ایران بالاخره اعلام کرد که از 8 آذرماه دور جدید مذاکرات وین را از سر خواهد گرفت. اما لحن مقامات، علی الخصوص مذاکره کننده ارشد ایران، نشان می دهد که این مذاکرات، ادامه مذاکرات پیشین نیست و ایران قصد دارد با رویه جدید، مذاکرات وین را "شروع" کند در حالیکه طرفهای غربی توقع دارند که ایران به "ادامه" مذاکرات بازگردد.
این تناقض دیدگاه ها، نشان از چالشی اساسی در مذاکرات 8 آذر خواهد داشت همچنانکه وزیر امور خارجه فرانسه نیز اعلام کرد پس از برگزاری این دور مذاکره می توان فهمید که ایران چه قصدی دارد و اگر این مذاکرات ساختگی باشد، "برجام، توخالی ارزیابی خواهد شد".
در همین میان اما، خبر غیررسمی در رسانه های خارجی منتشر شد که آمریکا و شرکای اروپاییش قصد دارند- مانند روندی که در مذاکرات منجر به برجام طی شد- یک «توافق موقت» را به ایران پیشنهاد دهند. در این پیشنهاد قرار است به جای بازگشت یکباره ایران و آمریکا به برجام، در قبال توقف برخی فعالیتهای هسته ای، بخشی از داراییهای بلوکه شده ایران آزاد شوند.
این پیشنهاد که از طرف یک کشور اروپایی ارائه شده، گرچه شبیه درخواستی بود که پیشتر، وزیر خارجه ایران از آمریکا درخواست کرده بود لکن قبول آن از طرف ایران با ادعاهای قبلی تفاوت فاحش دارد. در این پیشنهاد خبری از لغو و یا حتی تعلیق تحریمهای ایران نیست بلکه صرفا بخشی از دارایی ارزی ایران آزاد می شود تا مشوقی جهت ادامه مذاکرات و جلوگیری از پیشرفت بیشتر برنامه هسته ای ایران باشد.
گرچه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از این پیشنهاد اظهار بی اطلاعی کرده اما ارائه ان از طرف کشورهای غربی در حقیقت یک راستی آزمایی از اراده ایران است چرا که پیشتر و در مهرماه سال جاری، آقای حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، درخواست آزاد سازی ده میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده ایران به عنوان "حسن نیت" شروع مذاکره را مطرح کرده بود.
در غیر این صورت، یا ایران باید بپذیرد که به دستور کار مذاکرات پیشین وین متعهد باشد یا یک دوره مذاکرات فرسایشی و طولانی مدت را آغاز کند که برخلاف دستور سیاست های بالادستی است. اما از طرف مقابل به نظر می رسد کشورهای غربی و حتی روسیه، علاقه ای به شروع مذاکرات از نقطه صفر ندارند و از هم اکنون خبرهایی در خصوص «پلن B» اروپا و آمریکا شنیده می شود که بدین ترتیب، قطعا در آن همه طرفها از ایده ال خود بسیار فاصله خواهند گرفت. اما در این شرایط خوشحال ترین دولت، اسرائیل است که علاقه زیادی دارد تا پرونده هسته ای ایران در وضعیت کنونی باقی بماند.
اما اسرائیل، ماه هاست که پلن B خود را در دست اجرا دارد. براساس سخنان نخست وزیر اسرائیل در شهریور ماه سال جاری، این دولت قصد دارد با اجرای طرحی موسوم به «مرگ با هزاران زخم»، عملیاتهای تخریبی در مقیاس کوچک اما تعداد زیاد را در ایران اجرا کند تا هم تمرکز کشور از مسئله هسته ای دور شود و هم در صنعت هسته ای اخلال ایجاد شود. مطابق آنچه رسانه های اسرائیلی گزارش کرده اند، وی در جریان دیدار از آمریکا و مذاکره با جو بایدن، رییس جمهور امریکا، موافقت این کشور در خصوص اجرای این طرح را اخذ کرده است. برخی مدعی اند که هک سامانه سوخت و سیستم ناوبری دریایی در ایران یکی از این طرحها بوده است.
از طرف دیگر، ایران به سرعت در حال افزایش کمی و کیفی ذخایر هسته ای خود است. براساس گزارشهای آژانس بین المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم 60 درصد ایران به بیش از 20 کیلوگرم، ذخایر اورانیوم 20 درصد ایران به بیش از 200 کیلوگرم و ذخایر اورانیوم فلزی نیز به حدود 200 گرم رسیده است.
این ذخایر هسته ای ایران با محدودیت های برجامی فاصله بسیاری دارد و خطوط قرمز غرب در دسترسی ایران به «نقطه گریز هسته ای» را زیرپا گذاشته است. این حجم از ذخایر اورانیوم غنی شده، موجب بر هم خوردن موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه شده و حتی کشورهایی مانند چین و روسیه نیز به دلیل نگرانی از مسائل اشاعه ای به آن واکنش نشان خواهند داد چرا که احتمال تشدید رقابت هسته ای در منطقه و یا حتی درگیری نظامی بین ایران و اسرائیل وجود دارد.
از این رو به نظر می رسد دولت ایران شاید به این سو برود که پیشنهاد توافق موقت دولت های غربی را بپذیرد حتی اگر با اصول اولیه و خطوط قرمز در تضاد باشد. گرچه با رویکرد تیم جدید مذاکره کننده و سیاستهای اعلامی دولت سیزدهم، بسیار بعید به نظر می رسد که تن به چنین توافقی داده شود و احتمال پیچیده تر شدن موضوع هسته ای ایران وجود دارد.