| |
شنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۹:۵۸
بروزرسانی ۳ دقیقه پیش
الجزیره نوشت: فهم تحولات پی در پی منطقه ای چطور ممکن است و به بیانی دقیق تر، رابطه ایران و عربستان سعودی در مرحله آینده به کدام سو می رود؟
به گزارش خبرداغ به نقل از «انتخاب»، برای پاسخ به این سوال، باید سه متغیر مهم در منطقه، یعنی آمریکا، عربستان و ایران را مورد بررسی قرار دهیم:
متغیر آمریکایی
ایالات متحده- دشمن باشد یا دوست-
نقش بزرگی در سیاستهای دو جانبه و منطقه ای دو کشور ایران و عربستان دارد و
دیدگاه واشنگتن و سیاست آن در ایجاد و تغییر دیدگاههای این دو دولت
تاثیرگذار است؛ به نحوی که ایجاد تحولات متوالی در خاورمیانه پس از تغییر
مهمی در کاخ سفید (انتخاب رئیس جمهور جدید) ما را بر آن می دارد تا
درباره عامل مؤثر امریکایی صحبت کنیم.
دونالد ترامپ بینش و سیاستی متفاوت از بینش رئیس جمهور سابق آمریکا در قبال مسائل خاورمیانه و بازیگران اصلی آن دارد؛ وی از سیاست توازن منطقه ای اوباما دور شده، با ایران و هم پیمانانش به دشمنی برخاسته است تا آنجا که روایت رسانه ای سعودی در مورد نقش ایران در حمایت از تروریسم را پذیرفته است.
ترامپ در سخنرانی خود در مورد عدم تایید برجام، بر دو اصل مهم تاکید کرد؛ نخست، تلاشش برای کاهش جایگاه منطقه ای ایران و دوم، بازگرداندن شراکتها و هم پیمانی های قدیمی واشنگتن؛ بدین معنا، رئیس جمهور ایالات متحده قصد برهم زدن توازن منطقه ای را دارد.
اغلب دولتها از اتخاذ موضعی در خصوص سیاست جدید ترامپ در مورد ایران دوری کردند، تعدادی از مهمترین دولتها از جمله شرکای اروپایی واشنگتن از این موضع انتقاد کرده و بعضی دیگر، یعنی عربستان سعودی، امارات، بحرین و اسرائیل از آن حمایت نمودند؛ به این دلیل که سیاست جدید سبب ایجاد یک توازن منطقه ای به ضرر ایران می شود.
به این ترتیب، افزایش تنش آمریکایی دو سویه روشن داشت: اول، سویه خطابی، که سودهای کلانی را از طریق سرمایه گذاریها و قرار دادهای فروش سلاح عاید ایالات متحده می کرد و دوم، صبغه عملیاتی، که در سیاست دولت جدید آمریکا در برخورد با ایران و هم پیمانانش بروز می یابد.
در سایه این شرایط، بحرانهای تازه ای آغاز شدند:حریری از ریاض استعفا کرد و این سناریو با اتهامات او علیه ایران مبنی بر بهم زدن استقرار لبنان کامل شد. سپس ایران در جریان حمله موشکی حوثیها به ریاض متهم شد، تا ریاض خواستار نشست فوق العاده بین وزرای خارجه کشورهای عربی شود.
تحرکات دیگری هم وجود دارد که نسبت به اتفاقات اخیر، از اهمیت کمی برخوردار نیست؛ ورود ثامر السبهان به رقه، پیامی انگیزشی برای تهران داشت و اتهام تهران در مورد انفجار لوله های گاز در بحرین نیز پیام دیگری در جهت افزایش تشنج بود. همه این موارد به جنبش سعودیها اشاره دارد؛اما انگیزه ریاض از این اقدامات چیست؟
رفتار سعودی
بهترین راه برای برخورد با ریاض در
سایه بحرانهای منطقه ای موجود، سوال اصلی در بین مسئولان دولت ایران است؛
مساله واضح آن است که رهبری سیاسی ایران از حالت حیرت در برابر رفتار جدید
ریاض خارج شده و تلاش می کند خوانش ایرانی دقیقی از شرایط ارائه دهد؛
براساس این خوانش، سیاست تازه سعودیها متکی به دو عنصر است که برای منطقه و
ایران چالش برانگیز خواهد بود:
-تغییر توازن موجود: عربستان سیاست عداوت آمیز واضحی در قبال توازن حاکم در منطقه دارد و این سیاست تا کنون موجب ایجاد بحرانهای منطقه ای جدیدی شده است؛ از آن جمله، حمله ریاض به یمن، برهم زدن توازن موجود در لبنان و دخالت در سوریه است.
- قرار دادن ایران در رادار ترامپ: ریاض افزایش تنش علیه تهران را پس از سفر ترامپ به عربستان آغاز کرد؛ طی این سفر، ریاض استقبال گرمی از رئیس جمهور آمریکا به عمل آورد و وی را غرق در هدایا و قراردادهای تسلیحاتی و اقتصادی کرد.
در این دیدار، عربستان، برای تکمیل هدفش، تمام راههای ممکن برای مقابله با ایران را مطرح کرد. در واقع تمرکز ریاض بر روی این مساله است که سخنان عداوت آمیز آن علیه ایران، توسط ترامپ به عمل تبدیل شود و ایجاد بحرانهای منطقه ای و ربط دادن آن به ایران، جزئی از این تلاش است.
مشخص است که جزئی از خطاب ترامپ علیه ایران از پذیرش دو روایت سعودی و اسرائیلی علیه تهران سرچشمه می گیرد و به این ترتیب، ریاض برای وقوع تقابل و درگیری بین تهران و واشنگتن تلاش می کند و از رابطه با رئیس جمهور آمریکا در این جهت سودجویی می نماید.
به طور کلی، از رفتار ریاض مشخص می شود که برای ایجاد تغییری در توازن و شرایط منطقه ای، تکیه شدیدی به ترامپ و مقابله وی با تهران دارد. اما تهران این شرایط را چطور می بیند؟
امروز تهران خود را در بین فشارهای ترامپ و تحریکهای سعودی می یابد؛ دشمنی آمریکا باعث افزایش فشار سعودیها بر تهران و تلاش آنها برای تغییر شرایط منطقه ای شده است.
تهران در تلاشهای سعودیها برای وارد کردن خلل در شرایط کنونی منطقه، تیرهایی را می بیند که آشکارا این کشور و هم پیمانانش را نشانه گرفته است.
دیدگاه ایرانی
تا چه زمانی و چرا ایران دولتی است که برای حفظ شرایط کنونی در منطقه تلاش می کند؟ تمایل شدید تهران به وضع فعلی، از سه مرحله ای نشأت می گیرد که در سالهای اخیر بر منطقه گذشته است:
1-مرحله دفاع: در این مرحله، تهران خود را در شرایط دفاع از هم پیمانان و حضور منطقه ای یافت و تحولات منطقه ای را در جهت کاهش نقش خود دانست. برای مثال دلیل حمله به سوریه و حزب الله را هم پیمانی آنها با ایران دانست.
در واقع ایران شرایط منطقه ای را به اوضاع داخلی اش مرتبط می داند و مسئولان آن اذعان می کنند که مشارکت ایران در جنگ علیه داعش برای متوقف کردن دومینویی بود که دشمنان ایران قصد رسیدن به آن را داشتند. بدین شکل، حمایت ایران از هم پیمانانش عملیاتی پیش گیرانه است برای جلوگیری از وارد شدن ضربه ای به امنیت ملی این کشور.
2-مرحله فرسایشی: تهران در این مرحله خود را درگیر نزاعی نظامی/سیاسی در چد سطح یافت. در سطح منطقه ای، جنگها در عراق و سوریه به مراحل حساسی رسید، تا جایی که تهران مجبور به همکاری با روسیه شد تا از وقایع بدتر جلوگیری کند.
همانطور که تهران وارد مقابله هایی سیاسی با عربستان و هم پیمانان آن در خصوص مسائل بحرین، یمن و لبنان شده بود و در همین زمان، مذاکراتی ماراتنی با 5+1 را آغاز کرد، که بخش مهمی از ظرفیتهای آن در این مرحله منطقه ای دشوار را اشغال کرد.
3-مرحله حفظ توازن: ایران امروز دریافته که مصلحت آن در حفظ توازن و شرایط منطقه ای است؛ با اینکه چالشهای سختی در این راه وجود دارد. تهران در شرایط موجود توازنی می بیند که باید آن را حفظ کرده و در آینده بر آن متکی باشد. در لبنان، ایران از توازنی که تا پیش از استعفای حریری حاکم بود، دفاع می کند.
در سوریه، تهران می داند که با وجود ادامه بحران، روند سیاسی کنونی در آستانه و در میدان سوریه، تنها راه تثبیت شرایط حاکم و پایان بحران است. در عراق، با پایان یافتن خطر داعش و جدایی کردها، تهران منفعت خود را در تثبیت و استمرار شرایط حاکم می داند.
در یمن، تهران ترجیح می دهد مذاکراتی برای پایان جنگ براساس توازن موجود انجام شود. در تمام این میدانها، تهران می گوید به دنبال استقرار و تثبیت شرایط است.
با گذراندن این سه مرحله، سیاست منطقه ای ایران به سمت محافظت از توازن و شرایط منتقل شده است؛ در حالی که شاهد تحرکات جدیدی از سوی آمریکا و عربستان برای برهم زدن استقرار موجود است.
پس چطور تهران می تواند به این تنش افزایی سعودیها پاسخ دهد؟آیا احتمال بروز جنگی در منطقه وجود دارد؟ ایران برای اداره فشارهای آمریکایی و مقابله با تشنج زایی عربستان، در مرحله آینده دو ابزار در اختیار دارد:
-ابزار اول؛ روابط بین المللی تهران است که برای بازدارندگی در مقابل سیاست جدید واشنگتن علیه توافق هسته ای به آن تکیه می کند؛ موافقت ایران با توافق هسته ای و التزام به آن، اطمینانی بین المللی را برای آن به ارمغان آورده است؛ که نمود آن جبهه گیری اتحادیه اروپا علیه سیاست ترامپ در مورد توافق است.
تهران همچنین بر مخالفت بین المللی با رفتارهای ریاض و افزایش فشارها بر آن به دلیل اقدامات اخیرش در منطقه متکی است. افزایش انتقادهای بین المللی از جنگ سعودی در یمن مؤیّد این امر است.
-ابزار دوم:تقویت توانایی های داخلی و منطقه ای ایران برای مقابله با تهدیدهای رو به افزایش است؛ برنامه های موشکی ایران بخش مهمی از سامانه بازدارندگی آن محسوب می شود. تحکیم روابط تهران با هم پیمانان منطقه ای، بخش دیگری از عملیات بازدارندگی است.
با اینکه رفتار ریاض در تمرکز بر دشمنی غیر مستقیم با ایران در منطقه ادامه دارد و این مساله شبح جنگ مستقیم بین دو دولت را دور می کند، اما تا زمانی که سعودیها بر متغیر ترامپ برای اقدامی علیه تهران تکیه دارند، احتمالات افزایش تنش و درگیریها همچنان در افق باقی می ماند.
دبیرکل سازمان ملل متحد خودش شریک جنایات عربستان ومتحدانش است.
عربستان ومتحدانش درمدت سه سال است با پرداخت با سازمان ملل دریمن جنایت می کنند.
درهرجای دنیا جنایتی رخ می دهد سازمان ملل پشتیبانی وحمایت می کند/ مانند افغانستان، لیبی، عراق، سوریه، لبنان، نوارغزه، فلسطین و منطقه!
آمریکا ومتحدانش ازسال 2003 تاکنون درسایه سازمان های بین المللی درافغانستان ومنطقه جنایت می کنند و همچنان نیزادامه دارد.
در هرجای دنیا جنایتی رخ می دهد دست مدعیان حقوق بشر و سازمان های بین المللی درکار است.
آمریکا تاکنون علیه داعش یک موشک استفاده نکرده است.
آمریکا همان داعش است.
تروریست های داعش نیروی زمینی ارتش آمریکا هستند.
آمریکا همدست داعش درافغانستان است.
آمریکا داعش را وارد موصل ، سوریه و افغانستان کرده است.
داعش پیاده نظام آمریکا است/ آمریکا نیروی هوایی داعش درسوریه است.
داعش پیاده نظام رژیم صهیونیستی است/ اسرائیل نیروی هوایی القاعده و داعش درسوریه ویمن است.
آمریکا نیروی هوایی داعش و جبهه النصره شده است.
اسرائیل نیروی هوایی القاعده وداعش شده است.
کاری می کنم عادل الجبیربی ادب اقدامتش پشیمان شود.
عربستان سعودی دشمن تاریخی مظلومان و مسلمانان است.
اگر کشورهای به اصطلاح اسلامی می خواهند به مردم یمن کنند باید ازحمایت سعودی ها جنایتکارشماره یک دست بردارند.
اقدامات سعودی ها هیچ ارتباطی به اسلام و پیام اسلام ( ص ) ندارد.
دین سعودی ها دین اسلام نیست.
سعودی ها جرات حمله به ایران را ندارند.
عربستان و متحدانش جرات حمله به ایران را ندارند.
بار دیگربه وزیر خارجه بی ادب عربستان سعودی هشدار می دهیم
تاکید ایرانی ها برمقابله عملی با رژیم متجاوزعربستان سعودی.
اقدامات عربستان سعودی بی پاسخ نخواهد ماند.
دشمن شماره یک همه ما عربستان سعودی است.
عربستان سعودی عامل بی ثباتی منطقه و تقویت گروه های تکفیری و تمام تروریست های منطقه است.
درس های فراموش نشدنی جدیدی به سعوری ها می دهیم.
سعودی ها ازکاری که دریمن و منطقه انجام دادند پشیمان می شوند.
زمان مناسب برای پاسخ ایران به تجاوزهای عربستان فرار رسیده است.
ایران توانایی حمله به عربستان ومتحدانش را درمنطقه دارد.
آمریکایی ها دهان سگ هارشان را درعربستان سعودی، امارات، اسرائیل، بحرین ببندند.
آمریکایی ها می خواهیم که دهان سگ هارشان را درمنطقه ببندند.
کسی که ادعای مبارزه با تروریسم را دارد باید تروریست های را هدف قراردهد ونه یمنی ها را
مدعیان حقوق بشر برجنایات متجاوزان به یمن سرپوش می گذارند.
سازمان های بین المللی برجنایات متجاوزان به یمن سرپوش می گذارند.
عادل الجبیربی ادب با آتش بازی کرد.
عادل الجبیر بی ادب با آتش بازی می کند.
عادل الجبیر هیچ غلطی نمی تواند بکند.
همه گزینه ها درباره عربستان ومتحدانش روی میزاست.
عادل الجبیر یک جنایتکارجنگی است و باید محاکمه شود.
ما به شما سیلی خواهیم زد.
عربستان سعودی توان ژاندارمی خاورمیانه را ندارد
عادل الجبیربی ادب وزیر خارجه عربستان سعودی باید رفتارش را اصلاح کند.
هیچکس نمی تواند ایران و ایرانی را تهدید کند.
آل سعود جرات آغاز جنگ با ایران را ندارد.
بدون پاسخ نخواهد ماند جواب موشک!
هر جای عربستان سعودی را بخواهیم بمباران می کنیم.
ایران، سوریه، عراق، افغانستان ویمن/ هرنوع ما جراجویی پشیما برای شما خواهد داشت.
آماده جنگ با عربستان سعودی هستیم
ایران توانایی مقابله عربستان ومتحدانش را دارد.
تمام شهرهای عربستان سعودی را به خاکستر تبدیل می کنیم
هیچ کشور جنایتکارنمی تواند برای ایران شرط و شروط تعیین کند.
موشک جدید ایران در7 دقیقه به ریاض می رسد.
ایران باید پاسخ دندان شکنی به عربستان سعود بدهد.
ایران می تواند همه شهرهای عربستان را نابود کند.
پاسخ دندان شکنی به عربستان سعودی می دهیم.
به سعودی ها و حامیانشان پاسخ جدی می دهیم.
ریاض با چند موشک نابود می کنیم.
انتقام خون شهدای حادثه تروریستی را از عربستان سعودی می گیریم.
عربستان تبدیل به انبارهای سلاح های آمریکایی شود بازهم هیچ غلطی نمی تواند بکند.
آل سعود بداند با تبدیل عربستان به انبارسلاح های آمریکایی هیچ قرتی برای خود ایجاد نمی کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازتروریسم حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازالقاعده حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازطالبان حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازگروهک تروریستی منافقین حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازکشورهای جنایتکاران حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازدشمنان دین اسلام، قرآن، مظلومان، مسلمانان، بشریت حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم از رژیم کود ک کش صهیونیستی حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازتروریست های داعش حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازتکفیری ها حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازمخالفان سوریه حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازارتش آزاد سوریه حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازتروریست های سوریه حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم از کشورهای حامیان تروریسم حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازکشورهای حامیان داعش حمایت می کند.
ما به مظلومان، مسلمانان و دولت های کمک می کنیم عربستان سعودی هم ازکشورهای ضد مسلمانان حمایت می کند.
مدعیان حقوق بشر با نام دموکراسی دریافت دلارنجس سعودی ها آدمکشی می کنند.
که ریاض به جای مبارزه با تروریسم درحال نسل کشی و قتل عام مردم مظلوم، بی دفاع و بی گناه یمن است
نطام درعربستان سعودی تغییرنکرده است و مانند همیشه حمله می کند، می کشد و برای توجیه اقدامتش دروغ می گوید.
رژیم صهیونیستی وعربستان سعودی پایگاه‌های آمریکا هستند.
رژیم بحرین و امارات پایگاه‌های آمریکا هستند.
ما اعتقادی به کشورهای عربی و کشورهای غربی نداریم
رژیم جنایتکارآل سعود مررج اسلام آمریکایی است.
سران بی ادب عربستان سعودی با دستور حمله به یمن مرتکب جنایات جنگی شده اند.
عربستان سعودی مرتکب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت دریمن ومنطقه شده است.
رژیم جنایتکارآل سعود مسئول کشتار مردم یمن ومنطقه وپیدایش داعش درمنطقه وجهان است.
نه تنها مردم منطقه، بلکه مردم دنیا جنایات وحشیانه عربستان ومتحدانش را دریمن ومنطقه فراموش نمی کنند.
دربرابر اشغالگری عربستان ومتحدانش سکوت نمی کنیم.
ارتش عربستان هیچ تفاوتی با گروه های تروریستی دیگرندارد.
عربستان سعودی فرقی با رژیم جعلی صهیونیستی ندارد.
رِژیم جنایتکارآل سعود ازحمایت گروه های تروریستی درمنطقه وجهان دست نخواهد کشید.
عربستان سعودی ثابت کرد که پدر واقعی تروریسم درمنطقه وجهان است.
القاعده یکی ازدستگاه های دولت تروریستی عربستان سعودی است.
داعش یکی ازدستگاه های دولت تروریستی عربستان سعودی است.
اهانت رژیم جنایتکارآل سعود به کشورهای منطقه
بیانیه وزیران خارجه اتحادیه عرب، اهانت، توهین و خیانت به کشورهای اسلامی است.
عربستان سعودی جزء کشوراسلامی محسوب نمی شود/ عربستان سعودی یک سازمان گروه تروریستی بین المللی درمنطقه وجهان است.
نه تنها مردم منطقه، بلکه مردم دنیا، عربستان سعودی، امارات، بحرین و رژیم صهیونیستی را با حمایت آمریکا، انگلیس وفرانسه مسئول حملات وحشیانه به یمن می داند.
عربستان ومتحدانش که متهم کردن حزب الله به تروریسم خدمت به رژیم صهیونیستی، آمریکا و اقدامی برای راضی کردن جنایتکاران است.
بیانیه وزیران خارجه اتحادیه عرب درواقع سرپوش گذاشتن به جنایت های، خیانت های، دخالت های وتجاوزهای خودشان مانند عربستان ومتحدانش درسوریه، لبنان، عراق، یمن ومنطقه است
بیانیه وزیران خارجه اتحادیه عرب هیچگونه ارزشی قانونی ندارد.
بیانیه وزیران خارجه اتحادیه عرب غیرقانونی است.
نشست وزرای خارجه اتحادیه عرب به خاطر سرپوش گذاشتن به جنایات وحشیانه خودشان درمدت 7 سال درسوریه ومنطقه است.
هیچ سندی دال بر مقابله کشورهای عضو ائتلاف سعودی و تحت رهبری آل سعود با مبارزه با تروریست ها وجود ندارد.
هیچ سندی وجود ندارد که نشان بدهد کشورهای عضو ائتلاف سعودی و تحت رهبری آل سعود با مبارزه با تروریست ها مقابله می کند.
کشورهای عضو ائتلاف سعودی و تحت رهبری آل سعود مرتکب جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت دریمن ومنطقه شده اند.