هنرمندان زاده اسفند/از خالق «ایران، ای سرای امید» تا طنزپرداز سرشناس

به گزارش خبرداغ ، هوشنگ ابتهاج، سراینده تصنیف «ای شادی، ای آزادی» با صدای محمدرضا شجریان و هوشنگ کامکار آهنگساز و مدرس موسیقی از هنرمندانی‌اند که زادروزشان را در اسفند جشن خواهیم گرفت.

از جمله بزرگان حاضر و غایب در جهان‌مان که زادروزشان را در اسفند جشن خواهیم گرفت می‌توان به هوشنگ ابتهاج، فرهاد فخرالدینی، زنده‌یادان مهدی اخوان‌ثالث، فرخ غفاری و پروین اعتصامی اشاره کرد. هنرمندان یگانه‌ای از حوزه‌های مختلف که از سرآمدان حوزه تخصصی خود هستند. آن‌چه در ادامه می‌خوانید نگاهی است کوتاه به زندگی و آثار این هنرمندان.

زنده‌یاد عمران صلاحی، شاعر، نویسنده، مترجم و طنزپرداز متولد اول اسفند 1325 است.

او کار نوشتن را به شکلی جدی از 20 سالگی در نشریه فکاهی «توفیق» آغاز کرد. صلاحی در کنار نوشتن و سرودن به تحقیق و پژوهش درباره طنز روی آورد و در سال 1349 کتاب «طنزآوران ایران» را با همکاری بیژن اسدی‌پور منتشر کرد.

يكی از دغدغه‌های این شاعر و طنزپرداز معاصر، ادبيات اجتماعی و مردمی بود. شعر «من بچه جوادیه‌ام...» از جمله آثار او در حوزه ادبیات اجتماعی است که در بند آخرش می‌گوید: «كشتارگاه/ در آخر جواديه/ اين سوی نازی‌آباد است/ و مردم محله من هر صبح/ با بوی خون بيدار می‌‌شوند/ در بوی تند پِهِن/ اين جا بهار بينی خود را بالا می‌گيرد/ سگ‌های نازی‌آباد در بوی لاشه‌های كهن عشق می‌كنند/ ميعادگاهشان /كشتارگاه/ انبوه گوسفندان/ تصوير كوره‌های آدم‌سوزی را/ در ذهنم/ بيدار می‌كنند....»

امیرهوشنگ ابتهاج متخلص به ه.الف.سایه متولد ششم اسفند 1306 در رشت است.

از جمله مجموعه شعرهای هوشنگ ابتهاج می‌توان به «نخستین نغمه‌ها»، «سراب»، «سیاه مشق»، «شبگیر»، «زمین»، «چند برگ از یلدا»، «یادنامه»، «تا صبح شب یلدا»، «یادگار خون سرو»، «حافظ به سعی سایه»، «تاسیان مهر» و «بانگ نی» اشاره کرد.

ابتهاجِ شاعر، بخش مهمی از حافظه موسیقایی ایرانی‌ها را هم شکل داده است. «سپیده» که معمولا با نام «ایران، ای سرای امید» هم شناخته می‌شود، عنوان یکی از تصنیف‌های ساخته‌ شده توسط محمدرضا لطفی است. شعر این تصنیف توسط هوشنگ ابتهاج سروده شده و محمدرضا شجریان آن را خوانده است.

«تو ای پری کجایی» یا «سرگشته» ترانه مشهور و ماندگار دیگری است با شعر هوشنگ ابتهاج و ملودی و آهنگسازی همایون خرم در دستگاه همایون که نخستین بار با صدای حسین قوامی اجرا شد.

«ای شادی، ای آزادی» نیز تصنیف دیگری از هوشنگ ابتهاج است با صدای محمدرضا شجریان و آهنگسازی کیوان ساکت که در سال 1388 منتشر شد.

هوشنگ کامکار، آهنگساز و مدرس موسیقی و مترجم آثار تئوریک موسیقی و سرپرست گروه کامکارها، هفتم اسفند 1325 در سنندج به دنیا آمد.

تصنیف «کجایید ای شهیدان خدایی» براساس غزلی از «دیوان شمسِ» مولوی یکی از مشهورترین آهنگ‌هایی است که هوشنگ کامکار ساخته و تنظیم کرده است.

کامکار در مورد «کجایید ای شهیدان خدایی» گفته بود: «این اثر در اوایل انقلاب اسلامی و با توجه به آن فضا ساخته شد. شعری از مولانا را برای این کار انتخاب کردم که اتفاق ویژه‌ای هم بود. این کار را برای دل خودم و به خرج خودم ساختم؛ آن موقع تازه ازدواج کرده بودم و این کار را با هزینه هدیه‌های ازدواجم با ارکستر سمفونیک به رهبری حشمت سنجری در استودیو بِل ضبط کردم.»

زنده‌یاد فرخ غفاری متولد هفتم اسفند 1300 در تهران سینماشناس، مورخ، منتقد، کارگردان، پایه‌گذار کانون فیلم و فیلم‌خانه ملی ایران و از پیشگامان سینمای مدرن ایران بود.

میراث غفاری برای سینما و فرهنگ ایران میراث اندکی نیست. او نخستین کسی بود که دست به جمع‌آوری اسناد و مدارک مربوط به تاریخ سینمای ایران زد و پس از پایان تحصیلات خود در فرانسه و بلژیک و کارآموزی نزد هانری لانگلوا، فیلم‌شناس معروف در سینماتک فرانسه به ایران بازگشت و کانون ملی فیلم و آرشیو فیلم ایران را تاسیس کرد.

فرخ غفاری به همراه ابراهیم گلستان و فریدون رهنما، سهم مهمی در بنای سینمای روشنفکری و غیر متعارف ایران در ابتدای دهه چهل داشت. کسی که با ساختن فیلم‌های «جنوب شهر» و «شب قوزی» در کنار فیلم‌های «خشت و آینه» ابراهیم گلستان و «سیاوش در تخت جمشید» فریدون رهنما، خون تازه‌ای در کالبد بی‌جان و بی‌رمق سینمای ایران تزریق کرد و زمینه‌های رشد و تحول سینمای هنری و اندیشمندانه ایران را فراهم کرد.

زنده‌یاد مهدی اخوان‌ثالث با تخلص م. امید متولد دهم اسفند 1307 در مشهد است.

از جمله مجموعه شعرهای اخوان ثالث می‌توان به «ارغنون»، «زمستان»، «آخر شاهنامه»، «از این اوستا»، «پاییز در زندان»، «در حیاط کوچک پاییز در زندان»، «ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم» و... اشاره کرد.

از جمله اشعار بارها شنیده و خوانده شده او می‌توان به «قاصدک» با مطلع «قاصدک! هان، چه خبر آوردی؟/ از کجا، وز که خبر آوردی؟/ خوش خبر باشی، اما، گرد بام و در من/ بی‌ثمر می‌گردی....»، «لحظه دیدار» با شروعی شورانگیز «لحظه دیدار نزدیک است/ باز من دیوانه‌ام، مستم/ باز می‌لرزد، دلم، دستم....»، «من اینجا بس دلم تنگ است» با بندِ معروف « من اینجا بس دلم تنگ است و هر سازی که می‌بینم بد آهنگ است/ بیا ره توشه برداریم/ قدم در راه بی‌برگشت بگذاریم/ ببینیم آسمان هر کجا آیا همین رنگ است...»، «زمستان» با شروع «سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت/ سرها در گریبان است/ کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را/ نگه جز پیش پا را دید، نتواند/ که ره تاریک و لغزان است....» و... اشاره کرد.   

فرهاد فخرالدینی، موسیقی‌دان و آهنگساز، رئیس شورای عالی خانه موسیقی و رهبر سابق ارکستر ملی ایران متولد 21 اسفند 1316 در تبریز است.

او در سال 1377 ارکستر ملی ایران را بنیان گذاشت. اولین برنامه این ارکستر به اجرای چند اثر از علی تجویدی با آواز محمدرضا شجریان اختصاص داشت.

فخرالدینی همچون ابتهاج در شکل‌دهی به حافظه موسیقایی ایرانیان سهم عمده‌ای داشته است. آهنگسازی مجموعه «سربداران» و «امام علی» و موسیقی متن مجموعه‌های «روزی روزگاری» و «کیف انگلیسی» از جمله کارهای ماندگار فخرالدینی است.  

زنده‌یاد رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی متولد 25 اسفند 1285 در تبریز است و زادروزش در تقویم رسمی به عنوان «روز بزرگداشت پروین اعتصامی» نامگذاری شده است.

پروين اعتصامی، شاعری است بيش‌تر منزوی، مطيع و عفيف با اشعاری ساده و مردمی که به عنوان يک مصلح اجتماعی از زبان مادران، درماندگان و درويشان به انتقاد اجتماعی و به ندرت سياسی دست زده است.

از دیگر هنرمندان متولد اسفند می‌توان به میکائیل شهرستانی بازیگر و کارگردان، زنده‌یاد فهیمه راستکار، دوبلور و بازیگر، سیاوش تهمورث، بازیگر و کارگردان، رکن‌الدین خسروی، نویسنده، کارگردان و مترجم، شهره سلطانی، بازیگر، سعید پورصمیمی، بازیگر و کارگردان، علی سرابی، بازیگر و کارگردان، پانته‌آ بهرام، بازیگر، رضا بابک، بازیگر، رویا تیموریان، بازیگر، شهرام حقیقت‌دوست، بازیگر، لادن مستوفی، بازیگر، مرجانه گلچین، بازیگر، ایرج نوذری، بازیگر و.... اشاره کرد.  

خبرآنلاین