چرایی عدم همراهی چین با آمریکا در قضیه نفت

واقعیت امر این است که آمریکا و چین به نوعی در عرصه‌های مختلف اقتصادی و صنعتی با هم رقابت داشته و دو کشور نسبت به یکدیگر ملاحظات مهمی دارند که این موضوع بر قضیه خرید نفت از ایران تاثیر می‌گذارد. 

موضوع این است که چین بخش‌های مختلف بیش از انتظار در حال رشد و توسعه است و توانسته گوی سبقت را از دست رقبایش برباید و باتوجه به اینکه سومین اقتصاد دنیا بعد از ژاپن است و در عین حال باتوجه به رفتارهای منطقی‌ترش با سایر کشورها به شدت در حال گسترش و توسعه است. از طرف دیگر، آمریکا رفتارهای زورگویانه دارد و خودش را بالاتر از سایر کشورها می‌پندارد که همین طرز فکر باعث می‌شود که از یک طرف چین روابطش رو به گسترش باشد و از طرفی دیگر، آمریکا در حال از دست دادن جایگاهش در عرصه بین‌المللی است. یعنی امروز کشورها از سر ناچاری با آمریکا مراوده می‌کنند. بنابراین اگر چین در قضیه تحریم نفت ایران با آمریکا همراهی کند، عملا در آینده وابستگی‌اش را به این کشور افزایش می‌دهد و آسیب‌پذیرتر می‌شود. 

نکته دیگر اینکه، کشور چین حجم زیادی نفت از آمریکا وارد می‌کند و در واقع به نوعی به آمریکا نیاز دارد، بنابراین این نیازش را هیچ‌گاه با قطع خرید نفت از ایران تشدید نمی‌کند. بنابراین ادامه واردات نفت از ایران به نفع چینی‌هاست و آنها به درستی هم تشخیص دادند که خریدشان را از ایران ادامه دهند. در حال حاضر هم به دنبال اتخاذ تمهیداتی هستند و کارهایی در مورد کاربری کشتی‌هایشان و... انجام می‌دهند تا علاوه بر اینکه خرید نفتشان از ایران که الان حدود 650 هزار بشکه است، حفظ کنند، بلکه این رقم را افزایش دهند. همچنین چینی‌ها در سال‌های اخیر حدود 20 پالایشگاه ساخته‌اند یا در حال ساخت هستند و در این مورد می‌خواهند روی نفت ایران حساب باز کنند. بنابراین چین برای تامین منافع خودش درصدد است که تامین‌کننده خوبی مثل ایران را از دست ندهد. به ویژه اینکه چین اولین شریک تجاری ایران است، هرچند رقم تجارت ایران و چین صد مرتبه کمتر از رقم تجارت چین و آمریکاست، اما این عدد چون در بحث نفت و نیازهای چین است، برای این کشور اهمیت زیادی دارد. در عین حال، آمریکا جایی که می‌توانسته تعرفه کالاهای چینی را بالا ببرد، این کار را انجام داده و کارشکنی کرده است. بنابراین این شرایط و واقیت‌ها نشان می‌دهد اظهارات مقامات چینی مبنی بر اینکه خرید نفت از ایران را ادامه می‌دهند، اظهارات قابل‌قبولی است و به نفع کشور ماست. من فکر می‌کنم عاقلانه‌ترین راه برای چین همین است و به لحاظ تغییرات فنی که در کشتی‌هایش می‌دهد و تدابیری که برای پرداخت وجه نفت خریداری شده اندیشیده است، می‌تواند به راحتی هم نفت از ایران بخرد و هم پول نفت را پرداخت کند. 

نکته دیگر این است که در عین حال، برخلاف اعتقاد برخی چهره‌های سیاسی، مبنی بر اینکه ما با آمریکا مذاکره نمی‌کنیم و این کشور باید به برجام بازگردد، من معتقدم که این حرف‌ها بی‌ربط است. نمی‌توان از فردی مثل ترامپ این انتظار را داشت که ادبیاتش را اصلاح کند. بنابراین در کنار کشورهای جایگزین مثل هند و چین، ما نباید باب مذاکره را ببندیم.

*دکتر موید حسینی صدر

 مشاور وزیر نفت