این اثر تاریخی که سال ۹۱ در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید، بنای ارزشمندی بر فراز تپه خاکی که قریب پانزده متر از سطح زمین بلندتر است، قرار دارد؛ ارتفاع این برج ۵۵ متر است که با احتساب ارتفاع تپه در مجموع به ۷۰ متر میرسد.
برج گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در میان پارکی زیبا و در سه کیلومتری شهر تاریخی جرجان در قرار دارد. این بنای فاخر معماری در سال ۳۹۷ هجری قمری برابر با ۳۷۵ هجری خورشیدی و در زمان سلطنت شمسالمعالی قابوس بن وشمگیر در شهر جرجان که پایتخت پادشاهان آن دیار، آل زیار بوده، بنا شده است.
آجرهایی که در آن برج بهکاررفته از خاک گلشن است که خاک ساروجی است و این خاک را در زمان ساخت برج با اسب از دامنه کوه مینودشت آوردند. این بنا در سال ۳۹۷ قمری ساختهشده و معماران زبردست و کارگران برای ساختن این برج ده ضلعی پنج سال کار کردند.
روزنه کوچکی در سقف بنا و رو به شرق ساختهشده که به نظر میرسد باز گذاشتن روزنه و بهخصوص زینت دادن به آن بیارتباط با عادات چندین هزارساله چادرنشینان نباشد که همیشه منفذ چادرهایشان را رو به آفتاب قرار میدادند تا نخستین پرتو آفتاب در هر بامداد به پیکر قابوس بتابد.
این بنا به شماره ثبت ۸۶ در تاریخ ۱۵ دیماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی و پانزدهمین اثر فاخر ایران در فهرست یونسکو جای گرفته است.
این برج تاریخی که بیش از هزار سال، سرفرازانه سر به آسمان کشیده تا تمدن کهن مردم این دیار را به رخ جهانیان بکشد امروز قامتش در مقابل تکنولوژی بشر مانند تردد خودروهای سنگین به لرزه درآمده است.
تبدیل خیابان محوطه برج به پیاده راه، نیازمند تأمین اعتبار ملی است
موضوعی که مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس از آن بهعنوان آسیب جدی بر پیکره این اثر تاریخی یاد میکند و میگوید: تردد خودروهای سنگین و ترافیک شهر در فاصله نزدیک برج قابوس این اثر را تهدید میکند.
عبدالمجید نورتقانی در گفتگو با خبرنگار ، میافزاید: برای تبدیل خیابانهای اطراف محوطه برج به پیاده راه یک اعتبار ملی نیاز است.
به گفته وی، برای رفع مشکل تراکم خودروهای اطراف برج قابوس در ایام نوروز باید طرح آرامسازی ترافیک اجرا شود تا کمترین آسیب به این اثر تاریخی وارد شود.
نورتقانی ادامه میدهد: در زمان اوج ترافیک شهر یا تردد خودروی سنگین، لرزش ساختمان پایگاه برج قابوس بهصورت ملموس احساس میشود.
وی از نبود زیرساختهای گردشگری در گنبدکاووس گلایه میکند و میافزاید: در چنین شهری که گردشگران داخلی و خارجی برای بازدید از آثار تاریخی به آن مراجعه میکنند حتی یک هتل هم وجود ندارد.
مدیر پایگاه میراث جهانی گنبد قابوس، اضافه میکند: البته یک هتل در شهر در حال ساخت است و قول بهرهبرداری آن را در سال جاری دادهاند بااینحال برای شهری مانند گنبد یک هتل کم است.
وی ساماندهی سیما و منظر اطراف محوطه گنبد قابوس را از دیگر موارد موردنیاز این پایگاه جهانی اعلام میکند و میافزاید: ساماندهی جداره مغازهها و مجتمعهای تجاری هم یک ضرورتی است که نیاز به تخصیص اعتبار مناسبی از بخش ملی دارد.
برج قابوس بلندترین برج آجری جهان و تنها اثر بینالمللی استان گلستان است که هرساله مورد استقبال مسافران داخلی و خارجی قرار میگیرد. این شرایط ظرفیتی برای توسعه صنعت گردشگری در استان است که باید از آن بهعنوان فرصت بهره جست.
بنابراین به نظر میرسد تخصیص اعتبار برای ساماندهی سیما و منظر محوطه و پیاده راه خیابانهای اطراف این اثر ارزشمند یک ضرورت است.