خرم: جلسه شورای امنیت، یک فرصت است

سید علی خرم سفیر سابق ایران در اتحادیه اروپا و کارشناس مسائل بین المللی گفتگو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

به نظرتان برنامه جدید امریکا برای ایران در رابطه با جلسه شورای امنیت به ریاست ترامپ چیست؟ امکان تشکیل چنین جلسه ای برای محکومیت ایران وجود دارد؟

شورای امنیت جایگاهی برای حضورمقامات بلند پایه کشورهای عضو شورا دارند. نه شورای امنیت بلکه اعضای سازمان ملل نیز اینچنین است. مانند اینکه رئیس جمهور ما در ایام اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک می رود و در جایگاهی که برای ایران وجود دارد می نشیند و به سخنرانی می پردازد یا به دیگر سخنرانی ها گوش می دهد.

در شورای امنیت هم به همین شکل، اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت در جلسات شرکت می کنند. اما به هر حال جایگاه اعضا دائم شورای امنیت مهم است که می توانند در بالاترین سطح در آن شرکت کند. یعنی رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور یا وزیر خارجه امریکا می تواند بر روی صندلی شورای امنیت بنشینند و اگر هیچ کدام شرکت نکردند سفیر دائم در سازمان ملل است که آن صندلی را پر کند. همچنین از لحاظ کلی هر کشوری در هر سطحی می تواند روی این صندلی بنشیند.

از این رو رفتن ترامپ به شورای امنیت موضوعی غیر معمول نیست همچنان که قبلا اوباما یا روسای جمهور قبلی در مقاطعی رفته اند یا وزیر خارجه به تعدد در آن شرکت کرده است. اما اگر موضوع ایران مطرح شود، یعنی از سوی امریکا درخواست شود که جلسه ای در مورد ایران شکل گیرد، معمول است که کشوری که در مورد آن جلسه تشکیل می شود از رئیس جمهور آن کشوری هم دعوت می شود در آن جلسه شرکت کند.

مثلا در مورد اصابت موشک امریکایی به هواپیمای مسافربری ایرانی در سال 1367، وقتی جلسه شورای امنیت به درخواست و شکایت ایران تشکیل شد، معاون رئیس جمهور امریکا در آن جلسه شرکت کرد و چون اصابت موشک به هواپیمای ایرانی مطرح بود، از ایران هم دعوت شد که وزیر خارجه ایران در آن جلسه شرکت کرد. این مسبوق به سابقه است و رویه شورای امنیت است.

در چنین جلسه ای با حضور روسای جمهور امریکا چه خواهد گذشت؟ امریکا قصد دارد چه مسئله ای را مطرح کند؟

حال اگر که ترامپ موضوع ایران را مطرح کند و خود در آن شرکت کند و از ایران هم دعوت کنند، رئیس جمهور ایران هم می تواند در آن شرکت کند و در آن جلسه، ادله های مختلفی از جمله ادله هایی که در دادگاه لاهه علیه امریکا مطرح شد، از سوی رئیس جمهور برای محکوم کردن امریکا نیز می تواند مطرح شود و برد چنین جلسه ای در شورای امنیت از لحاظ جهانی بسیار بالا است و ایران می تواند حتی از آن به عنوان یک فرصت استفاده کند.

قدم بعدی این است که ترامپ می خواهد علیه ایران وارد بحث شود و مثلا قطعنامه هایی که با برجام در زمان اوباما منسوخ شد، برگرداند. اگر طرح ترامپ این باشد با مشکلاتی روبرو خواهد شد. مشکل اول در مورد قطعنامه 2231 است که به قطع نامه ماشه هم معروف است، اگر ایران به تعهداتش در مقابل توافق نامه هسته ای عمل نکند و آژانس بین المللی این مسئله را اعلام کند آن موقع قطع نامه 2231 به شکل ماشه عمل می کند و اتوماتیک وار شلیک می کند و قطعنامه های سازمان ملل که منسوخ شده بر می گرداند.

از این رو وقتی که ایران به تعهدات خود عمل کرده و آژانس انرژی بین المللی اتمی در گزارشات 12 گانه خود این را تایید کرده است ، پس قطع نامه 2231 نمی تواند نقش ماشه را داشته باشد و این مشکلی است که امریکا با آن روبرو است.

حالا اگر ترامپ بخواهد به زور و با یک سری مانورهای سیاسی قطع نامه 2231 را باز کند مجبور است با چنین مانورهای سیاسی به عنوان مثال در صدد اثبات این باشد که ایران با ساز و کار قطع نامه 2231 همراهی نکرده است و بنابراین می بایستی این قطع نامه به گذشته بازگشت کند.

چگونه می تواند چنین موضوعی را مطرح کند؟

مثلا بیاید بگوید ایران در این قطعنامه از ایران اخلاقا خواسته شده بود از توسعه سیستم موشکی خود جلوگیری کند و از آنجا که ایران به توسعه موشکی خود پرداخته است و اعمال ایران با قطع نامه 2231 سازگار نبوده، از این رو امریکا از توافق هسته ای خارج شده و امروز هم درخواست داریم که بقیه اعضای شورای امنیت با این درخواست امریکا مبنی بر ماشه عمل کردن قطعنامه موافقت کنند.

اگر چهار عضو دیگر دائم شورای امنیت سکوت کنند و معترض ترامپ نشوند در این صورت ترامپ می تواند حرف خود را پیش بکشد اما اگر حتی یکی از این اعضای دائم با آن موافق نباشد این بحث وتو می شود و ترامپ نمیتواند مسیر جدیدی باز کند.

از این رو هر بحثی شکل بگیرد می تواند با وتوی دیگر اعضای دائم روبرو شود؟

بله حتما که در چنین فضایی این وجود دارد. شما توجه کنید که اولا ایران توافق هسته ای را نقض نکرده، آژانس آنرا 12 بار تایید کرده و از سویی بقیه اعضا شورای امنیت خود را مقید به ادامه توافق هسته ای می دانند، بنابریان معنای آن این است که اگر چنین جلسه ای تشکیل شود روسیه و چین و حتی بریتانیا و فرانسه با آن مخالفت خواهند کرد.