به جای برافروختن تنش ها، ایران و عربستان را آشتی دهید / این افسانه که درگیری بین تهران و ریاض ابدی است را کنار بگذارید

نیویورک تایمز نوشت: تصمیم دونالد ترامپ در خروج از توافق هسته ای ایران به احتمال زیاد آتش درگیری ها در منطقه خاورمیانه را شعله ور می کند. اکنون از جنگ های فاجعه آمیز در سوریه و یمن تا ناپایداری و بی ثباتی در عراق و لبنان همه درگیر مناقشات فرقه ای هستند. با این حال، علت افزایش تنش های منطقه قدیمی و ناشی از مذهب نیست بلکه ریشه در سیاست دارد. بنابراین برای جلوگیری از تشدید خشونت در منطقه ضروت دارد که نسبت به نیروهای درگیری در مناقشات فرقه ای به فهم روشن تری دست یابیم. در مرکز این مناقشات رقابت ایران و عربستان سعودی قرار دارد. دولت ترامپ هم در لفظ و عمل هم به گسترش این مناقشات کمک کرده است.

به گزارش خبرداغ به نقل از  «انتخاب»؛ این روزنامه در ادامه آورده است: عربستان سعودی و اسرائیل که از اوباما به دلیل انعقاد توافق هسته ای ایران ناامید شده بودند پس از اظهارات ضد ایرانی ترامپ در میتینگ های انتخاباتی به وجد آمده بودند. در ماه مه گذشته، دونالد ترامپ در سفر به ریاض مقصر تمام مشکلات منطقه را ایران دانست و بر این تاکید کرد که ایران باید به هر قیمتی متوقف شود. نابودی توافق هسته ای ایران اکنون یک راهبرد هماهنگ آمریکا – اسرائیل – عربستان در راستای مقابله و منزوی کردن ایران است.

بیشتر تحلیلگران، سیاستگذاران و روزنامه نگاران علت منازعه بین ایران و عربستان سعودی را مسئله ای کهنه می دانند. اما مناقشات جهانی علل قطعی ندارند بلکه آن ها بیشتر ریشه در منافع استراتژیک بازیگران دارد. ایران و عربستان سعودی در طول جنگ سرد روابط دوستانه ای داشتند و آنها متحد ایالات متحده آمریکا بودند و نقش تعیین کننده در منطقه داشتند. برای مثال در طول جنگ داخلی یمن در دهه 1960م، ایران و عربستان سعودی از سلطنت طلبان حمایت کردند. اما انقلاب ایران 1979 این معادله را با تغییر همراه کرد. عربستان سعودی به دلیل هراس از گسترش اسلام سیاسی، برای تضعیف پیام های انقلاب، سرمایه گذاری گسترده ای انجام داد. سعودی ها انقلاب ایران را یک پدیده کاملا شیعه و فارسی و انحرافی از اسلام به تصویر می کشیدند. در نتیجه این امر در دهه 1980 روابط بین اهل سنت و تشیع با تیرگی بیشتری همراه شد. اگر چه الهامات دینی انقلاب ایران از شیعه بود اما مردم خاورمیانه انقلاب ایران را قیام مردمی ضد امپریالیست و ضد سلطنت استبدادی غرب تلقی می کردند. بنابراین، شکل گیری بسیج مردمی در قالب اسلام سیاسی علیه رژیم پادشاهی تحت حمایت غرب، منجر به هراس سعودی ها شده بود. پس از پیروزی انقلاب ایران، حمایت قوی عربستان از صدام حسین در طول جنگ ایران و عراق ؛ دشمنی با تهران را شدت بخشید.

با پایان جنگ در سال 1988م. تنش فیمابین ریاض و تهران کاهش پیدا کرد. در طی دهه 1990 یک صلح سردی بین طرفین شکل گرفت و روابط آن ها بهبود یافت. تهاجم آمریکا به عراق در سال 2003 نقطه عطف رقابت بین ایران و عربستان و گسترش فرقه گرایی در منطقه شد. سعودی ها از این که این تهاجم یک دولت به رهبری شیعیان در عراق حاکم شود و روابط قدرتمندی با ایران داشته باشد هراسان بودند. هشدارها مبنی بر شکل گیری هلال شیعه آغاز شد و هراس کشورهای عربی نسبت به افزایش نفوذ ایران در جهان عرب و منطقه بیشتر شد. در سال 2008م. ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان سعودی به ایالات متحده آمریکا توصیه کرد که با حمله نظامی به ایران سر مار را قطع کنند.

اکنون منطقه با خشونت گسترده ای روبرو شده و ایران و عربستان سعودی از جمله بازیگران در گیر هستند. اکنون دولت ترامپ به تداوم فرقه گرایی در منطقه با حمایت از عربستان در جنگ یمن کمک می کند. راهکار اصلی برای خاتمه دادن به مناقشات در منطقه خاورمیانه تنش زدایی بین ایران و عربستان سعودی است. اولین گام برای این است که ما این افسانه که درگیری بین ایران و عربستان ابدی و غیرقابل تغییر است، را کنار بگذاریم.