روزنامه اعتماد، در گزارشی به قلم سارا معصومی نوشت: مرد آرام مذاکرات هستهای، مذاکرهکنندهای که از نیمه راه به رایزنیهای هستهای ایران و ١+٥ ملحق شد، اما خاطره مذاکرات عمان میان ایران و امریکا با نام علیاکبر صالحی، وزیر امور خارجه وقت دولت دهم عجین شده است.
مرد شماره یک مذاکرات فنی ایران سال سختی را هم از نظر شخصی و هم از منظر کاری پشت سر گذاشت. ضعف جسمانی ناشی از جراحیهای ناگهانی در سیمای صالحی در مذاکرات وین کاملا مشهود بود اما وی با وجود توصیه پزشکان برای استراحت مطلق خود را به تیم مذاکرهکننده میرساند و مقابل ارنست مونیز، وزیر انرژی ایالات متحده مینشست. رویارویی دو مرد آرام و فنی که به نظر میرسید در جدلهای آنها مانند رایزنیهای وزرای امور خارجه ایران و امریکا از تنشهای پر سر و صدا خبری نبوده است.
آن صالحی آرام در مهرماه سال جاری هنگام به رای گذاشتن برنامه جامع اقدام مشترک در مجلس شورای اسلامی آمده بود تا وزیر امور خارجه را آرام و به نوعی در مدیریت فضا به وی کمک کند اما ورق برگشت و میزان بیاخلاقیها و توهینها به جایی رسید که رییس سازمان انرژی اتمی پشت تریبون مجلس شورای اسلامی فریاد زد: آیا این نحوه گفتار و بیان در جمهوری اسلامی ایران است؟
صالحی در گفتوگوی اختصاصی با سالنامه «اعتماد» از روزی میگوید که هجمهها، کاسه صبر وی را لبریز کرد و صدای لرزان او حاضران در مجلس را نگران وضعیت سلامتیاش کرده بود.
شرعا، عرفا و عقلا مسوولیت ابعاد فنی این توافق را میپذیرم
وی در این گفتوگو با اشاره به اینکه در بحث هستهای مسوولیت فنی آنچه را انجام دادهام و تمام تبعات آن را میپذیرم، گفت: من همواره گفتهام و باز هم تاکید میکنم که در بحث هستهای مسوولیت فنی آنچه را انجام دادهام و تمام تبعات آن را میپذیرم و در این خصوص هم من پاسخگو هستم. بنده در بحث فنی پاسخگو هستم و مسوولیت آن را میپذیرم.
در حال حاضر هم خیالم از نظر فنی این توافق کاملا راحت است. غنی سازی ما ادامه پیدا خواهد کرد. رآکتور آب سنگین ما حفظ شده و تحقیق و توسعه هم ادامه خواهد داشت. ادامه این مسیر و پیشبرد موفقیتهای هستهای به همت خود ما بستگی دارد. بنده میدانم که در حوزه فنی این توافق چه کارهایی انجام دادهایم و با هوشمندی هم پیش رفتیم. منویات مقام معظم رهبری را هم در این خصوص میدانستیم. ایشان به آقای حجازی پیام داده بودند که آقای صالحی باید شرعا، عرفا و عقلا مسوولیت فنی این توافق را بپذیرد و من هم در دیداری که با رهبری معظم داشتم تاکید کردم که شرعا، عرفا و عقلا مسوولیت ابعاد فنی این توافق را میپذیرم. اما کسی هم نمیتواند به من بگوید چرا مثلا تاریخ ١٠ ساله برای برجام تعیین شد؟ من در آن زمان در مذاکرات نبودم و زمانی هم که به مذاکرات پیوستم این چارچوبها تعیین شده بود.
توصیه امام به آقای ولایتی
وزیر امور خارجه دولت دهم در بخشهای دیگری از سخنان خود در پاسخ به سوالی در مورد رابطه خود با مقام معظم رهبری میگوید: اساس فکر سیاسی من مبتنی بر اصل ولایت فقیه است و این را هم از نظر عقلانی و هم از نظر تعبدی قبول دارم. سنگِ محک من، ولایت فقیه است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در جریان مذاکرات هستهای مقطعی بوده که فکر کنید ایشان راضی به روند در حال طی شدن نیستند؟ پاسخ میدهد: تصوّر عموم از نظرات ایشان یک چیز است و تصوّر ما که دستی در کار داریم چیز دیگری است. یک بار در جایی خواندم زمانی که مساله عربستان پیش آمده بود امام(ره) به آقای ولایتی گفته بودند: من به عنوان رهبری و مرجع دینی نوع و محتوای کلامم یک شکل است و شما به عنوان وزیر امور خارجه به گونه دیگری باید صحبت کنید. رهبری یک نقش دارند و رییسجمهور و وزیر امور خارجه هم نقش خاص خود را دارند. نمیتوان انتظار داشت که رهبری مانند وزیر امور خارجه صحبت کنند یا برعکس.
تصورم از روز رایگیری در مجلس چیز دیگری بود
صالحی با اشاره به جلسه مجلس شورای اسلامی در نوزدهمین روز از مهر ماه سال جاری برای رایگیری در خصوص برجام و فضای آن روز مجلس میگوید: آن جلسه، تقدیر الهی بود چون قرار نبود من به مجلس بروم. من این مسائل را مشیت الهی میدانم.
بنده صبح آن روز به مراسم تشییع شهید سردار همدانی رفته بودم که ناگهان با من تماس گرفتند و گفتند به مجلس بیا. من به دوستان گفتمای کاش از قبل این مساله را مطرح میکردید زیرا من برنامهام را از قبل مشخص کردهام. به آنها گفتم آقای دکتر ظریف، رییس تیم مذاکرهکننده هستند و حضورشان کافی است. حجتالاسلام والمسلمین جناب آقای انصاری گفتند توصیه میشود که شما هم بیایید. رفتم اما وقتی به مجلس رسیدم دیدم که دیگ مخالفتها و انتقادها در حال جوشیدن است. من واقعا تصورم از آن روز اینجور نبود.
آمده بودند تا برجام را زمین بزنند
صالحی با اشاره به اینکه آقای لاریجانی پیام دادند طرح امروز در این مجلس رای نمیآورد، گفت: در حالی که من و آقای ظریف مشغول صحبت بودیم عدهای میآمدند و با ما سخن میگفتند. تعدادی به ما خسته نباشید میگفتند و عده دیگری کنایه میزدند. در آن زمان، عزیزان مخالف یا منتقد خوب یارگیری کرده بودند و میتوان گفت نمره آنها در یارگیری در جلسه فوق ٢٠ بود، یعنی همانند تیم فوتبال همه پستها حتی در هیات رییسه را هم در اختیار داشتند و همانطور که در ارتش میگویند، در جناح راست و چپ و روبهرو و پشت سر و بالا و پایین حاضر بودند. عملکردشان خیلی جالب بود و دستشان درد نکند و قشنگ کار کردند.
آنها آمده بودند تا برجام را زمین بزنند!مشاور رییسجمهور با اشاره به اینکه روحالله حسینیان پا را از انتقادهای عادی فراتر نهاده بود گفت: آقای حسینیان قصد عصبانی کردن ما را داشت. بعدها هم اعتراف کردند که من به دنبال عصبانی کردن آنها بودم. من در پاسخ به این حرفها گفتم: آقای حسینیان این حرفها را نگویید زیرا درست نیست. شما یک روحانی هستید و لباسی مقدس بر تن دارید. شما باید مردم را به دین و اخلاق دعوت کنید.
بعد هم آقای حسینیان گفت: والله من شماها را در سیمان دفن خواهم کرد. من به او گفتم نگو والله زیرا نباید کلمهالله را به استهزا گرفت. در این ماجرا و گیرودار بودیم که چند نفر دیگر هم آمدند و سوالاتی را مطرح کردند و گفتند آقای صالحی شما در حال خیانت هستید و این کارها را برای تامین مقاصد دنیایی خود انجام میدهی.
ما متهم به خیانت شدیم
رییس سازمان انرژی اتمی در ادامه این گفتوگوی تفصیلی با بیان اینکه اندک اندک فضای جلسه رو به تندی بیشتر رفت، گفت: ما متهم به خیانت شدیم. شرایط را تصور کنید: مگر آدم در این سن و سال میخواهد چند سال دیگر عمر بکند که خائن هم خوانده شود؟
گاهی میگویند ما جوک گفتهایم و چرا به شما برخورده است. اینها به آدم برنخورد پس چه چیزی و چه کلمهای باید گفته شود تا به آدم بربخورد؟ زمانی که شما را به خیانت متهم میکنند احساس میکنید هرکاری که تاکنون انجام دادهاید عبث بوده است. من که غنی سازی ٢٠ درصد را پیش بردم و مایی که این تعداد دانشجو تربیت کردیم، شهید شهریاری تربیت کردیم حالا یک کاره و در آخر عمری خائن شدیم؟ آدم با این کلمات، احساس میکند تمام عمرش تباه شده است.
طرح این مسائل در آن روز، من را برآشفته کرد. در میانه این دعوا بودیم که آقای لاریجانی مرا برای ایراد سخن دعوت کرد. من در حال خودم نبودم و در حالت عصبانیت پشت تریبون قرار گرفتم. البته من فکر میکنم که تقدیر چنین بود زیرا بعد از آن، عدهای گفتند که آقای صالحی ما تا پیش از این مردد بودیم اما صحبتهای شما تردیدها را برطرف کرد و موجب مثبت شدن نظرمان و رای آوری طرح شد. به هر حال این هم تقدیر الهی بود و جزیی از صفحات تاریخ شد.
گفته بودم خبرنگار یا عکاس خبر نکنید
صالحی در بخشهایی از این مصاحبه با اشاره به عیادتش از روحالله حسینیان در بیمارستان پس از تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی گفت: نکته جالب اینجا بود که پس از آن جلسه در مجلس ضربان قلب بنده بهشدت بالا رفته بود. به دفتر آمدم و با قرص آرام شدم.
فردای آن روز به من اطلاع دادند که آقای حسینیان راهی بیمارستان شده است. با تعجب سوال کردم که من باید با آن ضربان قلب بالا و فشار عصبی به بیمارستان میرفتم. چرا ایشان بستری شدند. تصمیم گرفتم به عیادت ایشان بروم. تاکید هم کردم که برای رضای خدا به بیمارستان میروم و هیچ خبرنگار یا عکاسی مطلع نشود. در میانه صحبت با ایشان بودم که آقای حسینیان پیشنهاد کردند عکسی با هم بگیریم. من هم تاکید کردم که با این نیت نیامدهام اما اگر شما علاقهمند هستید مسالهای نیست. دو نفر عکس گرفتند که یکی از فرزندان آقای حسینیان بود و دیگری هم آقای خادم از افراد همراه بنده.
شکرگزاری حسینیان برای برجام
صالحی در ادامه این گفتوگو با اشاره به صحبتهای صورت گرفته میان خود و آقای حسینیان در بیمارستان میگوید: آقای حسینیان گفتند بعد از آنکه از مجلس خارج شدم با خودم خدا را برای رای آوردن برجام شکر کردم. این عین عبارتی است که ایشان به من گفتند.
در ادامه هم فرمودند که من رای آوردن برجام را در صحن مجلس از الطاف خفیه الهی میدانم. من هم پاسخ دادم که آقای حسینیان شما به عنوان منتقدی که ممکن است نگران توقف پیشرفت صنعت هستهای باشد، مطمئن باشید که چنین اتفاقی نخواهد افتاد و برعکس صنعت هستهای ما معنا پیدا میکند و در مسیر صحیح قرار خواهد گرفت. در مسیری که هزینه و فایده آن درست باشد. پس از این مکالمه خداحافظی کرده و به سازمان بازگشتم اما در کمال تعجب دیدم که آقای حسینیان فردای عیادت من از ایشان، حرف خود را تغییر دادند که من دیگر واکنشی نشان ندادم.
رییس سازمان انرژی اتمی در این گفتوگوی تفصیلی که متن کامل آن در سالنامه «اعتماد» منتشر خواهد شد، به پرسشهای بیشمار در خصوص چرایی پذیرش پست وزارت امور خارجه در دولت دهم، چگونگی پرداختن به پرونده عربستان، تلاشها برای وارد کردن پرونده رابطه ایران و عربستان به فاز تنش زدایی، رابطه ایران و محمد مرسی، رییسجمهور مخلوع مصر، طرح وی برای برون رفت پرونده سوریه از بحران، گفتوگوهای دوجانبه وی با سعود الفیصل، نگاه او به روسای جمهور دولتهای سازندگی، اصلاحات و عدالت گستر مهرورز پاسخ داده است.