چرا ترامپ ناگهان پشت کردهای سوریه را خالی کرد؟ / نگاهی به تاریخچه روابط آمریکا و کردها؛ وقتی محمدرضا پهلوی تصمیم گرفت با همراهی اسرائیل از کردها علیه بغداد استفاده کند

برایان گیبسون در فارین پالیسی نوشت: دو سیاست مدار کرد در تاریخ 30 ژوئن سال 1972 به طور مخفیانه وارد مقرهای سازمان سیا در ایالت ویرجینیا شدند. آن ها برای ملاقات با ریچارد هلمز، رئیس افسانه ای این سازمان در دهه 1970 دعوت شده بودند. قرار بود آن ها در مورد تغییر سیاست های آمریکا گفت و گو کنند. هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی ریچارد نیکسون شخصا به رئیس سازمان سیا اجازه داده بود که همدردی آمریکا با کردها را ابراز کند. کردها برای مدتی بیشتر از یک دهه در حال جنگ با دولت عراق بودند و دولت آمریکا به درخواست های آن ها برای حمایت سیاسی و نظامی پاسخ نداده بود. هلمز در این ملاقات اعلام می کند که آمریکا دیدگاه خود را تغییر داده است. البته هیچ کس نمی دانست که کاخ سفید بعد از مدتی دوباره کردها را به حال خود رها خواهد کرد.

به گزارش خبرداغ به نقل از  انتخاب ، در ادامه این مطلب آمده است: بیشتر تحلیلگران از تاریخچه طولانی سیاست آمریکا در قبال کردهای خاورمیانه آگاه هستند. این هفته دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا به عملیات نظامی ترکیه علیه کردهای سوریه چراغ سبز نشان داد. برای درک بهتر این موضوع باید نگاهی به گذشته داشته باشیم.

در سال 1920 کردها بزرگترین گروه قومی در دنیا بودند که در یک کشور مستقل زندگی نمیکردند. این در حالی است که در معاهده سور وعده استقلال به کردها داده شده بود. اما دو قدرت بزرگ آن دوره یعنی فرانسه و بریتانیا به وعده خود عمل نکردند. در نهایت سرزمین های کرد نشین در قالب چهار کشور تقسیم بندی شدند. کردها شورش کردند و سرکوب شدند. کردها بعد از چندین دهه دوباره بعد از انقلاب عراق در سال 1958 تلاش کردند که به استقلال دست پیدا کنند.

بعد از شروع جنگ در کردستان عراق در سپتامبر سال 1961، دولت آمریکا تصمیم گرفت که سیاست عدم مداخله را اتخاذ کند. هدف اصلی واشنگتن این بود که روابط خوب خود با بغداد را حفظ کند. علاوه براین، این تردید در بین مقامات آمریکایی وجود داشت که مصطفی بارزانی، رهبر شورشیان کرد یکی از عوامل کمونیست ها در خاورمیانه بوده است.

اما دو متحد نزدیک آمریکا در آن دوره زمانی یعنی اسرائیل و ایران به سرعت نتیجه گیری کردند که کردهای عراق از لحاظ ایدئولوژیکی و استراتژیک متحدان خوبی برای واشنگتن خواهند بود. آمریکا، ایران و اسرائیل تصمیم گرفتند که از کردهای عراق به منظور کنترل کردن قدرت رژیم ملی گرای افراطی عراق بهره برداری کنند. محمد رضا پهلوی، شاه ایران در اواسط سال 1962 به آژانس اطلاعاتی خود یعنی ساواک دستور داد که به شورشیان کرد در شمال عراق در راستای تضعیف رژیم مرکزی در بغداد کمک کند. اسرائیلی ها نیز در سال 1964 به ایران ملحق شدند. دیوید بن گوریون، نخست وزیر سابق اسرائیل به این نتیجه رسید که کردها می تواند متحد کلیدی علیه رژیم افراطی در بغداد باشند. بدین ترتیب ایران و اسرائیل در طول دهه بعد استراتژی ساده ای را دنبال می کردند: تا زمانی که کردها امنیت حکومت مرکزی را به خطر اندازند، ارتش عراق تهدیدی برای اسرائیل یا جاه طلبی های ایران در خلیج فارس ایجاد نخواهد کرد. این استراتژی نتیجه بخش بود. در سال 1967 عراق نتوانست نیروهای خود را به ائتلاف نظامی اعراب علیه اسرائیل ملحق کند. بیش از 80 درصد نیروهای ارتش در حال مبارزه با شورشیان کرد در شمال عراق بودند.

البته مدتی طول کشید تا آمریکا سیاست خود در قبال کردهای عراق را تغییر دهد. ایرانی ها و اسرائیلی ها از اواسط دهه 1960 در حال تلاش برای تغییر سیاست عدم مداخله واشنگتن در عراق بودند. کردهای عراق نیز به طور مکرر با مقامات آمریکایی دیدار کردند. اما درخواست های آنها با پاسخ منفی روبرو شده بود.

اما همه چیز در ژوئیه 1968 تغییر کرد. حزب تازه تاسیس بعث در عراق به قدرت رسید. صدام حسین در ماه مارس سال 1970 به این نتیجه رسید که جنگ علیه کردهای کشور بیهوده خواهد بود. او شخصا به شمال کشور سفر و با بارزانی دیدار کرد. صدام با همه تقاضاهای کردها موافقت کرد. قرار بود کردها در یک منطقه خود مختار در چارچوب یک عراق یکپارچه زندگی کنند. اما صدام اشاره کرد که این طرح تا سال 1974 اجرا نخواهد شد.

صدام پس از توافق با کردها کشورش را تحت چتر امنیتی شوروی قرار داد. عراق در دسامبر سال 1971 یک قرارداد فروش سلاح با مسکو امضا کرد. دو طرف همچنین در آوریل سال 1972 یک پیمان دوستی و همکاری را امضا کردند. ماه بعد ریچارد نیکسون، رئیس جمهور سابق آمریکا بعد از بازگشت از سفر موفقیت آمیز خود از مسکو وارد تهران شد. در این بازدید شاه ایران از نیکسون درخواست کرد که از کردهای سوریه حمایت کند.

دولت نیکسون بعد از ارزیابی دقیق اوضاع به این نتیجه رسید که اتحاد عراق-شوروی تهدید بزرگی برای منافع غرب خواهد بود. به همین خاطر کاخ سفید حمایت از کردهای عراق را در دستور کار خود قرار داد. عملیات پشتیبانی از کردها در دفتر هنری کیسینجر در کاخ سفید اداره میشد. دولت نیکسون بین آگوست 1972 تا اواخر سال 1974 در مورد نحوه آماده سازی کردها برای مقابله با رژیم صدام حسین با ایران و اسرائیل مشورت می کرد. مبارزان کرد برای آشنایی با تکنیک های مدرن جنگی آموزش می دیدند.

اما صدام در اوایل سال 1974 توافق قبلی خود با کردها را نقض کرد. بارزانی در واکنش به ایران سفر کرد و در دیدار با محمد رضا شاه خواستار حمایت آمریکا شد. در نهایت نیکسون تصمیم گرفت که کمک های مالی و نظامی خود به کردها را افزایش دهد.

یکی از مشکلات اساسی کردها برای تشکیل یک کشور مستقل جغرافیا بوده است. یک کشور کردستان مستقل از همه طرف توسط کشورهای همسایه یعنی ایران، عراق، سوریه و ترکیه محاصره خواهد شد. به همین خاطر کردها بدون کمک این کشورها نمی توانند در اقتصاد دنیا مشارکت داشته باشند. برای مثال، چنانچه آن ها بخواهند نفت یا گاز طبیعی خود را به بازارهای خارجی صادر کنند، باید از طریق خط لوله از کشورهای همسایه به بقیه نقاط دنیا انتقال داده شود. کردها حتی برای خدمات پایه همچون مسافرت هوایی به قلمرو کشورهای همسایه متکی خواهند بود. به همین خاطر آمریکا هیچ وقت از تشکیل یک کشور کردستان مستقل حمایت نکرده است.

در نهایت آمریکا، اسرائیل و ایران در سال 1975 حمایت های خود از کردهای عراق را پایان دادند. رژیم صدام حسین در طول جنگ ایران-عراق در دهه 1980 کردهای عراق و ایران را با تسلیحات شیمیایی مورد هدف قرار داد که به قتل عام هزاران نفر از کردهای منطقه منجر شد. بعد از آنکه صدام در سال 1990 به کویت حمله کرد، آمریکا کردهای عراق را تشویق کرد که علیه صدام شورش کنند. اما دولت جرج دبلیو بوش در نهایت دوباره کردها را به حال خود رها کرد. کاخ سفید در آوریل 1991 اشتباه خود را جبران کرد. ارتش آمریکا یک منطقه پرواز ممنوع را در منطقه شمالی عراق راه اندازی کرد. کردها در سال 1992 دولت مستقل کردستان را تاسیس کردند.

تا هفته گذشته به نظر می رسید که آمریکا همه خیانت های خود به کردها را جبران کرده است. اما تصمیم اخیر ترامپ نیز نباید برای ما غافل گیرکننده باشد.