سیاست خارجی احمدی‌نژاد، تلاش‌های دیپلماتیک خاتمی را بر هم زده بود/اعراب از فرصت دولت روحانی استفاده کنند
یک تحلیلگر مسائل خاورمیانه در مقاله‌ای
مفصل در نشریه «فیر ابزرور» با اشاره به این که پیروزی حسن روحانی فرصتی
مناسب برای کشورهای عربی به منظور ارتقای روابط با ایران است به بیان
استدلال خود در این‌باره می‌پردازد.
به گزارش
خبرداغ ، او می‌نویسد: «انتخاب روحانی فرصتی برای اعراب حوزه خلیج فارس به منظور
گسترش روابط با ایران است. هنگامی که روحانی در سال ۲۰۱۳ میلادی به عنوان
رییس‌جمهوری انتخاب شد با سلطان قابوس پادشاه عمان دیدار کرد. برای سلطان
قابوس آشکار بود که روحانی متفاوت از احمدی‌نژاد است. برای بسیاری از
ایرانیان روحانی نماد پیشرفت و اصلاحات در ایران است نظری که حتی رهبران
شوری همکاری خلیج فارس از جمله سلطان قابوس نیز با آن موافق هستند. اصلاح
روابط با همسایگان ایران در خلیج فارس همچنان یکی از اولویت‌های اصلی
روحانی در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش می‌باشد. روحانی خواستار بهبود روابط
با کشورهای حوزه خلیج فارس تنها چندروز پس از پیروزی مجدد در انتخابات
ریاست جمهوری شد. روحانی در گفت‌وگوی تلفنی با امیر قطر خواستار همکاری
بیشتر با اعضای شورای همکاری خلیج فارس و یافتن راه‌حل‌های سیاسی برای
رسیدگی به مسائل منطقه‌ای شد.
نویسنده
در ادامه اشاره می‌کند که نباید قدرت رئیس جمهور ایران را دستکم گرفت. او
انطعاف‌پذیری شگفت‌انگیزی را در حوزه سیاست خارجی از خود نشان داد و موفق
شد توافق هسته‌ای را به سرانجام برساند. در زمینه روابط با کشورهای حوزه
خلیج فارس نیز او در حال انجام همین کار است. با این حال، موانعی برای
بهبود روابط با اعراب پیش‌روی روحانی قرار دارند از جمله جنگ داخلی و
بحران‌های سیاسی در سوریه، عراق، یمن و بحرین و همچنین تنش در روابط ایران و
عربستان سعودی. بحران میان قطر و عربستان سعودی نیز منطقه را بی‌ثبات
ساخته و وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.
نویسنده
مطلب در ادامه به دور اول ریاست جمهوری روحانی و تاثیر آن بر روابط ایران
با کشورهای عربی منطقه می‌پردازد و می‌نویسد: «سیاست خارجی احمدی‌نژاد،
تلاش‌های دیپلماتیک خاتمی برای ادغام ایران در جامعه بین‌المللی را برهم
زد. با این حال، پیروزی روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۳ میلادی
نقطه عطفی در سیاست خارجی ایران بود. روحانی وعده‌های اقتصادی به مردم داد.
او مانند خاتمی معتقد بود که نگرانی‌های اقتصادی ایران را می‌توان با
بهبود روابط با غرب حل و فصل کرد؛ آن هم تنها در صورتی امکان‌پذیر است که
پرونده هسته‌ای به سرانجام خوبی برسد. روحانی در سال ۲۰۱۵ میلادی توانست
توافق هسته‌ای را با جامعه بین‌المللی به سرانجام رساند. روحانی که به
عنوان شیخ دیپلمات شناخته شده است، در طول نخستین دوره خود به دنبال ایجاد
روابط با شورای همکاری خلیج فارس بود. مهمترین دستاورد سیاست خارجی روحانی
در منطقه بهبود روابط با قطر بود. او در سال ۲۰۱۴ میلادی کمیته سیاسی ایران
و قطر را راه‌اندازی کرد که وظیفه‌اش پیدا کردن راه‌حلی سیاسی برای حل و
فصل بحران سوریه بود. روابط بین دوحه و تهران به دلیل منافع مشترک اقتصادی
توسعه و بهبود یافته است. در همان سال، ایران در حوزه انرژی در میدان پارس
جنوبی با قطر همکاری‌ها را گسترش داد. روابط دوحه با تهران علیرغم
اختلاف‌نظر سیاسی میان دو کشور بر سر سوریه همچنان دوستانه است. قطر تمایل
کمی به حضور در لفاظی‌های فرقه‌ای ریاض علیه ایران داشته است و در عوض از
نزدیک شدن روابط میان تهران – دوحه استقبال کرده است.
تحلیلگر
این مقاله در ادامه اشاره می‌کند روابط مسقط و تهران نیز که دیرینه است و
سابقه تاریخی دارد و پس از انقلاب نیز باقی مانده است، در دوران ریاست
جمهوری روحانی شکوفاتر از سابق شد و عمان در زمینه ارتباط و میانجی‌گری
میان ایران و امریکا در طول مذاکرات هسته‌ای و در بحران‌های خلیج فارس نقش
مهمی داشته و به عنوان یک کانال غیرعلنی ارتباطی عمل کرده است. عمان نیز به
خاطر منافع اقتصادی روابط خوبی با تهران دارد چرا که کنترل تنگه هرمز و
انتقال نفت در دست ایران است. اگرچه عمان عضوی از شورای همکاری خلیج فارس
است اما از لفاظی‌های سعودی‌ها علیه ایران دوری می‌کند. بدون شک سلطان
قابوس به روحانی بیش از هر رییس جمهوری دیگر در ایران اعتماد دارد.
علیرغم
انعقاد برجام و برطرف شدن دغدغه جامعه بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای
ایران، ریاض همچنان مضطرب است. اگرچه روحانی از همکاری‌های منطقه‌ای حمایت
کرده است واقعیت آن است که نفوذ ایران در خاورمیانه افزایش یافته است. این
موضوع سعودی‌ها را نگران می‌کند. بحرین نیز که روابط نزدیکی با عربستان
سعودی دارد نگران است که ایران باعث الهام‌بخشی به شیعیان آن کشور برای
قیام شود.
این
تحلیلگر در ادامه اشاره می‌کند که تحولات سیاسی اخیر در خاورمیانه،
تلاش‌های روحانی برای بهبود روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را تضعیف
کرده است. ترامپ در اولین سفر خود به منطقه در ریاض ایران را متهم به
تشدید درگیری‌های فرقه‌ای کرد. همچنین تاکید کرد که واشنگتن خواستار همکاری
با رهبران عرب سنی در مبارزه با افراطگرایی است. پشتیبانی کم‌نظیر ترامپ
از کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس سبب شد تا آنان موضع قوی‌تری علیه
ایران اتخاذ کنند. همچنین، بحرین، عربستان سعودی و امارات نیز روابط خود را
با قطر به سبب نزدیکی به ایران قطع کرده‌اند. عربستان امیدوار است که پیام
قدرتمندی به کشورهای منطقه بدهد و آن این‌که هر کس که با ایران کار کند با
عربستان سعودی نخواهد بود.
نویسنده
در بخش پایانی مقاله خود اشاره می‌کند که انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷
میلادی یکی از مهمترین انتخابات در ایران بود؛ نشان داد ایرانیان خواستار
خروج از انزواگرایی هستند. روحانی وعده بهبود وضعیت اقتصادی و گسترش روابط
با همسایگان و غرب را داده است. او می‌داند که بهبود روابط با اعضای شورای
همکاری خلیج فارس برای رشد اقتصادی ایران ضروری است در نتیجه، در سیاست
خارجی خود در دور دوم این موضوع را در اولویت قرار داده است. همچنین،
انتخاب دوباره او می‌تواند بر روابط بلندمدت ایران و اعراب تاثیرگذار باشد.
روحانی نفوذ بیشتری در سیاست خارجی دارد. روحانی خواستار حفظ ثبات
منطقه‌ای است. او یک اصلاح‌طلب عملگراست و ممکن است بخواهد از دغدغه‌های
کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس بکاهد. انتخاب دوباره او فرصتی برای
کشورهای عربی و جامعه بین‌المللی برای بهبود روابط با ایران پس از سال‌ها
تحریم برای ایجاد ثبات منطقه‌ای بیشتر است. عربستان سعودی و سایر اعضای
شورا باید از این فرصت برای کار با شیخ دیپلمات استفاده کنند. سخنان
فرقه‌گرایانه عربستان سعودی فقط باعث بی‌ثباتی بیشتر در منطقه میشود. اگر
از این فرصت استفاده نشود ممکن است جانشین روحانی موضعی کاملا متفاوت را در
قبال کشورهای عربی منطقه اتخاذ کند».
آفتاب
