در همین باغ موزه و در گوشه‌ای از آن
فضایی ۶۰ متری، یک تابلو خبر از وجود موزه دیرینه‌شناسی می‌دهد موزه‌ای که
اگرچه نامش یادآور نگهداری از آثار ارزشمند و تاریخی است اما شباهتی به
موزه ندارد چون تنها چند میز درون اتاق قرار دارد که سنگ‌ها و فسیل‌هایی را
در معرض دید قرار داده است وگرنه بقیه آثار موجود در این فضا روی هم
تلنبار شده‌اند و بسیاری از آنها در وضعیت نامناسبی قرار گرفته و لابه لای
روزنامه و پلاستیک پیچیده شده‌اند.
موزه دیرینه‌شناسی کرمان تنها موزه دیرینه‌شناسی کشور است که آن را یک
مجموعه‌دار به نام محسن تجربه‌کار اداره می‌کند. او می‌گوید: ۳۵ سال پیش در
زمانی که کوهنوردی می‌کردم تعدادی فسیل را در کوه‌های کرمان پیدا کردم و
از آن زمان به جمع آوری آنها علاقه‌مند شدم.
تجربه‌کار ادامه داد: از همان زمان کتاب‌های مرجع فسیل‌شناسی را خواندم و
سن و اسم فسیل‌هایی که پیدا می‌کردم را درآوردم. همیشه در کتاب‌ها خوانده و
شنیده‌ایم که اسکلت‌ها به فسیل تبدیل می‌شوند ولی در این موزه می‌توانم
آثاری را نشان دهم که ثابت می‌کند بخش نرم موجودات مانند گوشت حیوانات نیز
قابل فسیل شدن است. ۲۰ سال پیش فسیل یک ماهی کشف شد که تمام بخش‌های نرم آن
فسیل شده بود. روزهای اول حتی کسانی که از نزدیک آن را ندیده بودند گفتند
که این ساختار رسوبی است که به شکل ماهی در آمده است نه گوشت ماهی. اوایل
نمی‌دانستیم که میشود این اجزا را آزمایش کرد. آنها را برش می‌دادیم تا
بدن ماهی دیده شود اما به تازگی آن را سی‌تی اسکن کردیم تا ثابت شود که
گوشت ماهی هم فسیل شده است. ما توانستیم در این اسکن حتی تمام آنچه که این
ماهی در روزهای آخر عمر خورده را هم پیدا کنیم.
تجربه‌کار می‌گوید که حدود ۲۴۰ هزار اثر را خودش پیدا کرده و ده هزار اثر
دیگر را یک شرکت زغال سنگ به او هدیه داده است. او از این تعداد تنها دو
هزار اثر را در موزه نگهداری می‌کند و برای ۹۰ درصد آنها شناسنامه تهیه
کرده مانند مرجان‌ها و اسفنج‌ها. در این میان او از وجود گیاهان ژوراسیکی
می‌گوید که از ۱۴۴ تا ۲۰۷ میلیون سال سن دارند و می‌گوید اولین موزه ای را
دارد که فسیل های نرم را به نمایش گذاشته است.
این موزه تا چند سال پیش در پارک انقلاب شهر کرمان قرار داشت روند شکل گیری
این موزه به کمک برخی از اساتید دانشگاه و اعضای شورای شهر و سفارش آنها
به شهرداری کرمان انجام گرفت. اما در سال ۸۹ یکباره آن را طبق گفته تجربه
کار تعطیل کردند و برخی از آثارش را بردند. تجربه کار دو سال پیگیر بازپس
گیری فسیل هایش شد.
اما حالا اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان به او فضایی را در باغ موزه
هرندی داده تا آثارش را در آنجا نگهداری کند. منتها این آثار بدون کوچکترین
استانداردی در فضا، دما و حتی جایگاه نگهداری می‌شوند.
دلیل اصلی بی‌توجهی به این آثار ثابت نشدن صحبت‌های این مجموعه‌دار اعلام
شده است. برخی از کارشناسان زمین‌شناسی حرفهای تجربه‌کار را باور ندارند و
می‌گویند که او معمولا برای هر قطعه از آثاری که پیدا کرده چنان داستانی
می‌سازد که همه باور می‌کنند واقعا این قطعات فسیل است و یا برخی دیگر
می‌گویند باید هر فسیل در منطقه کشف شده‌اش بررسی شود اما تجربه‌کار محل
کشف فسیل‌ها را به این کارشناسان نمی‌گوید و تنها اعلام می‌کند که آنها را
از منطقه‌ای حفاظت نشده در جنوب غربی کرمان پیدا کرده است. وی معتقد است:
«اگر محل این آثار را بگویم دیگر جای امنی برای فسیل‌ها نیست ضمن اینکه اگر
کسی می‌خواهد واقعا بررسی کند که چنین منطقه‌ای وجود دارد یا نه اول باید
کشفیاتم را باور کند و بداند که این‌ها فسیل هستند چطور میشود کارشناسان
در قبول فسیل بودن این آثار شک کنند ولی خواهان بررسی منطقه شوند؟ عده‌ای
فقط آدرس محل را برای استفاده خودشان می‌خواهند. همین حرف ها باعث شده تا
کارشناسان حرف ها و کشفیاتم را یک ادعا بدانند.»
او برای اثبات داشته‌هایش به بازدید رئیس اکادمی فرانسه اشاره می‌کند و
می‌گوید: قبل از عید رئیس آکادمی علوم فرانسه از موزه من دیدن کرد و ۵ فسیل
را برای بررسی به آمریکا برد. ولی هنوز جواب آزمایش آثار من نیامده است.
با وجود این، نوشین حدادی دیرینه‌شناس مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی
کرمان می‌گوید: این موزه دار به صورتی تجربی مشغول جمع‌آوری فسیل شده است.
برخی از نمونه‌های او در این موزه مورد تایید هستند. ما برخی از آنها را
تایید می‌کنیم نه همه آثار را. باید روی آنها بررسی لازم انجام گیرد.
وی درباره اینکه با این وجود چرا مرکز زمین شناسی جای مناسبی را برای
نگهداری این فسیل‌ها در نظر نمی‌گیرد و یا به او در نگهداری این آثار
راهنمایی نمی‌کند می‌گوید: تعداد فسیل‌های او زیاد هستند. ما امکاناتی برای
ایجاد فضای مناسب این آثار نداریم. از سوی دیگر او هیچ وقت به ما برای
همکاری مراجعه نکرده است.
شرایط نگهداری از فسیل‌هایی که اتفاقا کارشناس مرکز زمین شناسی تعدادی از
آنها را تایید می‌کند در حالی مناسب نیست که در جایی دیگر مانند بیرجند،
اولین موزه خصوصی فسیل‌شناسی خاورمیانه راه‌اندازی شده است.
محمدمهدی افضلی مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان درباره
این موزه گفته بود که اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان فضای نسبتا
مناسبی را به صورت رایگان برای نگهداری و نمایش این اشیاء در اختیار بخش
خصوصی گذاشته است.
البته براساس همین اعلام این اداره کل تعهدی برای در اختیار قرار دادن فضا
به منظور اشیای موزه دیرینه شناسی کرمان نداشته است مالک فسیل‌ها و اشیای
موجود در موزه دیرینه‌شناسی برای استفاده بهینه از آنها باید موزه خصوصی
تاسیس کند یا از کمک نهادها و سازمان‌های مرتبط با این بخش بهره بگیرد. در
حال حاضر امنیت و حفاظت از فضای موزه دیرینه‌شناسی از سوی اداره کل میراث
فرهنگی استان کرمان تامین شده اما در خصوص نحوه و چگونگی نگهداری از اشیای
داخل آن تعهدی ندارد.
منبع: مهر
