ممنوعیت انجام پروژه‌های انتقال آب بدون تاییدیه ارزیابی زیست‌محیطی

سعید متصدی با اشاره به تشدید درخواست‌ها برای انتقال آب میان حوزه‌ای و درون حوزه‌ای در کشور، استفاده از آب‌های ژرف یا آب‌های عمیق، همچنین استحصال آب از منابع آزاد همچون دریای خزر یا خلیج فارس در ایران، گفت: در هیچ نقطه‌ای از دنیا به دنبال تامین نیازهای آبی از منابع خام نیستند و تلاش‌ها در راستای تامین آب مورد نیاز از سایر منابع است.

متصدی افزود: متاسفانه در ایران بر خلاف رویه جهانی، استفاده بیشتر از منابع خام آبی همچون رودخانه‌ها یا منابع آب زیرزمینی مورد پیگیری است، در حالیکه بدون مدیریت مصرف آب با انتقال تمامی آب‌های دنیا به کشور، بازهم شاهد چالش کمبود آب خواهیم بود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر این موضوع که در تمام دنیا پیش از تامین آب جدید، آب موجود را به شیوه‌ای صحیح مدیریت می‌کنند، تصریح کرد: مدیریت منابع آب دارای پارامترهای مختلفی همچون نوع منبع، نحوه تامین و انتقال آب و از مهم‌تر نحوه مصرف است.

وی با اعلام هشدار در خصوص اعداد و ارقامی که از وضعیت منابع و مصارف آب در ایران مطرح می‌شود، اظهار کرد: اعداد و ارقام موجود بیانگر بحران پیش رو در این حوزه مهم است.

متصدی اشاره‌ای هم به مصرف 90 درصدی آب در بخش کشاورزی داشت و گفت: این میزان مصرف منابع آبی در حالی انجام می‌شود که راندمان بخش کشاورزی حدود 30 تا 40 درصد است و محصولات کشاورزی به اشکال مختلف در چرخه تولید، انتقال و مصرف به پسماند تبدیل می‌شود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: از سوی دیگر بر اساس آمارها و گزارش‌های ارائه شده، میزان هدر رفت آب در شبکه‌های آبرسانی و انتقال آب حدود 20 تا 25 درصد تخمین زده شده است.

وی میزان 250 تا 300 لیتر مصرف سرانه آب در تهران، همچنین عدم بازچرخانی و استفاده مجدد از آب در صنعت را چالشی جدی در حوزه آبی کشور دانست و خاطرنشان کرد: ضروریست پیش از ایجاد منابع آبی جدید به مدیریت صحیح آب و منابع آبی موجود و افزایش راندمان آب مصرفی در کشور و رسیدن به استانداردها و شاخص‌های بین‌المللی در این حوزه مدنظر قرار گیرد.

تصفیه کامل و بازچرخانی آب در اولویت قرار گیرد

متصدی اضافه کرد: آب باید در محل موجود مورد استفاده صحیح قرار گیرد و این بدان معناست که تصفیه کامل و بازچرخانی آب باید در اولویت قرار گیرد؛ زیرا این اقدام علاوه بر افزایش مصرف بهینه آب و راندمان آب مصرفی از انتقال آلودگی‌ها بر اثر عدم برخورداری از سسیستم تصفیه فاضلاب به منابع آب زیرزمینی و رودخانه‌ها جلوگیری می‌کند.

این مقام مسئول با اعلام اینکه میزان آب موجود در فاضلاب 9 / 99 درصد است و تنها 1 / 0 درصد از آن به مواد آلوده‌کننده شامل مواد آلی و معدنی اختصاص دارد، گفت: این به معنای آن است که از هر 100 لیتر فاضلاب 9 / 99 لیتر آن آب است و قابلیت استفاده مجدد دارد و تنها 1 / 0 لیتر از آن را سایر مواد تشکیل می‌دهند که البته امروز با استفاده از سیستم‌های پیشرفته و فنآوری‌های نوین حتی همان مقدار نیز قابلیت تصفیه دارد.

تکمیل سیستم جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه‌ها در سراسر ایران، نخستین گام برای جبران کمبود آب کشور

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن ابراز تاسف از نابودی این منبع عظیم آبی در کشور بواسطه مخلوط شدن این مقدار مواد آلاینده با 9 / 99 لیتر آب فاضلاب، تکمیل سیستم جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه خانه‌ها در تمامی شهرهای کشور را نخستین گام برای جبران کمبود آب در ایران دانست.

وی افزود: به دلیل عدم تکمیل سیستم جمع آوری فاضلاب شهری و تصفیه خانه‌های شهری در کشور، شاهد هدر رفت میزان قابل توجهی از آب در کشور، همچنین آلودگی آبها هستیم که بهای بسیار سنگینی است.

متصدی ضمن تاکید بر ضرورت تامین آب به ویژه آب شرب برای سراسر کشور، تصریح کرد: تصفیه آب منجر به جبران بخش عظیمی از نیازهای آبی کشور می‌شود.

کمترین میزان توجه به حفاظت از منابع و اصلاح مصارف آبی در بخش کشاورزی است

این مقام مسئول اشاره‌ای هم به بحث‌های نوین جهانی در موضوعاتی همچون آب مجازی و آب سبز داشت و گفت: یکی دیگر از نواقص و ضعف‌های مدیریت منابع و مصارف آب در ایران متوجه بخش کشاورزی است که کمترین میزان توجه به حفاظت از منابع و اصلاح مصارف آبی صورت می‌پذیرد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست تولید محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا و هدر رفت قابل تامل آب در بخش کشاورزی را غیرقابل توجیه دانست و افزود: به طور نمونه در تولید محصول بسیار مفید سبزی خوراکی که نقش مهمی نیز در تامین سلامت انسان دارد، شاهد تولید پسماند و ضایعات بیش از 80 تا 85 درصد محصول تولید شده در مراحل مختلف مزرعه، فروشگاه و خانه هستیم.

وی ضمن تاکید بر ضرورت اصلاح روند کشت و آبیاری در ایران، تصریح کرد: ادامه روند کنونی در تولید محصولات کشاورزی که منجر به هدرفت بسیار زیاد آب و راندمان پایین در این بخش شده، غیرممکن است.

متصدی با بیان اینکه تلفات آب از دیگر موضوعات قابل تامل در کشور است، ادامه داد: در شبکه های آب شهری، شبکه‌های انتقال آب و در ارتباط با فعالیت‌هایی که به عبارتی آن ها را مهندسی یا دانش فنی می خوانیم همچون سدسازی شاهد میزان بالای تلفات آب هستیم.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با طرح این پرسش که آیا ضرورتی به توسعه روند سدسازی در کشوری با میزان تبخیر بالای آب به ویژه در جنوب و مرکز هست یا خیر، گفت: احداث سدهایی که منجر به افزایش میزان تبخیر آب می‌شوند و آب تبخیری در پشت آن ها هرگز مورد استفاده قرار نمی گیرد قابل توجیه نیست. زیرا یکی از دلایل احداث سد مدیریت منابع آبی است ولی با احداث سد در شرایط کم آبی همان میزان آب موجود نیز از بین می‌رود.

وی با اشاره به پروژه‌هایی که در سطح جهانی به منظور جلوگیری از کاهش تبخیر و تامین آب مورد نیاز انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: در ایران نیز ضروری است با بهره‌گیری از این امکان و تغییر نگاه سنتی در مدیریت منابع آبی، همچنین بهره‌گیری از تکنولوژی‌های مناسب و در نظر گرفتن تمام جنبه‌ها و ملاحظات زیست محیطی از جمله حفظ منابع آبی و کاهش اثرات نامطلوب فعالیت‌هایی که در این حوزه انجام می‌شود، نیازهای جامعه را تامین کنیم.

کاهش میزان نیاز آبی در کشور با مدیریت صحیح تولید، انتقال و مصرف آب

متصدی در ادامه با مرور مباحث مرتبط با انتقال آب در کشور، گفت: مدیریت صحیح تولید، انتقال و مصرف آب در کشور، منجر به کاهش میزان نیاز آبی در کشور خواهد شد و منابع آبی موجود اعم از منابع خام یا استفاده شده کفاف نیاز موجود را خواهد داد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست افزود: به طور نمونه در شهرهای کویری کشور با تغییر در نوع و زمان کشت، نوع محصول، نحوه برداشت و نگهداری محصول و افزایش 20 درصدی راندمان کشاورزی یا به عبارت دیگر کاهش 20 درصدی مصرف آب در این بخش می توان دو برابر نیاز شرب و صنعت، آب تامین کرد.

میزان نیاز آبی در بخش شرب و صنعت حدود 10 درصد میزان کل منابع آب تجدیدپذیر است

وی خاطرنشان کرد: در مجموع میزان مصرف آب شرب و صنعت حدود 10 درصد میزان کل منابع آب تجدیدپذیر است و از این رو کاهش 20 درصدی مصرف آب در کشاورزی، معادل 18 درصد کل آب خواهد بود که حدود دو برابر میزان نیاز آبی در بخش شرب و صنعت خواهد بود.

متصدی ادامه داد: با در نظر گرفتن جمیع شرایط، انتقال آب منطقی نیست و هدر دادن سرمایه ملی کشور محسوب می‌شود که متعلق به تمامی نسل‌های ایران است.

وی با بیان اینکه بیشترین هزینه برای تامین آب شرب صورت می‌پذیرد، گفت: یک لیتر هدر رفت آب شرب به لحاظ هزینه و کیفیت حدودا معادل چهار تا پنج برابر هدر رفت در بخش کشاورزی خواهد بود و این موضوع باید مورد توجه عموم مردم قرار گیرد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر اهمیت بررسی ابعاد مختلف موضوع انتقال آب بر محیط زیست، تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط زیست تا زمان تکمیل شبکه جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه خانه‌ها، اصلاح مصارف آبی، تغییر و بازنگری در الگوی کشت و آبیاری، عدم تعیین دقیق مصارف با انتقال آب درون حوزه‌ای، بین حوزه‌ای یا از منابع آزاد همچون خزر و خلیج فارس مخالف است.

وی خاطرنشان کرد: بر اساس قوانین و مقررات کشور، انجام هرگونه پروژه توسعه‌ای بزرگ همچون پروژه‌های انتقال آب بین حوزه‌ای یا انتقال آب از فاصله بسیار دور مستلزم انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی و دریافت مجوز ارزیابی از سازمان حفاظت محیط زیست است.

در صورت فراهم بودن امکان تامین نیاز آبی از سایر منابع، نتیجه ارزیابی پروژه‌های انتقال آب منفی است

متصدی افزود: ارزیابی اثرات محیط زیستی، مطالعه ای است که به عنوان ابزار پیشگیرانه برای جلوگیری از اثرات نامطلوب پروژه ها بر محیط زیست مورد استفاده قرار می گیرد و اگرچه گزینه های مختلفی در این مطالعات مورد بحث و بررسی قرار می گیرد اما نگاه نهایی، حفظ محیط زیست و منابع زیستی برای نسل های فعلی و آتی است.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: در صورتیکه نیاز آبی بتواند از سایر منابع همچون بازچرخانی آب تأمین شود، نتایج ارزیابی پروژه های انتقال آب منفی خواهد بود.

وی ادامه داد: به کلیه دستگاه‌های اجرایی و کارفرمایانی که قصد دارند به هر شکلی نسبت به انتقال آب اقدام نمایند، تاکید می‌شود قبل از آغاز عملیات اجرایی، تدوین مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی این پروژه ها را در دستور کار قرار دهند و سپس این مطالعات را جهت طی مراحل قانونی به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال کنند.

متصدی با بیان اینکه ضروری است پیش از هر اقدامی، کلیه فعالیت‌هایی که منجر به کاهش میزان مصرف منابع آبی می شود، در دستور کار قرار گیرد، گفت: به رغم اینکه اولویت سازمان حفاظت محیط زیست، تامین آب شرب است ولی حتی در این خصوص نیز باید پیش از هر اقدامی، کاهش و اصلاح میزان مصرف آب در دستور کار قرار گیرد.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان کرد: شروع هر گونه فعالیتی بدون اخذ تاییدیه ارزیابی محیط زیستی، تحت پیگیرد قانونی قرار خواهد گرفت و مسئولیت کلیه خسارات وارده و پرداخت جبران خسارات چنین اقداماتی بر عهده متولی پروژه خواهد بود.

منبع:ایسنا