اختتامیه بیست‌ودومین دوره نمایشگاه مطبوعات کشور با حضور رضا صالحی‌امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمد نهاوندیان رئیس دفتر رییس جمهور، حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی و جمع کثیری از مدیران مسئول و خبرنگاران برگزار شد.
امید سلیمی بنی: در ابتدای آیین پایانی بیست و دومین نمایشگاه مطبوعات و رسانه های کشور، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پشت تریبون قرار گرفت تا به عنوان رئیس نمایشگاه، به حضار خوشامد گوید.
حسین انتظامی در ابتدای سخنانش با ارائه گزارشی کوتاه از وضعیت رسانه‌های کشور گفت: «این که نمایشگاه با حضور رئیس جمهور شروع شد و با حضور رئیس دفتر رئیس جمهور پایان می‌یابد که نشان دهنده توجه ویژه دولت به رسانه هاست.»
او با اشاره به اینکه نمایشگاه بیست و دوم در سطح و اندازه و شان رسانه ها برگزار شد، توضیح داد: «این تایید رویکرد عمومی دولت است که هر قدر کارها به صنوف واگذار شود، بانشاط تر و موفق‌تر است. دولت در سه سال گذشته به نفع صنوف عقب نشینی کرده و یکی از جلوه هایش همین نمایشگاه مطبوعات است. در سال بعد، حتی این پوسته ظاهری که مسایل ریاست و اجرایی بیرونی نمایشگاه است به صنوف واگذار میشود و کارها صددرصد به دست آنها خواهد بود در حالی که امسال 80 درصد از مسایل نمایشگاه را صنوف بر عهده داشتند.»
انتظامی با اشاره به فعالیت شورای هماهنگی فعالیت‌های مطبوعاتی گفت: «این بزرگواران در قالب 5 تشکل، بار اصلی نمایشگاه را بر عهده داشتند. امسال 900 رسانه در قالب 630 غرفه فعالیت شبانه روزی داشتند و پس از پایان ساعات کار نمایشگاه، در رسانه های خود، انتشار اخبار را دنبال می کردند. امسال چون رسانه ها خود را مالک نمایشگاه می دانستند، این‌طور با نشاط فعالیت کردند.»
دولت به نفع صنوف عقب نشینی می‌کند
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به سیاست‌های دولت در عقب نشینی به نفع صنوف گفت: «در سه سال اخیر هیچ مجوز رسانه ای برای دولت و بخشهای عمومی صادر نشد تا امکان حضور پرنشاط بخش خصوصی فراهم شود. شفافیت که شعار نمایشگاه است مسیر و رویکرد جدی ما در سه سال گذشته بود. قانون انتشار و دسترسی به اطلاعات در حال اجرا شدن است و تمام فعالیت‌های این مدت را شاهد بودید با ضریبی از شفافیت بوده و شفافیت اصولا کمک می کند هزینه های نظارت کاهش یابد، نظارت‌های عمومی افزایش یابد و مبارزه مبنایی با فساد انجام شود.»
او با ابراز تشکر از فعالیت‌های سه ساله دکتر جنتی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «در جلسه افتتاحیه نمایشگاه، دکتر صالحی‌امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از رئیس جمهور درخواست کردند مسئله یارانه مطبوعات پیگیری شود. رئیس جمهور دستور دادند مشکلات مطبوعات پیگیری و در هیات دولت مطرح شود. دکتر روحانی همان روز دستور تخصیص یارانه مطبوعات را داد و در سازمان برنامه و بودجه هم کارها انجام شد. همچنین کارگروهی تشکیل شد و در نمایشگاه مطبوعات، اولین جلسه این کارگروه با حضور روسای مدیران مسئول و روسای تشکلهای مدیریتی مطبوعات، برگزار شد.»
انتظامی در ادامه با اشاره به تقدیم جایزه زبان و فرهنگستان ادب فارسی گفت: «زبان و ادبیات فارسی عنصری هویت بخش و امنیت‌آفرین است و نقش رسانه ها یک رسالت در این حوزه تلقی می شود. خوشبختانه از سوی اکثر رسانه ها، این دغدغه دیده می شود و در رتبه بندی رسانه ها نیز این موضوع لحاظ شده است. اصلاح آیین نامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری الفاظ و اصطلاحات بیگانه در دستور کار قرار دارد. در ماده 17 این ماده، شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور دستگاه های ذی‌نقش از فرهنگستان گرفته تا صدا و سیما و شهرداری تهران تشکیل شد و امیدواریم با نقش آفرینی این شورا، زبان فارسی بیش از پیش مورد توجه رسانه ها قرار گیرد.»
نمایشگاه مطبوعات همیشه سیاسی است
در ادامه این مراسم، نماینده فرهنگستان زبان فارسی به نتایج داوری رسانه ها پرداخت و با قرائت بیانیه هیات داوران، روزنامه های حائز رتبه برتر را در پاسداشت زبان فارسی معرفی کرد. نکته قابل توجه بیانیه هیات داوران، حضور سه نشریه ورزشی در بین برندگان جایزه پاسداشت زبان فارسی و درست نویسی بود که خبر ورزشی در این بخش حائز رتبه برتر شد.
سپس غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی پشت تریبون قرار گرفت و سخن آغاز کرد. او با اشاره به اینکه صالحی امیری، وزیر جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کارش را با نمایشگاه مطبوعات آغاز کرده است، گفت: «صحبت کردن در نمایشگاه مطبوعات همیشه سیاسی است و بحث مطبوعات از بحث سیاست جدا نیست ولی بنده تعمد دارم درباره زبان فارسی صحبت کنم چون این موضوع را باید فراتر از مسایل سیاسی روز و جناح بندی دانست.»
حدادعادل در ادامه با اشاره به اینکه زبان فارسی، یکی از دو رکن اساسی هویت ملی و قوام بخش زندگی اجتماعی ایرانیان است، گفت: «زبان فارسی ارتباط‌مان را با همه کسانی که در قرن‌های گذشته در این سرزمین زندگی کرده اند برقرار می کند. همچنین این زبان، ارتباط ما را با سایر فارسی‌زبانان امکان‌پذیر می کند. این زبان، پدر بزرگی به نام فارسی باستان و پدری به زبان فارسی میانه داشته و زبان فارسی نو با قدمتی به طول بیش از 1200 سال، کتاب‌هایی مانند شاهنامه فردوسی را دارد و نشان دهنده بزرگی و عظمت و اصالت ملت ایران است و پاسداری از این زبان، وظیفه دولت و نظام و امری حاکمیتی است.»
رئیس فرهنگسان زبان و ادبیات فارسی با بیان اینکه ابزار رسانه های مختلف زبان و کلام است، گفت: «باید بیشترین حساسیت را اصحاب رسانه داشته باشند و اگر رسانه ها در پاسداری از زبان فارسی سهل انگاری کنند از فرهنگستان زبان کاری ساخته نیست. چون فرهنگستان قدرت اجرایی ندارد و سازوکار آن، علمی است. انتظار می رود موضوع زبان فارسی را فراتر ازصف بندی ها و اختلافات بدانند. ثانیا با فرهنگستان در حفظ این زبان همکاری کنند. همچنین انتظار داریم نویسندگان مطبوعات، در استفاده از واژگان فارسی دقت داشته باشند و این‌طور نباشد تا لغت خارجی مطرح شد آن را وارد زبان فارسی کنند. ما در فرهنگستان آماده ایم برای واژگان جدید فرنگی معادل فارسی پیدا کنیم. همچنین در استفاده از خط فارسی دقت کنند تا خواننده دچار آشفتگی نشود.»
در فضای مجازی زبان فارسی از دست رفته است
او ادامه داد: «انتظار داریم در رسانه ها از اقدامات فرهنگستان حمایت شود. اگر فرهنگستان انتظار دارد در سردر مغازه ها از زبان فارسی حمایت شود، رسانه ها پشتیبانی کنند. از 4 سال پیش همگام با نمایشگاه جایزه ای در نظر گرفتیم برای کسانی که این پاسداری را ایفا می کنند. یکی از نگرانی های ما زبان مطبوعات ورزشی بود. خوشبختانه امسال گزارش داده شد رسانه های ورزشی قواعد زبان فارسی را به خوبی رعایت کرده اند و واکنش خوبی داشته اند.»
حداد عادل افزود: «در فضای مجازی خط و زبان فارسی از دست رفته است. اگر این بی‌مسئولیتی و آشفتگی در فضای مجازی ادامه یابد، هم اخلاق و حقیقت و مسئولیت خبری و رسانه ای لوث می شود و هم خط و زبان فارسی. متاسفانه هر کسی با هر شیوه ای در این فضا حرف می زند و می نویسد. تقاضای من این است انضباط از حیث خط و زبان فارسی در فضای مجازی حاکم شود. امیدوارم اقدام فرهنگستان در اختصاص جایزه درست نویسی و پاسداشت زبان فارسی گامی برای حفاظت از این میراث باشد.»
نهاوندیان: شفافیت سیاسی، لازمه مشارکت سیاسی است
پس از سخنان حداد عادل، محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهور برای دقایقی در آیین اختتامیه نمایشگاه به ایراد سخن پرداخت.
او با زمزمه شعر معروف «آینه اگر عیب تو بنمود راست، خود شکن آینه شکستن خطاست» سخنانش را این‌طور آغاز کرد: «مطبوعات هم چشم جامعه است و هم آینه جامعه. چشم بیدار مردم برای دیدن زوایایی است که مردم می خواهند ببینند. آینه جامعه هم و عامل رشد جامعه است. اگر در مطبوعات، اخلاق، فضایل، آگاهی و روشنایی ببینیم هم تجلی آگاهی در جان جامعه است و هم بر آگاهی جامعه می‌افزاید. مطبوعات وظیفه روشنگری هم دارند.»
نهاوندیان با اشاره به شعار "صداقت و شفافیت" نمایشگاه بیست و دوم گفت: «شفافیت نیاز رشد جامعه است. در پنهان کاری و ناآگاهی رشد نمی شود جست. لازمه رشد پایدار، شفافیت است. در اقتصاد اگر رشد پایدار بخواهیم باید شفافیت در اطلاعات مالی باشد. اگر مشارکت مردم در بازار مالی را می خواهیم باید اطلاعات مالی شرکتها را در اختیار مردم بگذاریم. اگر مشارکت سیاسی می خواهیم باید شفافیت سیاسی داشته باشیم.»
شفافیت باید گستره و عمق داشته باشد
رئیس دفتر رئیس جمهور در ادامه سخنانش با لزوم عمق و گستره شفافیت گفت: «نمی شود در شفافیت گزینشی عمل کرد و به بخشی از واقعیت یا حقیقت پرداخت. اگر در رسانه به جای مخاطب، بخشی از حقیقت را انتخاب کردم و ذائقه جامعه را تیترمحور کردم و به جای تبیین، حق انتخاب جامعه را محدود کنم به قوه تحلیل جامعه کمکی نکرده ام. در مقایسه روزنامه ها، روزنامه های عمیقتر، کمتر تیترهای درشت استفاده می کنند چون می خواهند خواننده انتخاب کننده باشد. اما اگر ما با تیتر درشت خواستم چیزی را فریاد کنم، شاید خواننده به این قضاوت برسد که با فریاد زدن، قرار است صدای دیگران شنیده نشود.»
نهاوندیان با بیان اینکه تغییر ذائقه خبررسانی در اجتماع پیدا شده، گفت: «نورانداختن به گوشه ای و پرهیز از روشنگری در بخش دیگر، کمک به روشنگری جامعه نیست. امکان دادن به گفتن بخشهای دیگر، در شفافیت مهم است. داستان یک‌طرفه لطفی ندارد. اگر در خبر از کسی نام بردی، باید امکان داده شود تا او اظهارنظر کند و حتی بگوید این مطلب دروغ است. این افتخار نیست کسانی اینجا و آنجا دروغ پراکنی کنند. با انگیزه های سیاسی و جناحی مشکلی نیست. هر کسی سلیقه ای دارد و حق دارد سلیقه خود را تبلیغ کند. اما نمی شود از دروغ و افترا برای پیشبرد اهداف سیاسی استفاده کند. این اهداف حتما رسوا می شود. روزنامه نگاری اخلاقی وظیفه خود می‌داند همان زمان انتشار نظر طرف مقابل را هم منعکس کند.»
رسانه ها به اعتماد عمومی آسیب نزنند
او با اشاره به اینکه عنصر "صداقت" باید در رسانه ها باز شود، گفت: «صداقت یک مفهوم اخلاقی است. چالش بزرگ این است که اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی را آسیب بزنیم. اگر هر کس یک گوشه از این اعتماد عمومی را زد، پایان روز چیزی باقی نمی ماند. لازمه صداقت، رعایت معیارهای اخلاقی در گزارشگری و تحلیل است. امروز در صحنه جهان، یک رقابت اخلاقی در جریان است. مثلا حاصل نتایج انتخابات آمریکا، اعلام شکست اخلاقی نظام سیاسی آمریکا بود. نحوه سخن گفتن در مناظره‌های آنها را مردم دنیا دیدند و نحوه پرداختن رسانه ها به مسایل داخلی آمریکا، چشم گشایی برای جامعه جهانی داشت. ما در این مسابقه کجاییم؟ آیا نباید رسانه های ما در مسابقه جهانی اخلاقی برنده شوند؟ آیا توسعه فرهنگی کشور در گرو رعایت معیارهای اخلاقی است.»
سه دسته ای که مومنان باید در دین‌شان دوری کنند
رئیس دفتر رئیس جمهور افزود: «اگر توانستیم به جای اینکه از اصل "هدف وسیله را توجیه می کند" پیروی کنیم، به هدف و روش مقید باشیم. هدف، وسیله را مباح نمی کند. نباید از هر وسیله ای ولو غیراخلاقی برای رسیدن به هدف، حمایت کرد. حدیث شریفه می گوید از سه دسته در دینتان دوری کنید. دسته اول کسی است که قرآن می خواند و اثر این قرآن را می بینی که شاداب می شود ولی این حالت خودشیفتگی دینی او باعث می شود شمشیر بکشد و دیگران را متهم کند به شرک، کفر و بی دینی. تکفیری های زمان ما مصداق این کارند. همین آدمهای فریب خورده ای که به نام دین در این مسیر می افتند، مصداق این مسئله اند. کدام این دو طرف به شرک نزدیک ترند؟ امام فرمود: «کسی که دیگری را متهم به شرک کرده آن روز به شرک نزدیکتر است.» حتی با انگیزه دینی حق نداریم دیگران را متهم کنیم بدون اینکه به آنها اجازه تبیین مواضع شان را بدهند. آزادی مسئولانه بیان یعنی این. ما پیرو دینی هستیم به ما دستور می دهد حتی اگر با کسی مخالفیم، حق نداریم خلاف عدل و اعتدال سخن بگوییم. بین عدل و اعتدال همین رابطه وثیق است. اگر می خواهیم عدالت در جامعه برقرار شود، چاره ای جز این نداریم.»
وظیفه دولت حراست از آزادی بیان است
نهاوندیان در ادامه گفت: «مطبوعات ما حیاتی جدای از حیات جامعه ندارند. نسخه نویسی برای اقتصاد که اصلی ترین مسئله کشور است، باید مطبوعات هم کمک کنند فضای رشد اقتصادی در جامعه ایجاد شود. رشد و شکوفایی با امیدواری حاصل می شود. با پراکندن یاس که رشد حاصل نمی شود. همه باید به انسجام کمک کنند. وقت زیادی برای اختلاف صرف شده و امروز روزی است که باید به نقاط مشترک تاکید کرد. هم افزایی که اخیرا بین مجلس و دولت دیده شد باید در همه ارکان جامعه دیده شود. فرهنگ و سیاست باید به کمک همدیگر بروند و در این بین، اهل رسانه و فرهنگ بزرگترین نقش را دارد.»
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه وظیفه نخست دولت حراست از فضای آزادی بیان است، ادامه داد: «این حق مردم است که در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده. لازمه حراست از این قانون، حق دسترسی به اطلاعات برای مردم است. قانونی که در مجلس تصویب شد، حق دسترسی به اطلاعات را به رسانه ها داد. وظیفه دوم حمایت از توسعه و توانمندسازی رسانه هاست. با خوشحالی تمام شنیدم در همین چند روز در بحث یارانه مطبوعات، پیگیری شده و با کمک سازمان برنامه و بودجه تخصیص 100 درصدی یارانه مطبوعات محقق شده و ظرف 10 روز آینده به رسانه ها پرداخت می شود.»
نهاوندیان در پایان سخنانش گفت: «همچنین رسیدگی به مشکلات رسانه ها، در دستور کار قرار گرفته و گزارش کامل آن خدمت رئیس جمهور تقدیم می شود. کار سوم هم کمک دولت به مسابقه برتر شدن است. غرفه های برتر معرفی می شود و جایزه فرهنگ و ادب پارسی تقدیم رسانه های فعال در زمینه درست نویسی می شود که کار خوبی است. باید بهترینها را تشویق کنیم تا جامعه بهترینها شویم.»
در پایان این اختتامیه از رسانه‌های برتر در بخشهای مختلف تقدیر شد.
