ایران در دوران تحریم، با کدام ریه نفس می‌کشد؟ / احتمال تامین ارز موردنیاز ایران از طریق مزایده روزانه بانک مرکزی عراق

د. مثنى عبدالله در القدس العربی چاپ لندن نوشت: بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این عقیده هستند که تحریمهای اخیر آمریکا علیه تهران، موجب فلج شدن اقتصاد آن می شود و راه تعاملات خارجی را به روی ایران می بندد. در این شرایط، آیا عراق به دروازه ای تبدیل می شود که ایران با آن تنفس می کند؟

به گزارش خبرداغ به نقل از «انتخاب»، این رسانه عرب زبان ادامه داد: زمانی که دولتی مورد تحریم قرار می گیرد، معمولا دولتهای همسایه نقش منجی را برای آن ایفا می کنند. اگر به روابط سیاسی و اقتصادی تهران و بغداد نظری داشته باشیم، در می یابیم که افزایش روابط با عراق، بهترین گزینه برای ایران در شرایط حساس کنونی است. در سطح اقتصادی، حجم مبادلات تجاری بین دو طرف به 9 الی 14 میلیارد دلار می رسد و عراق روزانه بیش از 20000 کانتینر حامل کالاهای ایرانی وارد می کند. این در حالی است که تا همین چند هفته گذشته استانهای جنوبی عراق وارد کننده برق از ایران بودند. بازار عراق به دلیل همسایگی جغرافیایی، سود زیادی برای تاجران ایرانی دارد و در این میان، ایران برای ایجاد مناطقی با هدف انجام تجارت ازاد در مرزهای خود با عراق تلاش می کند. لازم به ذکر است که بخش بزرگی از تجارت بین عراق و ایران، خارج از نظام بانکی عمومی انجام می شود.

در سطح سیاسی باید گفت تاثیر ایران در عراق قابل مقایسه با تاثیر دیگر دولتهای همسایه بغداد نیست؛ به این دلیل که ایران در ساختار نظام سیاسی عراق وجود دارد، در حالی که تاثیرات دیگران دوره ای بوده و به عوامل مختلفی بستگی دارد. در این میان، تصمیم نخست وزیر عراق در مورد پایبندی به تحریمها، برای احزاب سیاسی شیعه وابسته به ایران در عراق قابل هاضم نیست و ایشان بر این عقیده اند که همراهی با تحریمها و سیاست به اصطلاح میانه، در همبستگی بین احزاب مختلف در عراق و نیز در روابط ان با هم پیمان ایرانی شان ایجاد اختلال می کند. ایرانی ها بر این عقیده هستند که همراهی دولت عراق با تحریمها باعث ظهور جریانی تازه با سیاستی مستقل از تهران می شود؛ از این رو همه تلاش خود را می کنند تا اجازه چنین اقدامی را ندهند.

در مرحله آینده، شاهد فعالیت اقتصادی گسترده ایران در عراق خواهیم بود؛ چرا که ایران تلاش می کند از تاثیرات تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه خود بکاهد؛ پس برای تقویت واردات ارزی خود از طریق بازار عراق وارد عمل می شود. بانک مرکزی عراق هر روز مزایده هایی برگزار می کند و طی آن صدها میلیون دلار را به بانکهای داخلی و تاجران عراقی می فروشد تا آنها ارز لازم برای معاملات تجاری خود در خارج را داشته باشند. این عملیات که البته با فساد زیادی همراه است، فرصت خوبی است برای ایران تا با استفاده از نیروهای وابسته به خود از این دریچه اقدام به خرید ارز کند. این اقدامات می تواند موجب افزایش درخواست ارز شده، خطری جدی برای اقتصاد عراق به همراه داشته باشد و حتی به فروپاشی اقتصاد در این کشور منجر شود.

علاوه بر این، ایران به سرعت برای ایجاد شرکتها و موسساتی زیر پرچم عراق تلاش می کند، تا وسیله ای باشند برای وارد کردن کالاهایی که واردات آن برای ایران ممنوع است.

قطعا محاصره اقتصادی ایران توسط آمریکا، علت خوبی است برای اینکه تهران نقش سیاسی خود در عراق را بیش از هر زمانی گسترش دهد. بنابراین، نمی توان مسیر اقتصادی را از مسیر سیاسی جدا کرد؛ چرا که اگر ایران سیطره کاملی بر میدان سیاسی عراق نداشت، امکان هجوم اقتصاد آن به بازار عراقی فراهم نمی شد.

در این جا باید به این مساله اشاره کنیم:با اینکه عراق بازار رایج کالاهای ایرانی است، اما پس از تحریمهای اخیر قادر به تعامل تجاری ازاد با ایران نخواهد بود. ضمن اینکه ایالات متحده در صورتی که احساس کند بازار عراق تبدیل به ریه تنفسی ایران شده است، دست بسته و ساکت باقی نمی ماند. آمریکایی ها می توانند به راحتی ارز وارد شده به ایران را از طریق کارشکنی در صادرات نفتی آن و فشار بر بازارهای نفت، کاهش دهند.