نقش زنان ملی و بین المللی در تسهیل شرایط تحریم
نقش زنان ملی و بین المللی در تسهیل شرایط تحریم، با سه زن ایرانی؛ یک کارآفرین؛ یک فعال حقوق زنان و یک نفر عضو شورای شهر تهران
به گزارش خبرداغ به نقل از تدبیر 24: آساره کیانی: میشود در یکی از روزهای بهاری تحریمشده، زنی بازنشسته را در مترو ببینید با دستانی پُر، می‌توانید به او کمک کنید و در حال بالارفتن از پله های مترو بفهمید که این زن بازنشسته است، همسرش هم همینطور؛ حقوقشان یکی است اما مرد به آخر ماه نرسیده، پولش تمام می شود و زن با اینکه هزینه یومیه را هم پرداخت میکند، چیزی برای پس‌انداز، اضافه می‌آورد؛ سنگینی دستهایش هم مایحتاج روزانهایست که از جایی دورتر از محل سکونتشان خریده به این دلیل که هم کیفیتش خوب است و هم از نظر قیمت، بهصرفه‌تر.
از قدیم گفته‌اند زن اگر «زندگی جمع‌کن»، باشد، در بحرانی‌ترین شرایط هم میتواند اداره امور را دست بگیرد و مرد خانه هم در نتیجه این «مدیریت اقتصادی زنانه»، عاقبت بخیر شود. نمونه‌های عینی این توانایی را میتوان در همین کوچه و بازاری مشاهده کرد که این روزها در تب تحریم‌های اقتصادی می‌سوزد؛ تبی کهنه که برای مردم ایران غریبه نیست و هرازچندگاهی اوج می‌گیرد؛ این‌بار اما با خروج رئیس‌‌جمهور آمریکا از برجام.
ترامپ از برجام(توافقی بینالمللی بر سر برنامه هسته ای ایران که میان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ در وین صورت گرفت)، خارج شد و گفت تحریم های علیه ایران را دوباره به جریان خواهد انداخت و بهدنبال آن، همین مردمی که پس‌اندازکردن برایشان یک توانمندی محسوب میشود، نگرانیشان بابت بالارفتن قیمتها، تامین معیشت و سرریزشدنشان به زیرخط فقر، تاحد ملموسی بیشتر شد.
چندسالی میشود که خبرها از «زنانه شدن فقر» هم حکایت می کنند؛ به این معنا که دیگر فقر را هم می توان جزو مشخصات زنان ایرانی برشمرد. در عین حال گفته می شود که زنان فقیر دوبرابر مردان فقیر آسیب میبینند، همان زنانی که قرار است با مدیریت مالی خود در عین همه محرومیتها زندگیشان را اداره کنند.
باید دید این تحریم ها تا چه حد می تواند در زندگی زنان موثر باشد؟ اگر بخواهیم بر این تاثیرگذاری دقیق شویم، ممکن است که این زنها بیش از سایرین در ذهنمان پررنگ شود؛ زنان سرپرست خانوار؛ زنان کارگر؛ زنانی که تولید میکنند؛ زنان خانه دار(از طریق تاثیر روی اقتصاد خانواده) و...
سوال اینجاست؛ زنانی که سالیانیست توانایی مدیریت اقتصادیشان زبانزد خاص و عام شده، چه نقش قابل توجهی درکاهش فشارهای ناشی از تحریمها میتوانند ایفا کنند؟
سوالی که شاید زنانی از جنس فعالین حقوق همجنسان خود بواسطه آشنایی بهروزتر با آسیب های تهدیدکننده زنان بهتر بتوانند به آن پاسخ دهند یا یک زن کارآفرین به واسطه دغدغه و ایجاد اشتغال و لمس بیشتر تاثیر تحریم ها بر فعالیتهای اقتصادیاش، راهکار بهتری را ارائه دهد و سرانجام یک فعال سیاسی در جایگاهی نظیر عضویت در شورای شهر، چنین نقش مهم زنان های را در سطح ملی و حاکمیتی مورد بررسی قرار دهد.
فشار بر زنان را کم کنید نتیجه اش را خواهید دید
نگاهی جامعه شناسانه به مساله زنان، مبین این مطلب است که این نیمه از جامعه ایرانی هیچگاه به طور جدی در ساختار قدرت حضور نداشته و طبیعتا تعیین کننده نبودهاند و به گفته فعالین
حقوق زنان،«در بازی های مردانه به قربانیهایی تبدیل میشوند.» اما همین قربانیان، نقشهای کوچک تاثیرگذاری دارند و به نظر میرسد که در زمینه تحریمها ارائه هرگونه راهکاری از سوی آنان بیش از هرچیز، مستلزم وفاقی است که باید میان زنان و تصمیمگیرندههای آنها وجود داشته باشد.
مینو مرتاضی، فعال حقوق زنان است و در تهران زندگی میکند؛ ترسیم او از فضای همدلی میان مسئولان و زنان، فضایی است که فشارهای وارده بر زنان را کم کند.
او می گوید:«اگر همینطور فشار باشد و یکی توسری بزند و دیگری توهین کند و برخی تحقیر؛ زنها چگونه میتوانند بدون وفاق و همدلی و امیدواری از پس شرایط بحرانی اقتصاد بربیایند و پای چنین کار سترگی بمانند؟»
خانم مرتاضی معتقد است که «تحریم یک جنگ پنهان است؛ جنگی دشوارتر از جنگ آشکارو اتفاقا به دلیل همین پنهان بودنش، زنها نقش مهمتری در آن دارند؛ نقشی در امیددادن، جمع و جورکردن و ساماندهی شرایط و...»
اما در اقتصاد سیاسی بحث وابستگی مطرح میشود؛ هرجا تحریم میشود، تولید داخلی و رهایی از وابستگی هم میتواند مطرح شود؛ این فعال حقوق زنان توضیح میدهد که «همه چیز وابسته به مادر است؛ در تحریم انگار بند ناف را میبُرند و در این میان زنان می –توانند نقش مهمی را ایفا کنند به این دلیل که بازار مصرف دست آن هاست.»
مرتاضی به آمار بیکاری زنان و فقر زنانه اشاره میکند و توضیح میدهد که بر پایه این آمار، با تحریم، وضع اشتغال زنان بهتر نمیشود و وقتی مسائل اجتماعی دیگری هم به آن اضافه شود، شرایط، بد و بدتر شده و شکافها هم عمیقتر میشود.
او معتقد است که زنان را نباید ناامید کرد:«ما زنانی داریم که میتوانند در مصرف بهینه و فعالیتهای زیستمحیطی و... فعالیت کنند؛ آنها میتوانند کمپینهایی برای درست مصرفکردن و استفاده از دورریختنیها بسازند و کاری کنند که تحریم بر زندگی هایشان کارساز نباشد.»
زنان می توانند؛ به شرطی که با آنان مشورت شود
با درنظرگرفتن شرایط پیش آمده، نقش زنان از دو جنبه، مهم و قابل مداقه شده است؛ نخست در کنش های سیاسی و نقش مهمی که زنان تصمیمگیرنده در عرصه بینالمللی دارند؛ خانمها فدریکا موگرینی؛ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ترزا می؛ نخست وزیر بریتانیا و آنگلا مرکل؛ صدراعظم آلمان.
در زمینه بین المللی، به نظر میرسد که زنان قادرند دست به اقدامات مهمی بزنند که شاید مردان نتوانسته اند تاکنون انجام بدهند. مباحث مربوط به حوزه مطالعات زنان از روابط لطیفتر زنان برای حل مساله سخن میگوید و موارد دیگری که همگی بر ویژگیهایی زنانه استوار هستند.
زهرا نژادبهرام، عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران است؛ او که از آغاز فعالیتهایش در شورای پنجم، نشان داده مساله زنان بخش اعظمی از دغدغههایش را شامل می شود، می گوید: «زنان خود به رغم تمامی مدیریتهای اقتصادی در خانواده، خود جزو فقیرترینها محسوب میشوند.
او می گوید: «نکته مهم اتصال این جریان به جریان حاکمیتی است که چطور بتواند از این دو کلونی فعال در عرصه ملی و بین المللی بهره ببرد؟ حاکمیت باید باور کند که زنان میتوانند اقتصاد مقاومتی را شکل بدهند به شرطی که با آن ها مشورت شود و مورد اعتماد واقع شوند؛ آنها هستند که میتوانند اقتصاد مقاومتی را با صرفهجویی و مدیریت منابع به منصه ظهور بگذارند. آنها میتوانند حاشیههای ناامنی ایجاد شده را مدیریت کنند.»
به اعتقاد این عضو هیات رئیسه شورای شهر، «حاکمیت باید در دو عرصه فعالیت کند؛ بینالمللی و داخلی؛ هر دو طرف گروه مخاطبش زنان هستند و باید مورد دقت قرار بگیرند.»
او می گوید: «حاکمیت باید حواسش باشد که از ظرفیت زنان در هرجایی استفاده کند چراکه دغدغه زنانی که تلاش میکنند قرارداد بینالمللی را در راستای صلح جهانی حفظ کنند و آنهایی که به جهت تقید و آرمانهای ملیشان تلاش میکنند که کشورشان را در شرایط صلح جهانی قرار بدهند اتفاق مبارکی است.»
نژادبهرام، می گوید: «اگر در گذشته، موضوع هر کشوری مربوط به خودش بود و فضاها در چارچوب حاکمیتی خودشان تعریف میشد، امروزه در هزاره سوم، شاهد رویکردهای تازهای نسبت به شهروند و جامعه جهانی هستیم.»
ما هرکدام توانمندیهای خود را داریم؛ به تفکیک جنسیتی معتقد نیستم؛ نباید به یک موضوع وابسته شویم
شکوهالسادات هاشمی، یک زن کارآفرین است و شاید داستان تولید حشرکش های امحاء او را که از تولیدات خانگی شروع شد، کمتر کسی نشنیده باشد. زمانیکه از او سوال میشود از نگاه یک زن کارآفرین تا چه حد به نقش زنان در برخورد با تحریمها یا تسهیل آن معتقد است، میگوید:
« در جمع خانمها بحث تفکیکی جنسیتی مطرح است که من تا حدود 95 درصد به آن معتقد نیستم؛ در بحث تحریمها همین استرسها و همین شور و هیجانها در ایرانیها افتاده بود که حالا چه کار کنیم؟ من میگویم که اصلا چرا باید به این قضیه فکر کنیم؟ باید کار
و حرفه روزمرهمان را پیش ببریم بدون اینکه اصلا ذوق کنیم یا غصه بخوریم که از چیزی عقب ماندیم.»
خانم هاشمی معتقد است که«ما هرکدام توانمندیهای خودمان را داریم و چرا اصلا باید به یک موضوع تا این حد وابسته باشیم و یک موضوع بتواند ما را تا این حد ناتوان کند؟»
او میگوید که «این حرفهای هیجانی از نظر او کاملا مطرود است و باید زندگی خودمان را بکنیم و مگر نه این است که وقتی گاندی میخواست از استعمار و استثمار انگلیس بیرون بیاید گفت درهای کشورمان را ببندیم و با هرچه خودمان داریم زندگی کنیم، اتفاق خاصی رخ نداد.»
زمانیکه این زن کارآفرین به تفکیک جنسیتی باور ندارد طبیعی است که نخواهد به نقش زنان به صورت جداگانه اشاره کند؛ او این گفته را تصدیق میکند و میگوید: «بله من میگویم همه آحاد ملت. زن نقش خودش را دارد و مرد هم همینطور و من معتقدم که مجموعه پس اندازها میتواند حرکت خاصی را شکل دهد.»
او درخصوص موانع اقتصادی که سر راه زنان است، میگوید: «به هر حال هر کشوری قوانین خاص خود را دارد؛ پیش از انقلاب هم در ایران مردها دو سهم و زنان یک سهم میبردند ما در کشوری اسلامی زندگی میکنیم؛ زن ها خودشان را توانمند کنند و آن یک سهمشان را هم نخواهند.»
در آلمان چشم دیدن انگلا مرکل را دارند
هاشمی به مساله زنانه دیگری هم اشاره میکند که میتواند به یکی از چالشهای پیش پای زنان بدل شو؛ او میگوید: «اگر تک تک ما کار و زندگی روزمرهمان در تمام مباحث اقتصادی، اجتماعی، عاطفی و... درست باشد، دیگر به خودمان مربوط است که چطور زندگی کنیم. متاسفانه زنان خودشان با خودشان همدلی ندارند در حالیکه تک تک مردم آلمان چشم دیدن آنگلا مرکل را دارند.»
از او میپرسید که به عنوان یک تولیدکننده، تاثیر تحریمها بر تولیداتش را چطور تخمین میزند و این توضیح را می شنوید:«موادی را که از خارج می آید ممکن است مجبور شوم گران بخرم خب راه حلش را هم پیدا می کنم؛ اینطور نباید باشد که هم مواد من گران شود هم در بازار پیدا نشود و هم من غصه بخورم؟ اینطوری که نمیتوان راه را بجایی برد؟»
تاثیر زنان در اقتصاد
دقت در تمامی مباحث مطرح شده در خصوص اهمیت نقش زنان در بحران های اقتصادی جامعه ضمن درنظر گرفتن نقش های تاریخی آن ها در گذر زمان، موکد این نکته است که وفاق با زنان در همه زمینه ها از مسائل اجتماعی گرفته تا حوزه های حقوقی، سیاسی و... تاثیر گسترده ای در جلب مشارکت و همدلی اقتصادی آن ها دارد.
وقتی شما حوصله ندارید پایتان به دیوار می خورد و بعد به دیوار لگد می زنید؛ پایتان هم زخم می شود؛ آن وقت هر چیز کوچکی برایتان بزرگ می شود که ممکن است اولویت های اصلی تان نباشد؛ مبحث نادیده گرفتن زنان همین همین طور است؛ زمانی که حقوق آن ها به عنوان نیم تاثیرگذاری از جامعه نسبت به مردان، مورد محدودیت و محرومیت قرار می گیرد، نمی توان از پتانسیل و ظرفیت های عظیم آن ها در شرایطی بحرانی نظیر تحریم های اقتصادی بهره جست.
