در برجام متعهد به لغو آنها شده بود، لغو نکرده است که این رقم در سال ۲۰۱۶ دو برابر این میزان بود. اعتماد به ایالات متحده در پایبندی به تعهداتش از ۴۵ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۸ کاهش یافته است. این وضعیت موجب شده حکومت ایران بتواند تقصیر مشکلات اقتصادی خود را به گردن آمریکا بیندازد. در حالی که اغلب ایرانیان وضعیت نامطلوب اقتصادی را از چشم سوءمدیریت داخلی می‌بینند، درصد کسانی که غرب را در این باره مقصر می‌دانند نیز در حال افزایش است که از ۲۶ درصد در می ۲۰۱۵ به ۳۶ درصد در دسامبر ۲۰۱۸ رسیده است.
علی‌رغم رفتار آمریکا، کشورهای اروپایی در تلاشند با راه‌اندازی اینستکس به حفظ برجام کمک کنند اما سران ایران معتقدند که اروپایی‌ها نیز به تعهد خود در برجام پایبند نبوده‌اند. این باور در میان مردم ایران نیز ریشه دوانده است. برای نخستین بار از سال ۲۰۱۶ به بعد، کمتر از نیمی از ایرانیان باور دارند که اروپایی‌ها به تعهدات خود پایبند هستند. این رقم از ۶۱ درصد در ژوئن سال ۲۰۱۸ به ۴۴ درصد رسیده است. روحانی که با هدف مذاکره با آمریکا در سال ۲۰۱۳ پیروز انتخابات شده بود، در سخنان اخیر تلویزیونی خود مدعی شد که هیچ‌گونه امکانی برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد. استعفای کوتاه‌مدت ظریف گویا تاثیر چندانی بر متمایل شدن قدرت به سوی تندروها نداشته است.
ما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که توافق هسته‌ای با ایران یکی از مسائل مطرح در رقابت انتخاباتی ۲۰۲۰ باشد. تعدادی از کاندیداهای حزب دموکرات از جمله کامالا هریس، الیزابت وارن و برنی سندرز می‌گویند در صورت پایبندی ایران به این توافق، آنها بار دیگر به برجام باز خواهند گشت. اما تنها میل رییس‌جمهور آمریکا به بازگشت به توافق به این معنی نخواهد بود که رهبران ایران نیز با آغوش باز به میز مذاکره بیایند. رهبران ایران در انتقادات خود از ایالات متحده تمایزی میان دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان قائل نمی‌شوند. چنانکه به نظر می‌رسد نه تغییر ناگهانی سیاست در دولت ترامپ و نه تبلیغات دموکرات‌ها با وعده بازگشت به توافق پس از پیروزی، بعید است بتواند به این زودی ایرانی‌ها را برای بازگشت به میز مذاکره راضی کند. مطمئنا مردم ایران نیز از داخل فشاری برای این اتفاق وارد نمی‌کنند.
