کودکان کار از خیابان‌های شهر می‌ترسند

«بچه‌ها منتظر نمی‌مانند، بچه‌ها منتظر قانون و تصمیم‌گیری نیستند، بچه‌ها گوش‌شان از حرف مردم کوچه و بازار پر شده، بچه‌ها دیگه نمی‌شنوند، بچه‌ها دیگه محبت نمی‌بینند، بچه‌ها طرد می‌شوند، تحقیر می‌شوند، از دست مامور و غیرمامور کتک می‌خورند، بچه‌ها گرسنگی می‌کشند، بچه‌ها مجبورند دزدی کنند، طعم سفره خانه را نمی‌چشند، محبت مادر و پدر را نمی‌بینند، بچه‌ها قوت لایموت‌شان را از داخل سطل زباله پیدا می‌کنند، زیر پل، پارک، پشت در مغازه‌ها می‌خوابند، زیر سقف ستاره‌ای و ابری و برفی آسمان، آنها بین آدم‌ها و خودرو‌ها و وسط دود با کتک و تحقیر بزرگ می‌شوند.»

 

اینها را مدیرعامل موسسه کودکان سرزمین من می‌گوید، در نهمین گفت‌وگوی اجتماعی و هفتگی «تهران امید دارد» که به مناسبت هفته کودک برگزار شده است. در این نشست که در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، «فاطمه قاسم‌زاده»، دکترای روانشناسی و عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان و مشاور موسسه مادران امروز، «روزبه کردونی»، مدیرکل دفتر امور آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، «عباس امینی» کارگردان فیلم «والدرما»، برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره پراگ، «پویا علاالدینی» استادیار گروه برنامه‌ريزي و رفاه اجتماعي دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و «زهرا بناساز»، مدیرعامل موسسه کودکان سرزمین من حضور داشتند. آنها درباره کودکان کار و خیابان، مدیریت شهری و تقسیم کار اجتماعی گفت‌وگو کردند. در این جلسه اعضای شورای شهر، هم حضور داشتند.

 

آنها از شرایط بچه‌ها گفتند. کودکانی که کار می‌کنند، کتک می‌خورند و زخمی می‌شوند و جای زخم برای همیشه روی تن‌شان باقی می‌ماند. بچه‌هایی که در کارگاه‌های زیرزمینی و فاقد بهداشت مورد خشونت و آزار و اذیت قرار می‌گیرند، فرقی ندارد کجا، در خانه، خیابان، محل کار، هر کجا که باشند. آنها کودک‌اند، فقیرند، مهاجرند و خانواده ندارند یا با خانواده‌های معتاد زندگی می‌کنند. آنها ممکن است در اثر آسیب‌هایی که در کودکی می‌بینند در آینده رفتارهای ناهنجار داشته باشند.

 

 

پیش از نشست تخصصی، فیلم ٩٠دقیقه‌ای «والدرما» نخستین فیلم با موضوع کودکان کار و خیابان به نمایش گذاشته شد. این فیلم درباره نوجوانی ١٥ساله در آبادان است که به دلیل موهای فر و بلندش به «والدراما» (بازیکن فوتبال کلمبیایی) معروف شده است. والدراما در تلاش است تا از مراجع قانونی شناسنامه‌ای که تا به حال نداشته، بگیرد. او بر اثر اتفاقی مجبور به ترک آبادان می‌شود و به تهران ‌می‌آید و دچار مسائل مختلفی می‌شود.

 

بعد از پخش فیلم، محمدرضا اصلانی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فیلم می‌سازد، گفت: «ساخت این نوع فیلم بسیار مشکل است. مشکل نخست مجوز دولتی و مشکل دوم سانسور است. درواقع این دست فیلم‌ها بیش از آن‌که بگویند، ناگفته دارند. گفته‌های‌شان هم در پرده و پنهان نیست، این سانسور از هراس عمومی و جامعه نشأت می‌گیرد، جامعه‌ای که تاب‌شنیدن این مسائل را به‌صورت برهنه ندارد. درواقع جامعه خودش را سانسور می‌کند تا این فضا را نبیند و فراموش کند و این فراموشی را با بهانه اخلاقیات طرح می‌کند.

در پایان جلسه، الهام فخاری، عضو شورای شهر تهران، زمان را برای بررسی این امر کافی نداست و گفت: «برای تصمیم‌گیری در مورد کودکان کار و خیابان فراموش نکنیم که بیشتر این کودکان خانواده دارند و کودک یک موجود زنده است و ما نمی‌توانیم به‌مثابه یک شی با او برخورد کنیم و برای او تصمیم بگیریم و برنامه‌ریزی کنیم. اگر واحد چالش را خانواده در نظر بگیریم، این مسأله کمک می‌کند که از دید آنها هم به قضیه نگاه کنیم، حرف آنها را هم بشنویم، تا بتوانیم به راهکاری برسیم که آسیب را کم کند و فرصت رشد و زیست سالم شهری را برای آنها فراهم آورد، حتی اگر تهیدست باشند. یادمان باشد فقر بهانه خوبی برای کاستن از کیفیت زندگی آدم‌ها نیست. در جلسات آینده به این موضوع مفصل‌تر پرداخته خواهد شد و موضوع محوری جلسه آینده در مورد این خواهد بود که چرا سیاست‌های ما در بحث کنترل و کاهش آسیب کافی نیست؟»